**Gánh nặng bệnh tật và nỗi lo cơm áo của người trẻ suy thận**
“Mỗi lần lọc máu, cơ thể tôi như bị rút cạn, nhưng nỗi đau thể xác không thấm vào đâu so với gánh nặng tiền bạc”, một bệnh nhân trẻ chia sẻ, phản ánh thực trạng đầy khó khăn mà nhiều người suy thận trẻ tuổi đang phải đối mặt.
Câu chuyện của Minh, chàng trai trẻ đến từ Hà Nam, là một ví dụ điển hình. Chỉ mới nửa năm trước, Minh còn hoàn toàn khỏe mạnh, nhưng rồi đột ngột xuất hiện các triệu chứng mệt mỏi, tiểu ít và phù toàn thân. Kết quả khám tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội khiến anh bàng hoàng khi biết mình đã suy thận giai đoạn cuối. Kể từ đó, cuộc sống của Minh gắn liền với những buổi chạy thận cấp cứu ba lần mỗi tuần.
Mỗi ca lọc máu tiêu tốn gần 600.000 đồng cho dịch vụ rửa lại dây quả lọc, chưa kể các chi phí phát sinh khác như đi lại, thuốc men, ăn uống và kiểm tra định kỳ. Vừa tốt nghiệp đại học chưa lâu, bảo hiểm y tế của Minh đã hết hạn, buộc anh phải tự chi trả toàn bộ chi phí điều trị. Dù đã cố gắng tìm việc làm thêm, sức khỏe ngày càng suy yếu khiến chàng trai không thể gắng gượng.
Hiện tại, Minh đang nằm trong danh sách chờ ghép thận, giải pháp duy nhất để kéo dài sự sống. Tuy nhiên, chi phí cho một ca phẫu thuật ghép thận tại Việt Nam thường lên đến vài trăm triệu đồng, một con số quá lớn đối với gia đình thuần nông như Minh. Bố mẹ anh cũng không đủ điều kiện để hiến thận, khiến hy vọng sống của Minh trở nên mong manh hơn bao giờ hết. “Em không sợ cái chết, chỉ sợ sống mà trở thành gánh nặng cho những người mình thương yêu”, Minh nghẹn ngào.
Tương tự như Minh, Hoàng, 35 tuổi, một kỹ thuật viên điện lạnh từng là trụ cột gia đình, cũng rơi vào hoàn cảnh khó khăn khi được chẩn đoán suy thận giai đoạn cuối cách đây 5 năm. “Lúc ấy tôi không thể tin nổi”, anh nhớ lại. Từ ngày phải chạy thận, cuộc sống của Hoàng hoàn toàn đảo lộn.
Thời gian đầu, Hoàng cố gắng duy trì công việc, làm việc buổi sáng đến gần trưa rồi xin nghỉ để đến bệnh viện chạy thận. Sau mỗi ca lọc máu, cơ thể anh mệt lả, da xám xịt, chân không đứng vững, nhưng anh vẫn cố gắng gượng. Tuy nhiên, sau 5 năm chạy thận, sức khỏe của Hoàng suy giảm nghiêm trọng, buộc anh phải nghỉ việc. Vợ anh giờ đây phải làm thêm giờ và buôn bán online để trang trải chi phí thuốc thang cho chồng và nuôi hai con ăn học. Mỗi tháng, gia đình Hoàng phải chi gần 10 triệu đồng cho thuốc men, đi lại và ăn uống. Để có tiền chữa bệnh, họ đã phải bán xe và vay mượn khắp nơi. Dù thỉnh thoảng nhận được sự hỗ trợ từ các nhà hảo tâm, số tiền đó vẫn không đủ để giải quyết vấn đề căn cơ. “Điều đau lòng nhất không phải là bệnh tật mà là trở thành gánh nặng cho gia đình”, Hoàng tâm sự.
Thực tế, số lượng người trẻ mắc bệnh thận mạn tính đang tăng lên đáng báo động. Theo thống kê của Hội Nội thận học TP HCM, Việt Nam hiện có khoảng 12,8% dân số mắc bệnh thận mạn, tương đương hơn 8,7 triệu người. Đáng chú ý, tỷ lệ mắc mới hàng năm khoảng 8.000 người, trong đó nhóm tuổi từ 18-30 chiếm 20-30%. Số người cần phải lọc máu lên tới khoảng 800.000 người, chiếm 0,1% dân số.
Nghiên cứu Inside CKD trên 11 quốc gia cho thấy, chi phí điều trị bệnh thận mạn hàng năm lên đến hàng tỷ USD, chiếm 2,4-7,5% chi tiêu y tế quốc gia. Tại Việt Nam, quỹ BHYT chi trả hơn 4.000 tỷ đồng mỗi năm cho điều trị chạy thận nhân tạo, cho thấy gánh nặng tài chính khổng lồ không chỉ đối với người bệnh mà còn đối với toàn xã hội.
