Việc cha mẹ tóc thẳng sinh con tóc xoăn, dù gây ngạc nhiên cho nhiều người, lại là một hiện tượng di truyền hoàn toàn bình thường. Đừng vội nghi ngờ về quan hệ huyết thống, bởi khoa học đã chứng minh kiểu tóc là một đặc điểm đa gene, chịu sự chi phối của nhiều yếu tố phức tạp và có thể biểu hiện khác nhau qua các thế hệ.
Trong di truyền học, tóc xoăn thường được xem là tính trạng trội, còn tóc thẳng là tính trạng lặn. Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2016 trên tạp chí Nature Communications chỉ ra rằng, biến thể gene TCHH (trichohyalin) chỉ giải thích được khoảng 6% sự khác biệt về kiểu tóc. Phần còn lại là do sự kết hợp của nhiều gene khác và tác động từ môi trường. Ví dụ, ở châu Âu, tỷ lệ tóc xoăn dao động từ 15-30%, trong khi ở người Đông Á, tóc thẳng phổ biến hơn do biến thể gene EDAR.
Mặc dù tóc xoăn là tính trạng trội, điều đó không có nghĩa là nó phổ biến hơn tóc thẳng. Gene trội chỉ đơn giản là sẽ biểu hiện ra kiểu hình nếu có mặt, chứ không quyết định tần suất xuất hiện trong dân số. Một ví dụ điển hình là bệnh Huntington, một bệnh di truyền do gene trội gây ra, nhưng lại rất hiếm gặp do ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và bị chọn lọc tự nhiên loại bỏ dần. Tương tự, tỷ lệ biểu hiện của gene tóc xoăn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như đặc điểm dân tộc, lịch sử tiến hóa và phân bố tổ tiên. Do đó, cha mẹ tóc thẳng vẫn có thể sinh con tóc xoăn nếu cả hai cùng mang gene lặn liên quan đến tóc xoăn.
Kiểu tóc là một tính trạng đa gene, nghĩa là nhiều gene cùng tham gia điều phối độ cong, độ dày và kết cấu sợi tóc. Khi cả cha và mẹ đều có tóc thẳng nhưng mang các biến thể gene khác nhau liên quan đến độ xoăn, con cái có thể thừa hưởng sự kết hợp này và biểu hiện kiểu tóc xoăn. Trong mô hình “trội không hoàn toàn”, một người có một gene tóc xoăn và một gene tóc thẳng có thể có kiểu tóc trung gian như gợn sóng. Nếu con nhận cả hai bản sao gene xoăn từ cha mẹ, tóc có thể xoăn rõ rệt. Đây là lý do tại sao một số đứa trẻ có tóc xoăn dù cha mẹ tóc thẳng.
Sự đa dạng về tổ tiên và đột biến gene qua nhiều thế hệ cũng có thể khiến các biến thể không biểu hiện ở thế hệ trước bất ngờ xuất hiện ở đời con. Ví dụ, nếu ông bà từng có tóc xoăn, gene này có thể di truyền âm thầm qua nhiều thế hệ trước khi biểu hiện rõ ở một đứa trẻ.
Ngoài di truyền, kiểu tóc còn chịu ảnh hưởng từ các yếu tố sinh lý và môi trường. Hormone, thay đổi nội tiết, chế độ ăn uống và thời tiết đều có thể tác động đến kết cấu sợi tóc. Một số người sinh ra với tóc thẳng nhưng tóc dần xoăn lên khi dậy thì hoặc sau khi mang thai do thay đổi hormone. Nghiên cứu tại Đại học Bradford (Anh) cho thấy thay đổi nội tiết có thể ảnh hưởng đến hình dạng nang tóc, yếu tố quyết định độ cong của sợi tóc. Cách chăm sóc tóc, sử dụng nhiệt và hóa chất tạo kiểu cũng có thể thay đổi độ cong của tóc.
Yếu tố dân tộc cũng đóng vai trò quan trọng. Người gốc Á, đặc biệt là Đông Á, có tỷ lệ tóc thẳng cao do biến thể gene EDAR V370A. Người gốc Phi có tỷ lệ tóc xoăn cao do đặc điểm di truyền làm nang tóc dẹt hơn. Người gốc châu Âu thường có sự pha trộn, dẫn đến nhiều kiểu tóc khác nhau. Sự đa dạng này có thể giải thích vì sao con của các cặp vợ chồng châu Á có tóc xoăn thường gây bất ngờ hơn. Tuy nhiên, với xu hướng di cư và kết hôn giữa các chủng người ngày càng phổ biến, khả năng biểu hiện các đặc điểm di truyền khác biệt cũng tăng lên.
Sự khác biệt về kiểu tóc giữa cha mẹ và con cái đôi khi dẫn đến những nghi ngờ không đáng có. Tuy nhiên, khoa học di truyền đã chứng minh rằng kiểu tóc là một đặc điểm phức tạp, chịu ảnh hưởng từ nhiều gene và yếu tố khác. Việc giải thích các đặc điểm di truyền như kiểu tóc, màu mắt hay nhóm máu đã trở nên rõ ràng hơn nhờ các công cụ phân tích gene chính xác. Điều quan trọng là cần truyền thông hiệu quả hơn về kiến thức di truyền để tránh định kiến và ngộ nhận trong cộng đồng.
Tóm lại, việc cha mẹ tóc thẳng sinh con tóc xoăn là một kết quả tự nhiên của sự kết hợp gene theo quy luật Mendel và di truyền hiện đại. Hiểu rõ cơ chế này giúp xã hội giảm bớt những phản ứng cảm tính và tiếp cận các hiện tượng sinh học bằng góc nhìn khoa học và cởi mở hơn.
Admin
Nguồn: VnExpress
