Nhà thơ, tiểu thuyết gia người Mỹ gốc Việt Ocean Vuong vừa trở lại văn đàn với tác phẩm “The Emperor of Gladness” (Hoàng đế của niềm vui), kết quả của 5 năm ấp ủ. Anh đã chia sẻ về nguồn cảm hứng sáng tác và ảnh hưởng của văn hóa Việt trong văn chương của mình.
Ocean Vuong cho biết, anh bắt đầu viết “The Emperor of Gladness” vào tháng 1/2020, sau lễ cúng 49 ngày mất của mẹ. Trong thời gian đó, anh suy nghĩ nhiều về những người lao động nghèo ở Mỹ, những người phải làm việc vất vả để kiếm sống. Anh lớn lên trong cộng đồng người Việt, một môi trường khác biệt so với thế giới văn chương mà anh biết, nơi các tác giả thường xuất thân từ tầng lớp trung lưu hoặc thượng lưu, có điều kiện tài chính để sáng tác trong nhiều năm.
Theo Ocean Vuong, việc viết sách hay trở thành nhà văn đòi hỏi thời gian và sự ổn định. Đối với những người xuất thân từ tầng lớp lao động hoặc cộng đồng tị nạn thiếu thốn, việc đưa tác phẩm đến nhà xuất bản không hề dễ dàng. Anh nhận thấy sự thiếu vắng những tác phẩm đến từ những hoàn cảnh tương tự trên thị trường, điều này thôi thúc anh góp phần xây dựng một dòng văn học phản ánh những tiếng nói bị lãng quên. Anh nhấn mạnh rằng mục tiêu của anh không phải là trở thành một tiếng nói mới trong văn chương, mà là khẳng định rằng viết là một nghề quan trọng, một phần cuộc sống của anh. Tên sách “Hoàng đế của niềm vui” mang ý nghĩa ẩn dụ về góc khuất của “giấc mơ Mỹ”, phản ánh hình ảnh của nhiều người Việt nhập cư làm việc trong các tiệm nail, nhà máy.
So sánh với “On Earth We’re Briefly Gorgeous” (Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian), Ocean Vuong cho rằng “The Emperor of Gladness” là “kiếp sau” của tác phẩm trước. Anh giải thích rằng, theo triết lý phương Đông, đặc biệt là trong văn hóa Việt Nam và đạo Phật, mọi thứ mang tính tiếp nối và tái hiện, không có sự kết thúc. Cuốn sách mới là sự tái sinh từ cuốn đầu tiên. Anh hình dung nếu nhân vật Chó Con trong “On Earth We’re Briefly Gorgeous” viết tiểu thuyết, thì đây sẽ là tác phẩm của cậu ấy. Anh muốn đưa góc nhìn này vào văn chương để chia sẻ với độc giả Mỹ, những người có thể chưa quen với khái niệm này.
Ocean Vuong chia sẻ rằng, anh viết “On Earth We’re Briefly Gorgeous” như một bức thư, một cuộc trò chuyện riêng tư giữa mẹ và con, không phải gửi cho người Mỹ. Anh cố ý giữ lại những phần riêng tư trong tác phẩm, thay vì giải thích cặn kẽ về bản sắc văn hóa cho độc giả trên toàn thế giới như nhiều tác giả gốc Á khác thường làm. Anh muốn bắt đầu từ sự im lặng, buộc người đọc phải lắng nghe bằng sự tò mò và tôn trọng.
Về kỳ vọng đối với độc giả, Ocean Vuong cho biết anh không đặt ra thông điệp hay mong muốn cụ thể nào. Anh quan niệm rằng tác giả không ở vị trí cao hơn độc giả để “soi sáng” họ. Anh luôn tránh giọng điệu áp đặt, trịch thượng khi sáng tác, và xem một cuốn tiểu thuyết như một cánh cửa mở, mời người đọc bước vào và trải nghiệm theo cách riêng của họ.
Liên quan đến việc “Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian” bị xem là “truyện khiêu dâm” không phù hợp với học đường, Ocean Vuong cho biết anh hiểu rằng mình không thể kiểm soát cách xã hội tiếp nhận tác phẩm. Anh không viết thể loại khiêu dâm để kiếm tiền, mà viết về sự thân mật giữa con người. Anh tin rằng trách nhiệm của tác giả là quan sát con người và những vấn đề xung quanh, như bản sắc, chiến tranh, ngôn ngữ, và chuyển chúng thành câu chuyện.
Về ảnh hưởng của văn hóa Việt đến phong cách sáng tác, Ocean Vuong cho biết văn hóa và gia đình anh có ảnh hưởng rất lớn, dù không phải lúc nào cũng hiện rõ trên bề mặt tác phẩm. Anh lớn lên giữa hai ngôn ngữ, tiếng Việt và tiếng Anh, nhưng không ngôn ngữ nào hoàn chỉnh. Anh xem viết văn như một cách để níu giữ ký ức và chữa lành. Anh gọi sự sáng tạo của mình là “thế giới thứ ba”, nơi ngôn ngữ sinh ra từ đổ vỡ.
Để giữ sự gắn kết với quê hương, Ocean Vuong cho biết việc kết nối với văn hóa Việt là một sự gắn bó tự nhiên. Anh thường đến chùa khi có dịp và không thể quay lưng lại với gia đình, những người lao động làm việc trong nhà máy, tiệm nail. Anh đã từ chối cơ hội giảng dạy tại Đại học Stanford để được sống gần gia đình ở vùng Đông Bắc nước Mỹ.
Trong tương lai, Ocean Vuong cho biết anh không có kế hoạch cụ thể nào và cảm thấy trống rỗng sau khi hoàn thành “The Emperor of Gladness”. Hiện tại, công việc chính của anh là giảng dạy về văn chương. Anh hy vọng sẽ viết thêm, nhưng nếu không, anh cũng không tiếc nuối. Anh cũng chia sẻ về việc hạn chế về tiếng Việt khiến anh khó có thể viết một cuốn sách hoàn chỉnh bằng tiếng mẹ đẻ, tuy nhiên, đó vẫn là ngôn ngữ anh dùng để trò chuyện với gia đình mỗi ngày và giữ một vị trí đặc biệt trong trái tim anh.
Ocean Vuong (tên tiếng Việt: Vương Quốc Vinh), 36 tuổi, là một nhà thơ, tiểu thuyết gia sinh ra ở TP HCM và lớn lên ở Hartford, Connecticut (Mỹ). Anh đã đạt được nhiều giải thưởng văn học danh giá, trong đó có giải T.S Eliot cho tập thơ “Night Sky With Exit Wound” và được tạp chí Time bình chọn là một trong những tác giả có cuốn sách đáng mong đợi nhất năm với tác phẩm “The Emperor of Gladness”. Anh và nhà xuất bản Penguin cam kết trích một phần tiền từ mỗi đơn đặt trước cuốn sách để quyên góp cho Queer Liberation Library, một tổ chức cung cấp miễn phí các đầu sách về chủ đề LGBTQ+.
Admin
Nguồn: VnExpress
