Bài thơ “Nếp nghĩ” của nhà thơ Nguyễn Đức Mậu, trích từ tập “Có tiếng ai gõ cửa?” (2003), bất ngờ xuất hiện trong đề thi môn Văn kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay, dành cho học sinh học chương trình giáo dục phổ thông 2006. Tác phẩm này đã được đăng trên tạp chí Nhà văn và Cuộc sống vào năm 2024.
Nhà thơ Nguyễn Đức Mậu bày tỏ sự bất ngờ và vui mừng khi tác phẩm của mình được chọn, đồng thời đánh giá cao việc đề thi năm nay khuyến khích học sinh liên hệ kiến thức với các vấn đề xã hội.
“Nếp nghĩ” được nhà thơ sáng tác từ nhiều năm trước, thể hiện những chiêm nghiệm về việc từ bỏ những điều cũ kỹ để hướng đến các giá trị mới. Trong bài thơ, tác giả đặt ra câu hỏi: “Cuộc sống như dòng chảy vô cùng/ Sao anh vẫn đứng nguyên, cái nhìn cũng cũ?”, thể hiện sự trăn trở về việc con người thường bỏ qua “những vui buồn thường gặp” mà lại “nói những lời to tát và cao ngạo” đã trở nên sáo rỗng. Điệp từ “Sao không” được sử dụng để nhấn mạnh sự đối lập giữa những điều cần thay đổi và những điều nên hướng tới, mang ý nghĩa khuyên răn. Tuy nhiên, tác giả cũng thừa nhận rằng đôi khi cái mới vượt quá khả năng của mỗi người, đến mức “nhọc nhằn đáy bể mò kim”.
Nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên nhận định rằng “Nếp nghĩ” mang một thông điệp sâu sắc về sự thay đổi. Ông cho rằng kỳ thi năm nay diễn ra trong bối cảnh quan trọng, khi đất nước đang thực hiện cải cách và chuyển giao giữa hai chương trình học. Việc lựa chọn bài thơ này có ý nghĩa đặc biệt khi từ ngày 1/7, Việt Nam sẽ áp dụng mô hình chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh, xã), sau khi bỏ cấp huyện, đánh dấu một giai đoạn phát triển mới.
Ông Phạm Xuân Nguyên không đồng tình với những ý kiến cho rằng bài thơ mang tính triết lý nặng nề. Theo ông, bất kỳ học sinh nào bước vào một giai đoạn mới của cuộc đời đều cần suy nghĩ về việc từ bỏ những điều cũ kỹ và hướng tới sự sáng tạo.
Nhà thơ Nguyễn Đức Mậu, năm nay 77 tuổi, là một nhà văn, nhà thơ trưởng thành từ trong quân đội thời kháng chiến chống Mỹ. Ông nhập ngũ năm 1966 và từng thuộc Sư đoàn 312 ở chiến trường Lào. Sau chiến tranh, ông làm biên tập viên, theo học Trường viết văn Nguyễn Du, và sau đó trở thành trưởng ban tại tạp chí Văn nghệ Quân đội.
Trong sự nghiệp sáng tác của mình, Nguyễn Đức Mậu có nhiều tác phẩm viết về đề tài chiến tranh, người lính và hình ảnh người phụ nữ ở hậu phương. Ông đã xuất bản nhiều tập thơ, tiểu thuyết và truyện ngắn, và vinh dự nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2001, cũng như Giải thưởng văn học ASEAN cùng năm.
Admin
Nguồn: VnExpress
