Ngày 27/6, Quốc hội đã thông qua Luật Đường sắt (sửa đổi) với sự đồng thuận của 426 trên tổng số 440 đại biểu tham gia biểu quyết. Điểm đáng chú ý của luật này là việc phân chia nguồn thu từ khai thác quỹ đất dọc các tuyến đường sắt quốc gia. Theo đó, các địa phương sẽ được giữ lại 50% nguồn thu sau khi trừ các chi phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư và các chi phí liên quan khác. Phần còn lại sẽ được nộp vào ngân sách trung ương. Đối với các tuyến đường sắt địa phương, các tỉnh, thành phố sẽ được giữ lại toàn bộ nguồn thu.
Luật mới cũng trao quyền cho UBND cấp tỉnh trong việc tổ chức lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch khu vực phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) cho cả đường sắt quốc gia và đường sắt địa phương. Các tỉnh, thành phố cũng có thẩm quyền phê duyệt phương án tuyến công trình, vị trí và tổng mặt bằng tuyến đối với đường sắt địa phương.
Các địa phương được phép điều chỉnh các chỉ tiêu kinh tế – kỹ thuật, chức năng sử dụng đất và các thông số quy hoạch xây dựng trong khu vực TOD, khác với quy chuẩn chung, miễn là không vượt quá khả năng đáp ứng của hạ tầng kỹ thuật – xã hội hiện có và khu vực lân cận. Đặc biệt, các tỉnh có thể tự quyết định phạm vi khu vực TOD và thực hiện quy trình riêng mà không cần phải điều chỉnh lại các thủ tục quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch sử dụng đất và quy hoạch đô thị – nông thôn đã được phê duyệt trước đó.
Trong trường hợp quy hoạch chung của các thành phố trực thuộc trung ương chưa được cấp có thẩm quyền thông qua, UBND thành phố có thể căn cứ vào quy hoạch tỉnh đã được duyệt để tổ chức lập, thẩm định và phê duyệt các phương án liên quan đến tuyến, vị trí công trình và khu vực TOD. Sau khi quy hoạch khu vực TOD được phê duyệt, kế hoạch sử dụng đất và các quy hoạch liên quan phải được cập nhật và công bố kịp thời.
HĐND cấp tỉnh có quyền quyết định sử dụng ngân sách địa phương để triển khai các dự án đầu tư công độc lập, thực hiện bồi thường, hỗ trợ tái định cư theo quy hoạch khu vực TOD, nhằm tạo quỹ đất để đấu giá, phục vụ tái đầu tư cho các dự án đường sắt.
Để khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực đường sắt, Luật Đường sắt (sửa đổi) cũng quy định một loạt các chính sách ưu đãi và hỗ trợ. Nhà nước sẽ ưu tiên phân bổ ngân sách để đầu tư phát triển, nâng cấp, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia và địa phương, phát triển công nghiệp đường sắt và đào tạo nhân lực chuyên ngành. Các địa phương có tuyến đường sắt đi qua sẽ được huy động nguồn lực để thực hiện bồi thường, hỗ trợ tái định cư và đầu tư một số hạng mục hạ tầng trong phạm vi dự án.
Các tổ chức và cá nhân kinh doanh đường sắt sẽ được miễn hoặc giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất cho diện tích phục vụ hoạt động đường sắt. Họ cũng có thể tiếp cận các nguồn tín dụng đầu tư của Nhà nước, được Chính phủ bảo lãnh vay vốn hoặc hỗ trợ vay vốn ưu đãi khi đầu tư phát triển hạ tầng, mua sắm thiết bị, đầu máy, toa xe hoặc phục vụ công nghiệp đường sắt.
Ngoài ra, các tổ chức tham gia kinh doanh đường sắt tại các vùng kinh tế khó khăn sẽ được hỗ trợ một phần vốn ngân sách và vốn tín dụng ưu đãi. Hoạt động vận tải hành khách công cộng bằng đường sắt đô thị cũng sẽ được trợ giá. Các doanh nghiệp sẽ được ưu tiên hoặc bắt buộc sử dụng hàng hóa, dịch vụ trong nước, trừ các dự án đóng mới đầu máy, toa xe hoặc xây dựng đường sắt cần công nghệ đặc thù.
Các doanh nghiệp đầu tư vào công nghiệp đường sắt hoặc kinh doanh hạ tầng đường sắt sẽ được hưởng ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp. Đặc biệt, đối với các dự án đường sắt theo hình thức đối tác công tư (PPP), Nhà nước sẽ đảm bảo toàn bộ chi phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư từ ngân sách mà không tính vào tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án. Phần đền bù này có thể được tách thành một dự án đầu tư công độc lập.
Luật Đường sắt (sửa đổi) cũng quy định cơ chế lựa chọn nhà đầu tư linh hoạt, đồng thời kiểm soát chặt chẽ việc chuyển nhượng dự án. Nhà đầu tư không được phép chuyển nhượng dự án, doanh nghiệp dự án hoặc tài sản liên quan cho các tổ chức, cá nhân nước ngoài hoặc các tổ chức có vốn nước ngoài. Đối với các dự án đường sắt quốc gia mà cơ quan có thẩm quyền lựa chọn nhà đầu tư để phát triển TOD tại địa phương, các tỉnh có thể chỉ định nhà đầu tư.
Trong trường hợp dự án được đầu tư theo hình thức PPP, cơ quan có thẩm quyền có thể lựa chọn nhà đầu tư thông qua hình thức đấu thầu hạn chế, chỉ định thầu hoặc các hình thức phù hợp khác, nếu nhà đầu tư chứng minh được năng lực tài chính, kinh nghiệm hoặc có thỏa thuận hợp tác với đối tác có kinh nghiệm thực hiện các dự án tương tự.
Trước khi áp dụng hình thức chỉ định hoặc đấu thầu hạn chế, cơ quan có thẩm quyền phải lấy ý kiến thống nhất bằng văn bản của Bộ Quốc phòng và Bộ Công an về các yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia và bí mật nhà nước.
Admin
Nguồn: VnExpress
