Nhiều người chủ quan cho rằng thân hình gầy gò đồng nghĩa với việc miễn nhiễm với các bệnh về mỡ máu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy ngay cả những người có cân nặng bình thường vẫn có nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm liên quan đến rối loạn chuyển hóa.
Lệ, một cư dân Vĩnh Phúc, từng tin rằng mình có thể ăn uống thoải mái mà không lo tăng cân hay mắc bệnh. Thói quen ít vận động, bỏ bữa sáng và thường xuyên dùng trà sữa, đồ chiên rán thay cho các bữa ăn chính đã khiến cô phải đối mặt với một sự thật bất ngờ. Trong một lần kiểm tra sức khỏe định kỳ vào tháng 6, Lệ bàng hoàng khi phát hiện chỉ số cholesterol của mình cao gấp đôi mức bình thường, lên tới 9,8 mmol/l (trong khi ngưỡng an toàn là dưới 5,1 mmol/l).
Tương tự, Khôi, 34 tuổi, một nhân viên kinh doanh năng động, thường xuyên chạy bộ và có vẻ ngoài săn chắc, cũng phải đối diện với nguy cơ bệnh tim mạch. Mặc dù không hút thuốc, ít uống rượu và hạn chế tinh bột, Khôi lại có thói quen ăn nhiều thịt đỏ và nội tạng động vật, tin rằng việc tập luyện sẽ giúp anh “đốt cháy” hết lượng chất béo dư thừa. Đầu tháng 7, trong một buổi chạy, Khôi đột ngột bị đau thắt ngực trái, lan ra cánh tay, kèm theo chóng mặt và tim đập nhanh. Kết quả kiểm tra cho thấy chỉ số cholesterol của anh lên tới 8,9 mmol/l, và điện tim có dấu hiệu thiếu máu cơ tim nhẹ. Các bác sĩ cảnh báo rằng Khôi có nguy cơ nhồi máu cơ tim nếu không thay đổi chế độ ăn uống ngay lập tức.
Y học hiện đại gọi tình trạng của Lệ và Khôi là MONW (Metabolically Obese Normal Weight) – “gầy nhưng chuyển hóa như người béo phì”. Nghiên cứu mới nhất từ Đại học Kyungpook National (Hàn Quốc) cho thấy tỷ lệ người MONW ở châu Á cao hơn so với phương Tây, dao động từ 15-30% dân số trưởng thành, trong đó Việt Nam chiếm khoảng 21%.
Rối loạn mỡ máu là tình trạng bất thường của lượng lipid trong máu, bao gồm sự gia tăng cholesterol xấu (LDL-C), triglyceride hoặc suy giảm cholesterol tốt (HDL-C), không phụ thuộc vào thể trạng gầy hay béo. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỡ máu cao có liên quan đến 48% trường hợp tai biến mạch máu não và 56% ca thiếu máu cơ tim trên toàn cầu. Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 153.000 người mắc bệnh mỡ máu. Đáng chú ý, một khảo sát của Trung tâm Dinh dưỡng TP HCM trên 700 người từ 30-69 tuổi có chỉ số BMI bình thường (18,5-25) cho thấy có tới 77,8% đối tượng này bị rối loạn mỡ máu.
Bác sĩ Dương Minh Tuấn, Khoa Nội tiết và Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, giải thích rằng nguyên nhân chính gây ra tình trạng MONW là do sự tích tụ mỡ nội tạng – loại mỡ nguy hiểm bao quanh gan, ruột và tim, khó nhận biết bằng mắt thường. Nghiên cứu cho thấy người châu Á có xu hướng tích mỡ nội tạng cao hơn 30-40% so với người phương Tây ở cùng chỉ số BMI. Bên cạnh đó, tình trạng đề kháng insulin cũng khiến gan tăng sản xuất chất béo, làm tăng triglyceride và gây gan nhiễm mỡ. Các yếu tố khác như di truyền, tiêu thụ nhiều đường ẩn, rối loạn nội tiết, stress mạn tính và mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột cũng góp phần vào tình trạng này.
Bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, Phó giám đốc Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, Hội Bệnh mạch máu Việt Nam, nhấn mạnh rằng nhiều người lầm tưởng chỉ số BMI bình thường đồng nghĩa với việc an toàn, nhưng thực tế nghiên cứu từ Đại học Tokyo chỉ ra rằng nhóm MONW có nguy cơ tim mạch cao hơn 30% so với người có cùng BMI nhưng chuyển hóa bình thường. Phân tích tổng hợp trên Journal of American Heart Association năm 2024 cho thấy người MONW có nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch tăng 50% so với người có cân nặng và chuyển hóa bình thường.
Do đó, việc kiểm soát chặt chẽ các bệnh nền như huyết áp và mỡ máu đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa đột quỵ và nhồi máu cơ tim. Nghiên cứu từ Đại học Harvard theo dõi 27.000 người trong 15 năm cho thấy việc kiểm soát tốt chỉ số cholesterol có thể giảm 40% nguy cơ đột quỵ và 35% nguy cơ nhồi máu cơ tim, bất kể thể trạng gầy hay béo.
Đối với những người như Lệ và Khôi, thay đổi lối sống là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Điều này bao gồm việc duy trì chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây tươi, hạn chế muối và chất béo bão hòa; tập luyện thể dục đều đặn mỗi ngày; tránh căng thẳng kéo dài và thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt là xét nghiệm mỡ máu, ngay cả khi không có dấu hiệu thừa cân. Đừng để vẻ ngoài đánh lừa, hãy chủ động bảo vệ sức khỏe từ bên trong.
Admin
Nguồn: VnExpress
