Trước khi cuộc tấn công bất ngờ của Hamas vào miền nam Israel ngày 7/10/2023, Yasser Abu Shabab, một thành viên 34 tuổi của bộ tộc Tarabin, một trong những bộ tộc lớn nhất ở Gaza, đã bị giam giữ trong một nhà tù do chính Hamas điều hành.
Shabab bị cáo buộc tham gia vào các hoạt động buôn lậu thuốc lá, ma túy và vũ khí qua các đường hầm biên giới nối Gaza với Ai Cập và Israel. Lợi dụng tình hình hỗn loạn sau cuộc không kích của quân đội Israel vào trụ sở an ninh của Hamas, Shabab đã trốn thoát khỏi nhà tù.
Sau một thời gian ngắn lẩn trốn, Shabab tái xuất và nhanh chóng nổi lên như một thủ lĩnh băng đảng vũ trang khét tiếng. Băng đảng này chuyên cướp bóc hàng viện trợ nhân đạo ở Dải Gaza, sau đó bán lại cho người dân với giá cao ngất ngưởng.
Ngày 18/11/2024, lực lượng an ninh Hamas tuyên bố đã tiêu diệt Shabab trong một chiến dịch truy quét lớn nhắm vào các băng nhóm tội phạm trong khu vực. Chiến dịch này diễn ra chỉ vài ngày sau khi một đoàn xe tải cứu trợ của Liên Hợp Quốc chở hàng viện trợ vào Dải Gaza bị phục kích và cướp.
Tuy nhiên, chỉ một ngày sau tuyên bố của Hamas, Shabab lại xuất hiện. Theo một quan chức cấp cao của Liên Hợp Quốc và hai nguồn tin trong ngành vận tải, tay chân của Shabab đã chặn đường và đốt một xe tải chở nhiên liệu để trả thù, ngăn cản đoàn xe cứu trợ tiếp tục hành trình.
Các nhân viên cứu trợ nhân đạo và tài xế người Palestine cáo buộc rằng băng đảng của Shabab thực hiện các vụ cướp bóc này với sự cho phép ngầm của quân đội Israel. Một bản ghi nhớ từ Liên Hợp Quốc mà Financial Times tiếp cận được cho thấy Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã có “thái độ thờ ơ, thụ động, thậm chí có thể nói là bật đèn xanh” cho các vụ phục kích và cướp đoàn xe cứu trợ.
Băng đảng của Shabab được trang bị vũ khí hạng nặng, công khai thách thức chính quyền Hamas và tự do hoạt động dọc biên giới Gaza, khu vực mà Israel coi là “khu vực quân sự hạn chế”.
Vào tháng 5, băng đảng này tự xưng là “Cơ chế Chống Khủng bố” với lực lượng từ 100 đến 300 tay súng hoạt động ở thành phố Rafah, phía nam Gaza. Cựu bộ trưởng quốc phòng Israel Avigdor Liberman tiết lộ với hãng thông tấn Kan rằng Israel đang hỗ trợ băng đảng này, trang bị vũ khí cho họ để chống lại Hamas ngay bên trong Dải Gaza.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu thừa nhận trong một video đăng trên X ngày 5/6 về thông tin Israel trang bị vũ khí cho băng đảng chống đối Hamas tại Dải Gaza: “Điều này thì có gì sai. Nó chỉ giúp cứu mạng các binh sĩ”.
Theo Wall Street Journal, cơ quan tình báo Shin Bet của Israel đã cung cấp súng trường AK và M16 cho nhóm của Shabab, bao gồm cả vũ khí tịch thu từ Hamas, nhằm làm suy yếu quyền kiểm soát của Hamas tại Gaza.
Từ một tù nhân bị Hamas giam giữ vì cáo buộc buôn ma túy, Shabab đã vươn lên trở thành lãnh đạo một lực lượng vũ trang được Israel hậu thuẫn. Anh ta bị mệnh danh là “đặc vụ Israel”, trong khi nhiều người Gaza gọi anh ta là “kẻ phản bội”.
Tuy nhiên, chiến lược “dùng người Gaza chống Hamas” của Thủ tướng Netanyahu đã vấp phải sự chỉ trích gay gắt. Cựu bộ trưởng quốc phòng Liberman gọi việc trang bị vũ khí cho Shabab là “hoàn toàn điên rồ”, cảnh báo rằng những vũ khí này có thể được sử dụng để chống lại Israel trong tương lai.
Lãnh đạo phe đối lập Yair Lapid cáo buộc ông Netanyahu hành động “ngẫu hứng”, tiếp nối sai lầm trước đây khi chuyển tiền cho Hamas.
Tiến sĩ Andreas Krieg từ Đại học King’s College London cảnh báo: “Vũ trang các nhóm như của Shabab là một chiến lược ngắn hạn đầy rủi ro, có thể dẫn đến hỗn loạn lâu dài. Việc các băng nhóm kiểm soát hàng viện trợ làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo, đẩy Gaza vào một vòng xoáy bạo lực mới”.
Shabab kiểm soát các tuyến đường viện trợ gần cửa khẩu Kerem Shalom, nơi hàng chục xe tải chở thực phẩm đi vào Gaza mỗi ngày. Anh ta tuyên bố rằng nhóm của mình cung cấp an ninh, bảo vệ dân thường khỏi “nỗi kinh hoàng của Hamas” và “những kẻ trộm đồ viện trợ”.
