Không quân Ukraine vừa thông báo về việc một chiếc tiêm kích F-16 của họ đã bị rơi trong khi tham gia chiến đấu chống lại cuộc tấn công quy mô lớn bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) của Nga vào đêm 28, rạng sáng ngày 29 tháng 6. Vụ việc đau lòng này đã cướp đi sinh mạng của phi công Maxim Ustimenko.
Theo thông tin ban đầu, chiếc F-16 đã bắn hạ thành công 7 mục tiêu trước khi gặp sự cố khi đối phó với mục tiêu thứ 8, dẫn đến việc máy bay bị mất độ cao. Phi công Ustimenko đã nỗ lực điều khiển máy bay tránh xa khu dân cư, nhưng không kịp thời катапультироваться.
Đây là chiếc F-16 thứ tư mà Ukraine đã mất kể từ khi xung đột nổ ra. Sự cố gần đây nhất xảy ra vào giữa tháng 5, cũng trong một nhiệm vụ đối phó với UAV Nga, nhưng may mắn là phi công đã катапультироваться an toàn.
Sau khi nhận được lô F-16 đầu tiên vào tháng 8 năm 2024, Ukraine chủ yếu sử dụng loại máy bay này cho các nhiệm vụ phòng không, mặc dù nó cũng đã được sử dụng trong vai trò tấn công mặt đất vào tháng 2.
Trong các nhiệm vụ phòng không, phi công Ukraine thường lái F-16 bay cao hơn các tên lửa hành trình và UAV của Nga. Điều này giúp họ có góc quan sát và tấn công tốt hơn so với radar của các hệ thống phòng không mặt đất.
Radar AN/APG-66(V)2A trên tiêm kích F-16 của Ukraine có khả năng phát hiện các vật thể bay thấp tốt hơn so với các mẫu tiêm kích thời Liên Xô như MiG-29 và Su-27. Tên lửa đối không AIM-120 AMRAAM của F-16 cũng có thể đánh chặn hiệu quả các UAV có diện tích phản xạ radar nhỏ nhờ đầu dò chủ động.
Tuy nhiên, F-16 vốn được thiết kế chủ yếu cho các nhiệm vụ không chiến hoặc tấn công mục tiêu mặt đất, chứ không phải là một vũ khí phòng không chuyên dụng. Việc Ukraine triển khai các máy bay F-16 đắt tiền, với giá từ 30 đến 35 triệu USD mỗi chiếc, để đối phó với các UAV có giá rẻ hơn nhiều lần đã gây ra những tranh cãi.
Nghị sĩ Ukraine Mariana Bezugla đã viết trên mạng xã hội X rằng: “Nếu Ukraine không phát triển các hệ thống chống UAV mà tiếp tục cử các phi công trình độ cao lái những chiếc tiêm kích đắt đỏ cho các nhiệm vụ này, thì điều đó có nghĩa là chúng ta đang đẩy các phi công và những chiếc máy bay quý giá vào chỗ chết”.
Đan Mạch, Hà Lan, Na Uy và Bỉ đã cam kết viện trợ tổng cộng 85 tiêm kích F-16 do Mỹ sản xuất cho Ukraine vào năm 2023, nhưng số lượng máy bay thực tế đã được chuyển giao vẫn chưa rõ.
Số lượng phi công Ukraine được đào tạo để lái F-16 còn hạn chế, và mỗi tổn thất về nhân mạng đều là một đòn giáng mạnh vào lực lượng không quân nước này. Thời gian đào tạo để trở thành một phi công F-16 thành thạo là khoảng một năm, điều này gây ra những khó khăn đáng kể cho Kiev trong việc bù đắp những tổn thất.
Mức độ rủi ro đối với F-16 gần đây càng gia tăng do Nga thường xuyên tiến hành các cuộc tấn công quy mô lớn, kết hợp UAV với nhiều loại tên lửa hiện đại, bao gồm cả tên lửa Kinzhal có tốc độ tối đa Mach 10 (khoảng 12.000 km/h).
