Ngày 27/6, Quốc hội đã thông qua Luật Năng lượng nguyên tử với 73 điều khoản, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc phát triển và ứng dụng năng lượng nguyên tử tại Việt Nam. Luật này khẳng định chủ trương của Nhà nước trong việc đẩy mạnh phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình, phục vụ cho sự phát triển kinh tế – xã hội, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, đồng thời góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Để thực hiện mục tiêu này, Luật quy định Nhà nước sẽ bảo đảm ngân sách cho nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, xây dựng mạng lưới quan trắc và cảnh báo phóng xạ môi trường trên toàn quốc. Bên cạnh đó, sẽ có các cơ chế ưu đãi đặc biệt về đào tạo, bồi dưỡng, thu hút và sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao, cũng như đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật, trang thiết bị và phòng thí nghiệm cho các cơ sở nghiên cứu và đào tạo chuyên ngành.
Luật Năng lượng nguyên tử nhấn mạnh việc ưu tiên chuyển giao và áp dụng các công nghệ tiên tiến, công nghệ cao và thân thiện với môi trường trong quá trình phát triển năng lượng nguyên tử. Đặc biệt, luật đặt ra yêu cầu tăng cường năng lực chế tạo và nội địa hóa trang thiết bị trong lĩnh vực này, từng bước nâng cao tỷ lệ nội địa hóa trong xây dựng và chế tạo thiết bị, hướng tới làm chủ công nghệ điện hạt nhân.
Trong quá trình thảo luận, nhiều đại biểu Quốc hội đã đề xuất xác định rõ thứ tự ưu tiên theo các lĩnh vực ứng dụng năng lượng hạt nhân, bao gồm y tế (chẩn đoán hình ảnh, xạ trị ung thư, kiểm tra chất lượng thuốc phóng xạ), công nghiệp (chiếu xạ khử trùng, kiểm tra mối hàn bằng phóng xạ, đo mật độ, độ dày), nghiên cứu, đào tạo, phát triển các trung tâm nghiên cứu đồng vị, phòng thí nghiệm và hỗ trợ phát triển công nghệ lõi, điện hạt nhân.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết thứ tự ưu tiên theo lĩnh vực ứng dụng sẽ được quy định cụ thể trong các văn bản hướng dẫn thi hành luật. Điều này nhằm khuyến khích đầu tư phát triển và ứng dụng năng lượng nguyên tử một cách có trọng tâm, trọng điểm, bao gồm các ưu đãi về bố trí đất, thuế và hỗ trợ tài chính. Danh mục các lĩnh vực ưu tiên đầu tư, thứ tự ưu tiên đầu tư và lộ trình thực hiện sẽ được Chính phủ công bố và cập nhật theo từng giai đoạn trong quá trình xây dựng và triển khai Chiến lược phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử, cũng như Quy hoạch phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử.
Một điểm đáng chú ý của Luật là việc cho phép áp dụng hình thức đối tác công tư (PPP) trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, mở ra cơ hội thu hút nguồn lực xã hội cho phát triển ngành. Các tổ chức, cá nhân tham gia thành lập, đầu tư cho các tổ chức khoa học và công nghệ, cơ sở đào tạo trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử sẽ được hưởng các chính sách ưu đãi theo quy định của pháp luật.
Các hình thức thu hút nguồn lực xã hội bao gồm đầu tư thành lập tổ chức khoa học và công nghệ, cơ sở đào tạo, đầu tư theo phương thức PPP, vay vốn để đầu tư công trình hạ tầng, thiết bị bức xạ, thiết bị hạt nhân, hợp tác với các tổ chức nghiên cứu năng lượng nguyên tử quốc tế thành lập phòng thí nghiệm chung, thuê, cho thuê tài sản và sử dụng tài sản vào mục kinh doanh, liên kết, tài trợ, viện trợ từ tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước.
Luật cũng quy định rõ các điều kiện cụ thể đối với địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân, trong đó, chủ đầu tư phải khảo sát, đánh giá chi tiết địa điểm dựa trên các yếu tố tự nhiên và nhân tạo có khả năng tác động đến an toàn của nhà máy. Việc lựa chọn địa điểm phải tính đến các yếu tố như khả năng gây hại của phóng xạ đến con người và môi trường, mật độ và phân bố dân cư, biện pháp ứng phó sự cố bức xạ và sự cố hạt nhân, cũng như các yếu tố quốc phòng, an ninh, trật tự và an toàn. Thủ tướng Chính phủ sẽ xem xét và phê duyệt địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân.
Về thiết kế, nhà máy điện hạt nhân phải tuân thủ các nguyên tắc bảo vệ theo chiều sâu, bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân, sử dụng các công nghệ tiên tiến và được kiểm chứng, đồng thời đảm bảo vận hành ổn định và tin cậy trong suốt vòng đời của nhà máy. Cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân quốc gia sẽ thẩm định các nội dung của thiết kế liên quan đến an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân.
Admin
Nguồn: VnExpress
