Trong bối cảnh y học hiện đại, việc chỉ định xét nghiệm và chụp chiếu ngày càng trở nên phổ biến, tuy nhiên ranh giới giữa cần thiết và lạm dụng vẫn là một vấn đề gây tranh cãi. Câu chuyện của bà Minh, 65 tuổi, một bệnh nhân tiểu đường, là một ví dụ điển hình.
Khi đến TP HCM thăm con cháu, bà Minh đã đi khám bệnh và được chỉ định một loạt các xét nghiệm, chụp chiếu với tổng chi phí gần 20 triệu đồng. Mặc dù các kết quả cho thấy bà có thêm các vấn đề như mỡ máu cao, acid uric tăng, hở van tim nhẹ, bà vẫn không khỏi băn khoăn về khoản tiền lớn đã chi trả và sự cần thiết của các chỉ định này. Sau đó, bà quyết định chuyển sang theo dõi và điều trị tại một bệnh viện công để giảm chi phí.
Theo bác sĩ Trần Minh Thiệu, Khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Trưng Vương, y học hiện đại ngày nay khuyến khích sử dụng bằng chứng, trong đó các chẩn đoán hình ảnh, nội soi, xét nghiệm đóng vai trò quan trọng hỗ trợ quá trình ra quyết định điều trị. Tại Việt Nam, Bộ Y tế cũng yêu cầu các bệnh viện triển khai hệ thống lưu trữ và truyền tải hình ảnh (RIS-PACS), cho thấy vai trò không thể thiếu của chẩn đoán hình ảnh. Nhờ các phương tiện này, bác sĩ có thể “nhìn xuyên thấu” cơ thể bệnh nhân, phát hiện các vấn đề mà mắt thường không thể thấy.
Bác sĩ Thiệu chia sẻ nhiều trường hợp viêm ruột thừa trước đây bị bỏ sót, phát hiện trễ, gây biến chứng nghiêm trọng. Ngày nay, nhờ chụp CT, bệnh được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Tương tự, ung thư phổi giai đoạn sớm cũng có thể được phát hiện nhờ chụp CT phổi liều thấp, điều mà trước đây rất khó thực hiện bằng X-quang.
TS.BS.CK2 Lâm Đức Hoàng, Trưởng Khoa Xạ trị Đầu Mặt Cổ, Bệnh viện Ung Bướu TP HCM, nhấn mạnh vai trò “không thể thiếu” của các cận lâm sàng trong điều trị ung thư. Các chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, CT, MRI, PET/CT cùng xét nghiệm, sinh thiết, nội soi giúp bác sĩ xác định chính xác loại ung thư, giai đoạn bệnh, và mức độ di căn để có phác đồ điều trị phù hợp.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo về nguy cơ lạm dụng chỉ định. Bác sĩ Thiệu cho rằng điều này có thể xuất phát từ kinh nghiệm hạn chế của bác sĩ, hoặc áp lực KPI từ chủ đầu tư, dẫn đến việc chỉ định các xét nghiệm không thực sự cần thiết, gây tốn kém cho bệnh nhân. Đôi khi, bệnh nhân vừa chụp chiếu ở nơi này xong, sang nơi khác lại được yêu cầu chụp tiếp, dù một số loại chẩn đoán hình ảnh cần có khoảng thời gian nhất định giữa các lần thực hiện để đảm bảo an toàn.
Bác sĩ Hoàng cho biết các bệnh viện đều có quy trình sử dụng các phương tiện chẩn đoán và điều trị theo hướng dẫn của Bộ Y tế, cùng phác đồ riêng cho từng loại bệnh. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng việc lạm dụng các phương tiện chụp chiếu không chỉ gây lãng phí mà còn khiến người bệnh đối diện với nguy cơ tiếp xúc tia xạ và các chất độc hại không cần thiết.
Trước tình trạng nhiều nơi quảng cáo các gói chụp chiếu tầm soát với giá cao, các bác sĩ khuyến cáo người dân cần tỉnh táo, tìm hiểu kỹ thông tin và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi quyết định. Chỉ nên thực hiện các phương pháp tầm soát theo khuyến cáo của bác sĩ hoặc khi có yếu tố nguy cơ, triệu chứng nghi ngờ rõ ràng.
Điều quan trọng là người bệnh nên chủ động đặt câu hỏi cho bác sĩ về sự cần thiết của từng xét nghiệm, chụp chiếu, cũng như lợi ích và rủi ro tiềm ẩn, và các lựa chọn thay thế nếu có. Việc tầm soát quá mức có thể gây lo lắng không cần thiết, dẫn đến các xét nghiệm xâm lấn, độc hại, tốn kém và điều trị không cần thiết.
Trong bối cảnh y tế ngày càng phát triển, việc trở thành một bệnh nhân thông thái, chủ động tìm hiểu và đặt câu hỏi về các chỉ định y tế là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe và tài chính của bản thân.
Admin
Nguồn: VnExpress