Trong một video tuần tra trên đường phố Shouka, Shabab tuyên bố rằng lực lượng của mình hoạt động “một cách hợp pháp” và phối hợp với Chính quyền Palestine (PA), mặc dù PA không xác nhận điều này. Anh ta cho biết 20 gia đình đã gia nhập khu vực do mình kiểm soát, được cung cấp thực phẩm, thuốc men và sự bảo vệ từ cả băng vũ trang lẫn quân đội Israel.
Tuy nhiên, các cáo buộc từ các tổ chức nhân đạo và Hamas lại vẽ nên một bức tranh khác. Jonathan Whittall từ Văn phòng điều phối các vấn đề nhân đạo của Liên Hợp Quốc (OCHA) cho rằng các băng nhóm như của Shabab cướp bóc hàng viện trợ ngay trong tầm mắt của binh sĩ Israel.
Shabab từng thừa nhận vào tháng 11/2024 rằng đã cướp 6 xe tải để “nuôi gia đình”. Hamas cáo buộc nhóm của Shabab cướp viện trợ tại các khu vực do Israel kiểm soát, theo Al Jazeera.
Trên mạng xã hội, người Gaza tranh cãi về vai trò của Shabab. Một số người ca ngợi anh ta là “biểu tượng quyền lực” chống lại Hamas, trong khi những người khác đăng video Hamas phục kích nhóm của anh ta, gọi anh ta là “tội phạm được IDF bảo kê”.
Shabab phủ nhận việc phối hợp trực tiếp với IDF, nhưng các video được Guardian và Haaretz xác minh cho thấy các tay súng của băng đảng này hoạt động gần binh sĩ Israel ở miền nam Gaza mà không xảy ra đụng độ nào.
Ynet tiết lộ rằng các binh sĩ IDF thậm chí sẵn sàng giao chiến với Hamas để bảo vệ Shabab khỏi các chiến dịch truy quét. Quân đội Israel gần đây đã tiến hành một cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái (drone), tiêu diệt bốn tay súng Hamas để hỗ trợ nhóm của Shabab.
Hamas gọi sự hỗ trợ của Israel cho nhóm Shabab là “hành động gây bất ổn xã hội”, theo Al Jazeera. Nhóm này tuyên bố đã hạ 50 tay súng của Shabab và tìm cách ám sát anh ta hai lần nhưng chưa thành công.
Hồi tháng 5, Hamas công bố video cho thấy một nỗ lực ám sát bất thành nhắm vào Shabab, gọi anh ta là “gián điệp Israel”. Gia đình và bộ tộc của Shabab đã từ mặt anh ta, tuyên bố không phản đối việc Hamas tiêu diệt “kẻ phản bội” này.
Sự trỗi dậy của Shabab có nguy cơ gây ra nội chiến ở Gaza, khi các băng nhóm như vậy cạnh tranh với Hamas và tranh giành địa bàn của nhau. Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia thuộc Đại học Tel Aviv (INSS) cáo buộc nhóm này có liên hệ với các hoạt động buôn lậu ma túy và vũ khí ở Sinai, thậm chí lấy cảm hứng từ phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, mặc dù không theo hệ tư tưởng của nhóm này.
Tiến sĩ Omar Ashour, chuyên gia về phong trào vũ trang tại Viện Chatham House, nhận định: “Cạnh tranh giữa các nhóm vũ trang và sự tuyệt vọng của dân chúng có thể dẫn đến bạo lực mới, với dân thường chịu thiệt hại nặng nhất”.
Giới quan sát cho rằng Thủ tướng Netanyahu đang nỗ lực tìm kiếm các đối tác địa phương để làm đối trọng và tước bỏ quyền lực của Hamas ở Gaza, nhưng việc dựa vào Shabab tiềm ẩn rủi ro rất lớn cho cả Tel Aviv lẫn Dải Gaza. Yair Golan, lãnh đạo đảng Dân chủ Israel, thậm chí còn gọi chiến lược của ông Netanyahu là “quả bom hẹn giờ”.
Giáo sư Lina Khatib từ Viện Chatham House nhận định: “Israel coi Shabab như một công cụ, nhưng sự phụ thuộc vào những người như vậy thường dẫn đến mất ổn định lâu dài”.
Khi cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza gia tăng do vòng phong tỏa của Israel, những hành động cướp bóc của nhóm Shabab có thể gây phẫn nộ trong dư luận, khiến người dân ở đây lại nghiêng về ủng hộ Hamas. Khi đó, tính toán “dùng Shabab trị Hamas” của Israel sẽ sụp đổ.
Michael Milstein, cựu quan chức tình báo Israel, dự đoán: “Hamas sẽ đập tan Shabab. Khả năng thành công của nhóm này là rất thấp”. Nhưng đến lúc đó, nội chiến có thể đã nổ ra ở Gaza, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo.
Tiến sĩ Krieg kết luận: “Trong một môi trường như Gaza, nơi lòng trung thành thay đổi nhanh chóng, không ai có thể đoán trước được hậu quả cuối cùng. Với chỉ vài trăm tay súng và sự thiếu ủng hộ từ cộng đồng, băng đảng của Shabab có thể là con dao hai lưỡi mà chính Israel sẽ phải hối tiếc”.
Admin
Nguồn: VnExpress