Chi phí cho mỗi lần chạy thận ở Việt Nam dao động từ 700.000 đồng đến 2.000.000 đồng, tùy thuộc vào cơ sở y tế và tình trạng bệnh của từng người. Nếu có BHYT, bệnh nhân có thể chỉ phải trả từ 150.000 đến 450.000 đồng/lần, với mức chi trả cao nhất từ BHYT là 543.000 đồng. Như vậy, tổng chi phí hàng tháng có thể dao động từ 2,5 triệu đến 12 triệu đồng sau khi trừ đi phần bảo hiểm chi trả, hoặc từ 12 triệu đến 36 triệu đồng nếu bệnh nhân cần chạy thận 3 lần mỗi tuần và không có BHYT hỗ trợ.
Bác sĩ Nguyễn Văn Thanh, Phó trưởng Khoa Nội Thận – Tiết niệu, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, nhấn mạnh rằng người trẻ mắc suy thận giai đoạn cuối thường phải đối mặt với khủng hoảng tinh thần và gánh nặng kinh tế nặng nề hơn so với bệnh nhân lớn tuổi. Họ đang ở độ tuổi lao động chính, nhưng đột ngột phải gián đoạn học tập, công việc, mất khả năng lao động và trở nên phụ thuộc vào gia đình.
Một khảo sát năm 2023 tại Bệnh viện Thận Hà Nội với 510 bệnh nhân thận mạn tính cho thấy, hơn 75% bệnh nhân mong muốn được hỗ trợ tài chính và tư vấn tâm lý để vượt qua giai đoạn khó khăn. Đặc biệt, nhóm bệnh nhân trẻ dưới 35 tuổi gặp nhiều khó khăn hơn khi phải đối mặt với việc gián đoạn học tập, sự nghiệp và trở thành gánh nặng kinh tế cho gia đình.
Điều đáng lo ngại là nhiều bệnh nhân chỉ được phát hiện bệnh khi đã ở giai đoạn cuối. Một nghiên cứu năm 2023 cho thấy 68% bệnh nhân chỉ phát hiện suy thận khi đã ở giai đoạn không thể phục hồi. Bệnh thận mạn thường diễn tiến âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng nên người bệnh khó nhận biết sớm.
PGS.TS.BS Nguyễn Bách, Trưởng Khoa Thận nhân tạo, Bệnh viện Thống Nhất, cho biết nếu quan tâm đến chất lượng lọc máu, sử dụng màng lọc tốt và đảm bảo thời gian chạy thận đủ, việc chạy thận có thể giúp kéo dài cuộc sống người bệnh. Nhiều bệnh nhân vẫn có thể tham gia các công việc không đòi hỏi thời gian cố định như bán hàng online hay làm việc bán thời gian, giúp giảm gánh nặng kinh tế cũng như tạo cảm giác tích cực khi được tham gia vào xã hội. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi sự chung tay và tạo điều kiện rất lớn từ cộng đồng.
Đối với những bệnh nhân có điều kiện phù hợp, phương pháp lọc màng bụng tại nhà là một giải pháp thay thế, giúp tránh việc phải đến bệnh viện ba lần mỗi tuần. Tuy nhiên, phương pháp này yêu cầu bệnh nhân có phòng riêng để lọc và cần được bác sĩ đánh giá kỹ lưỡng về mặt chuyên môn. Nếu lọc màng bụng bằng máy, chi phí đầu tư ban đầu lên đến khoảng 200 triệu đồng, mặc dù chi phí hàng tháng sau đó được bảo hiểm y tế chi trả.
Theo dữ liệu từ Bộ Y tế, Việt Nam hiện có hơn 400 đơn vị chạy thận nhân tạo, nhưng chỉ đáp ứng được khoảng 30% nhu cầu của người bệnh. Tình trạng quá tải tại các cơ sở y tế lớn thường xuyên xảy ra, đẩy nhiều bệnh nhân vào tình cảnh phải chờ đợi hoặc di chuyển xa để được điều trị.
Mô hình chăm sóc đa ngành cho bệnh nhân chạy thận, được triển khai lần đầu tiên tại Việt Nam vào năm 2024, đang mang lại hy vọng mới. Mô hình này không chỉ hỗ trợ về mặt y tế mà còn cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý, dinh dưỡng và hỗ trợ xã hội, giúp người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống tổng thể. Tuy nhiên, để mô hình này được nhân rộng, cần có sự đầu tư mạnh mẽ hơn từ ngân sách nhà nước và sự tham gia của toàn xã hội.
Trong bối cảnh đó, phòng bệnh vẫn là giải pháp tối ưu. Các chuyên gia khuyến cáo việc khám sức khỏe định kỳ mỗi năm một lần, đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao như người có tiền sử đái tháo đường, tăng huyết áp, sỏi thận, bệnh lý tim mạch, là giải pháp giúp phát hiện sớm và kiểm soát hiệu quả bệnh thận. Chỉ cần những xét nghiệm máu, phân tích nước tiểu cơ bản cùng siêu âm hệ tiết niệu là đã có thể sàng lọc sớm các biến chứng nguy hiểm.
Ngoài ra, việc kiểm soát chặt chẽ các bệnh nền và tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc giảm đau, thuốc đông y không rõ nguồn gốc cũng là những biện pháp phòng ngừa quan trọng.
Admin
Nguồn: VnExpress
