Nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học từ Đại học Southampton, Anh, đã phát hiện ra những đợt phun trào nhịp nhàng của magma nóng chảy sâu bên dưới lục địa châu Phi. Hiện tượng này đang dần xé toạc lục địa, tạo tiền đề cho sự hình thành một đại dương mới trong tương lai xa.
Công bố trên tạp chí Nature Geoscience ngày 25/6 cho biết, khu vực Afar của Ethiopia nằm trên một cột magma nóng trồi lên, hoạt động theo nhịp điệu như nhịp tim. Phát hiện này làm sáng tỏ mức độ ảnh hưởng của dòng vật chất nóng từ lớp phủ sâu đối với sự dịch chuyển của các mảng kiến tạo bên trên.
Trong hàng triệu năm, tại các đới tách giãn như Afar, các mảng kiến tạo bị kéo giãn và mỏng dần đi, tương tự như chất liệu nhựa dẻo, cho đến khi chúng nứt vỡ. Quá trình này đánh dấu sự khởi đầu của một bồn trũng đại dương mới. Tiến sĩ Emma Watts, tác giả chính của nghiên cứu tại Đại học Southampton, cho biết lớp phủ dưới Afar không đồng nhất hay tĩnh tại mà có nhịp điệu riêng, mang theo các dấu hiệu hóa học đặc trưng. Các đợt trồi lên của lớp phủ nóng chảy một phần được định hướng bởi sự tách giãn của mảng bên trên.
Khu vực Afar là một trong số ít nơi trên Trái Đất có sự hội tụ của ba vết nứt kiến tạo, bao gồm tách giãn chính Ethiopia, tách giãn Biển Đỏ và tách giãn vịnh Aden. Các nhà địa chất từ lâu đã nghi ngờ về sự tồn tại của một dòng magma nóng trồi lên dưới khu vực này, thúc đẩy sự mở rộng của vỏ Trái Đất và hình thành bồn trũng đại dương trong tương lai. Tuy nhiên, cấu trúc và cơ chế hoạt động của dòng magma này vẫn còn là một ẩn số đối với giới nghiên cứu.
Để làm sáng tỏ bí ẩn này, nhóm nghiên cứu đã thu thập hơn 130 mẫu đá núi lửa từ khắp khu vực Afar và tách giãn chính Ethiopia. Họ sử dụng các mẫu vật này, kết hợp với dữ liệu hiện có và các mô hình thống kê tiên tiến, để phân tích cấu trúc của lớp vỏ và lớp phủ, cũng như dòng chảy của vật chất nóng chảy bên trong. Kết quả cho thấy, bên dưới khu vực Afar là một cột magma bất đối xứng, với nhiều dải hóa học đặc biệt lặp lại, tạo thành một dạng “mã vạch” địa chất.
Giáo sư Tom Gernon, Khoa Khoa học Trái Đất tại Đại học Southampton, đồng tác giả của nghiên cứu, giải thích rằng các dải hóa học này cho thấy cột magma đang hoạt động theo nhịp điệu như nhịp tim. Tần suất và cường độ của những nhịp điệu này dường như thay đổi tùy thuộc vào độ dày của mảng và tốc độ tách giãn. Trong các khu vực tách giãn mở rộng nhanh như Biển Đỏ, nhịp điệu này diễn ra hiệu quả và đều đặn, tương tự như nhịp đập qua một động mạch hẹp. Nghiên cứu này mở ra một góc nhìn mới về quá trình kiến tạo và sự hình thành đại dương, đồng thời nhấn mạnh sự phức tạp và năng động của lớp vỏ Trái Đất.
Admin
Nguồn: VnExpress
