Năm ngoái, giới khoa học đã ghi nhận một tín hiệu vô tuyến bí ẩn và cực mạnh phát ra từ bên trong dải Ngân Hà. Mới đây, các nhà thiên văn học đã khoanh vùng được một ứng cử viên tiềm năng cho nguồn gốc của hiện tượng này: một vệ tinh NASA đã ngừng hoạt động từ lâu. Tuy nhiên, cơ chế chính xác tạo ra tín hiệu vẫn còn là một ẩn số.
Vệ tinh Relay 2 được phóng lên vũ trụ vào năm 1964, nhưng đã ngừng hoạt động vào năm 1967 sau khi hai bộ phát đáp trên tàu gặp sự cố. Gần sáu thập kỷ sau, vào tháng 6 năm 2024, vệ tinh này bất ngờ phát ra một tín hiệu kỳ lạ, theo một nghiên cứu mới được công bố trên trang arXiv vào ngày 13 tháng 6.
Phó giáo sư Clancy James từ Viện Thiên văn Vô tuyến của Đại học Curtin (Úc), đồng thời là tác giả chính của nghiên cứu, nhận xét: “Đây là một xung vô tuyến cực kỳ mạnh, vượt trội so với bất kỳ tín hiệu nào khác từng được ghi nhận trên bầu trời trong khoảng thời gian ngắn như vậy.”
Xung vô tuyến này chỉ kéo dài khoảng 30 nano giây, một thời lượng quá ngắn để có thể liên quan đến bất kỳ hệ thống nào còn sót lại trên vệ tinh đã ngừng hoạt động. Điều này loại trừ khả năng tín hiệu được truyền đi một cách chủ động. Thay vào đó, James và các cộng sự cho rằng một vụ va chạm với vi thiên thạch hoặc sự tích tụ điện tích có thể đã kích hoạt chớp sóng vô tuyến này.
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra xung vô tuyến bất thường này trong quá trình quét bầu trời để tìm kiếm các chớp sóng vô tuyến bằng Kính viễn vọng ASKAP (Australian Square Kilometer Array Pathfinder) đặt tại Tây Úc. Hệ thống này bao gồm 36 đĩa ăng-ten giống hệt nhau. Chớp sóng vô tuyến là những đợt bùng phát năng lượng sóng vô tuyến cực mạnh, có khả năng giải phóng năng lượng trong một khoảnh khắc tương đương với lượng năng lượng Mặt Trời phát ra trong ba ngày. Chúng thường có nguồn gốc từ các thiên hà xa xôi, đặc biệt là các thiên hà lớn và hiếm gặp.
Tuy nhiên, tín hiệu mà nhóm của James thu được vào tháng 6 năm 2024 không đến từ một thiên hà xa xôi, mà lại xuất phát từ bên trong dải Ngân Hà. Xung này bắt nguồn ở một khoảng cách đủ gần Trái Đất, khiến cho ASKAP không thể tập trung chính xác vào nó, tương tự như việc máy ảnh điện thoại gặp khó khăn khi lấy nét các vật thể ở quá gần. Mặc dù vậy, khi truy tìm nguồn gốc của xung vô tuyến, nhóm nghiên cứu xác định Relay 2 là ứng cử viên khả thi duy nhất. Sau khi loại trừ khả năng xung này phát ra từ các hệ thống còn lại trên vệ tinh, họ đưa ra hai giả thuyết về các sự kiện có thể đã tạo ra chớp sóng vô tuyến.
Giả thuyết đầu tiên là vệ tinh có thể đã bị một vi thiên thạch va trúng. Vụ va chạm này có thể tạo ra một đám mây plasma, làm tăng độ dẫn điện của môi trường không gian xung quanh, hoặc tạo ra một trường điện trên bề mặt tàu vũ trụ. Ngoài ra, va chạm với vi thiên thạch cũng có thể trực tiếp tạo ra bức xạ tần số vô tuyến. Tuy nhiên, một khả năng khác có vẻ hợp lý hơn là chớp sóng vô tuyến bắt nguồn từ một sự kiện phóng tĩnh điện (ESD) trên Relay 2. Phóng tĩnh điện xảy ra khi có một dòng điện đột ngột phóng qua giữa hai bề mặt hoặc vật liệu gần nhau trên tàu vũ trụ, vốn mang điện tích khác nhau.
Giáo sư Karen Aplin, chuyên về khoa học và công nghệ không gian tại Đại học Bristol (Anh), nhận định rằng cả hai tình huống trên đều có thể xảy ra, và rất khó để xác định chính xác trường hợp nào đã thực sự xảy ra. Lý do là vì các tín hiệu được tạo ra bởi cả hai cơ chế này sẽ rất giống nhau.
Admin
Nguồn: VnExpress