Cuộc tấn công đêm 28, rạng sáng 29 tháng 6 là cuộc không kích lớn nhất của Nga kể từ đầu cuộc xung đột, với tổng cộng 477 UAV và 60 tên lửa các loại được phóng đi. Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết chỉ trong một tuần qua, Nga đã sử dụng hơn 1.270 UAV và 114 tên lửa để tấn công các mục tiêu trên lãnh thổ Ukraine.
Cây viết Boyko Nikolov của trang quân sự Bulgarian Military nhận định: “Vụ Ukraine mất chiếc F-16 thứ tư cho thấy rủi ro khi quá phụ thuộc vào mẫu tiêm kích này cho nhiệm vụ đánh chặn UAV”.
Nikolov cho rằng sự cố này có thể khiến Ukraine phải đánh giá lại cách sử dụng F-16, hạn chế việc triển khai chúng trong các cuộc tấn công quy mô lớn bằng UAV và ưu tiên cho các nhiệm vụ quan trọng hơn, chẳng hạn như tấn công các máy bay chiến đấu Nga hoặc các mục tiêu chiến lược.
Tờ Bild của Đức đưa tin rằng một chiếc F-16 của Ukraine đã phối hợp với một máy bay cảnh báo sớm Saab 340 để bắn hạ một máy bay chiến đấu Su-35S của Nga ở tỉnh Kursk vào ngày 7 tháng 6 bằng tên lửa AIM-120 AMRAAM, loại tên lửa có tầm bắn tối đa hơn 160 km. Tuy nhiên, không quân Ukraine chưa xác nhận loại vũ khí nào đã được sử dụng để bắn hạ chiếc máy bay Nga.
Nikolov cũng đề xuất khả năng Ukraine có thể tạm ngừng sử dụng F-16 để tập trung phân tích nguyên nhân gây ra tổn thất và đưa ra các giải pháp khắc phục. Tổng thống Zelensky đã tuyên bố mở một cuộc điều tra về vụ rơi chiếc F-16 thứ tư, nhưng không cung cấp thêm chi tiết.
Nếu Ukraine ngừng sử dụng F-16 cho các nhiệm vụ phòng không, gánh nặng này sẽ được chuyển giao cho các hệ thống mặt đất như IRIST-T, NASAMS, Patriot, SAMP-T và các máy bay chiến đấu cũ như MiG-29. Tuy nhiên, các máy bay thời Liên Xô thường không hiệu quả bằng F-16 trong các nhiệm vụ này, và Ukraine cũng đang thiếu hụt nghiêm trọng tên lửa đánh chặn.
Tờ Le Monde của Pháp đưa tin vào ngày 26 tháng 5, dẫn các nguồn tin giấu tên tại Ukraine, rằng nước này không còn tên lửa cho hai khẩu đội SAMP/T trong biên chế, và cũng không nhận được đạn dược cho hệ thống phòng không tầm ngắn Crotale trong suốt 18 tháng qua.
Tổng thống Zelensky cũng đã nhiều lần kêu gọi phương Tây cung cấp thêm các tổ hợp phòng không Patriot. Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết vào tháng 5 rằng đây là một việc không dễ dàng, do tốc độ sản xuất của Mỹ không đáp ứng được nhu cầu và các đồng minh khác không sẵn lòng viện trợ thêm cho Ukraine.
Trong khi đó, các tổ phòng không di động được trang bị súng máy của Ukraine, từng được coi là một giải pháp hiệu quả và chi phí thấp để đối phó với UAV, gần đây đã mất đi hiệu quả. Điều này là do Nga đã cải tiến các UAV tự sát để bay ở tốc độ và độ cao lớn hơn, nằm ngoài tầm bắn của súng máy.
Nikolov cho rằng về lâu dài, Ukraine nên tăng cường đầu tư vào năng lực tác chiến điện tử, một công nghệ đã giúp họ vô hiệu hóa một số lượng lớn UAV Nga trong cuộc tấn công khiến chiếc F-16 bị rơi, cũng như triển khai các phương pháp khác như vũ khí laser hoặc UAV đánh chặn.
Cây viết của Bulgarian Military kết luận: “Việc Ukraine áp dụng các công nghệ tương tự sẽ giúp giảm áp lực lên phi đội F-16 của nước này, cho phép chúng tập trung vào các mục tiêu có giá trị cao”.
Admin
Nguồn: VnExpress
