Hạ thân nhiệt, một tình trạng nguy hiểm nhưng thường bị bỏ qua, đặc biệt là trong các hoạt động chạy bộ đường mòn, siêu đường mòn hoặc trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt như lạnh, mưa hoặc gió lớn. Tình trạng này xảy ra khi nhiệt độ cơ thể giảm xuống dưới 35°C.
Đối với người chạy bộ, hạ thân nhiệt thường xuất hiện trong các điều kiện môi trường bất lợi như nhiệt độ thấp, gió mạnh, mưa làm ướt quần áo, cơ thể thiếu hụt năng lượng dự trữ (glycogen thấp), hoặc không trang bị đủ lớp bảo vệ như áo khoác giữ nhiệt, mũ, găng tay.
Về cơ chế sinh lý, trong quá trình chạy bộ, cơ thể tạo ra nhiệt thông qua hoạt động của cơ bắp. Tuy nhiên, khi không được cung cấp đủ năng lượng, cơ thể sẽ thiếu nhiên liệu để duy trì quá trình sinh nhiệt. Thời tiết xấu, với mưa, lạnh và gió lớn, cũng làm tăng tốc độ mất nhiệt của cơ thể so với khả năng tạo nhiệt. Việc mặc quần áo ướt hoặc thấm mồ hôi lâu ngày cũng đẩy nhanh quá trình truyền nhiệt ra ngoài. Tình trạng dừng lại quá lâu tại các trạm kiểm soát, bỏ cuộc (DNF), hoặc phải dừng nghỉ hay di chuyển chậm do chấn thương cũng làm giảm quá trình sinh nhiệt của cơ thể.
Trong những tình huống đó, nhiệt độ cơ thể sẽ giảm dần, dẫn đến rối loạn chức năng thần kinh, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.
Hạ thân nhiệt tiến triển qua các giai đoạn với các triệu chứng khác nhau:
* **Nhẹ:** (thân nhiệt 32-35°C) Run rẩy không kiểm soát, da tái nhợt, mệt mỏi, lú lẫn nhẹ.
* **Vừa:** (28-32°C) Ngừng run, nói chậm, mất khả năng phối hợp, rối loạn ý thức.
* **Nặng:** (dưới 28°C) Hôn mê, nhịp tim chậm, có thể ngừng tim, nguy cơ tử vong cao.
Một dấu hiệu nguy hiểm là khi người chạy đang run mà đột ngột ngừng run, đây có thể là dấu hiệu chuyển sang giai đoạn nặng.
Cần nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo hạ thân nhiệt trên đường chạy. Những đối tượng có nguy cơ cao bao gồm người chạy trail ở vùng núi cao gặp thời tiết lạnh, người mệt mỏi, suy kiệt, ăn uống không đầy đủ, người có tiền sử hạ thân nhiệt, hoặc những người dừng lại quá lâu trên đường do chấn thương hoặc lạc đường.
Các dấu hiệu có thể bao gồm:
* Run liên tục, cảm thấy lạnh run ngay cả khi đang vận động.
* Đầu óc không minh mẫn, trả lời lơ mơ, mất phương hướng.
* Di chuyển chậm chạp, vụng về, dễ té ngã.
* Môi tím tái, da nhợt nhạt, tay chân lạnh.
* Ngừng run đột ngột dù vẫn ở trong môi trường lạnh giá, đây là một dấu hiệu xấu.
Để phòng ngừa hạ thân nhiệt khi chạy bộ, người chạy nên mang theo áo khoác giữ nhiệt trong ba lô khi chạy trail, hoặc chuẩn bị sẵn khăn lau, một bộ quần áo khô, ấm để thay nếu chạy dưới trời mưa hoặc thời tiết lạnh. Cố gắng giữ cơ thể khô ráo bằng cách mặc áo gió chống thấm nước.
Việc nạp đủ năng lượng trước và trong khi chạy cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ hạ thân nhiệt. Ngoài ra, cần cảnh giác với thời tiết thay đổi đột ngột từ nắng sang mưa. Người chạy không nên chạy một mình ở những cung đường hẻo lánh nếu thể trạng yếu.
Sau khi hoàn thành bài chạy, người chạy không nên để cơ thể ướt đẫm mồ hôi trong khi ngồi nghỉ lâu ở nơi có gió lạnh.
Nếu phát hiện bản thân hoặc người đồng hành có dấu hiệu hạ thân nhiệt, cần ngay lập tức ngừng hoạt động, tìm nơi trú gió, cởi bỏ quần áo ướt, thay quần áo khô và mặc thêm lớp giữ nhiệt. Nếu có chăn cứu sinh, hãy quấn quanh người. Uống đồ ấm và ăn đồ ăn giàu năng lượng khi còn tỉnh táo. Tránh làm rối loạn điều hòa nhiệt bằng cách chườm nóng trực tiếp ở nhiệt độ cao.
Trong trường hợp hạ thân nhiệt nặng, cần thông báo ngay cho ban tổ chức cuộc đua hoặc đội cứu hộ gần nhất để được hỗ trợ kịp thời.
Admin
Nguồn: VnExpress
