Trong quá trình nuôi dạy con cái, nhiều bậc phụ huynh trăn trở về việc liệu cho con tiếp xúc với tiếng Anh từ sớm, đặc biệt là trong môi trường quốc tế, có thể dẫn đến tình trạng “mất gốc” tiếng Việt hay không. Tuy nhiên, kinh nghiệm thực tế và các nghiên cứu khoa học cho thấy rằng, trẻ hoàn toàn có thể phát triển song ngữ một cách hiệu quả nếu được tạo điều kiện phù hợp.
Tôi từng chứng kiến một đứa cháu nhỏ, dù trò chuyện rành mạch với bà nội bằng tiếng Việt, nhưng lại thoải mái sử dụng cả tiếng Anh và tiếng Việt xen kẽ khi giao tiếp với tôi. Theo thời gian, cháu tự điều chỉnh ngôn ngữ phù hợp với từng người, từng hoàn cảnh, minh chứng cho khả năng tiếp thu và sử dụng linh hoạt của trẻ trong môi trường đa ngôn ngữ.
Câu chuyện của Nam và Lai, hai sinh viên trong lớp tôi tại một trường đại học quốc tế, cũng là một ví dụ điển hình. Cả hai đều được học chương trình quốc tế từ nhỏ, nhưng cách các em sử dụng tiếng Việt lại rất khác nhau. Trong lớp, cả hai đều tự tin thảo luận bằng tiếng Anh. Nhưng khi tôi chuyển sang nói tiếng Việt ở quán cà phê, Nam thoải mái trò chuyện một cách tự nhiên, trong khi Lai trở nên dè dặt và ngại sử dụng tiếng mẹ đẻ.
Sự khác biệt này khiến nhiều phụ huynh lo lắng về nguy cơ con cái “mất gốc” khi học trường quốc tế. Tuy nhiên, kinh nghiệm giảng dạy nhiều năm trong môi trường song ngữ cho thấy rằng, việc học tiếng Anh từ sớm không đồng nghĩa với việc đánh mất tiếng Việt. Thực tế, phần lớn sinh viên trong các lớp học quốc tế có thể giao tiếp song ngữ một cách linh hoạt.
Các nghiên cứu uy tín cũng khẳng định khả năng phát triển đồng thời hai ngôn ngữ ở trẻ nhỏ nếu được hỗ trợ đúng cách. Các nhà ngôn ngữ học Werker và Byers-Heinlein (2008) chỉ ra rằng, trẻ sơ sinh có thể phân biệt hệ thống âm thanh của hai ngôn ngữ và phát triển song song mà không bị nhầm lẫn. Những đứa trẻ lớn lên ở vùng biên giới Pháp – Đức hay trong hệ thống giáo dục song ngữ của Singapore là minh chứng cho khả năng sử dụng tiếng mẹ đẻ và tiếng Anh một cách thành thạo, đúng ngữ cảnh.
Điều quan trọng là tạo ra môi trường nuôi dưỡng cả hai ngôn ngữ, nơi tiếng Việt vẫn có vị trí quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của trẻ. Việc trẻ thỉnh thoảng “trộn mã” ngôn ngữ không phải là dấu hiệu của sự rối loạn, mà là biểu hiện của sự linh hoạt tự nhiên ở người song ngữ. Theo nhà ngôn ngữ học Fred Genesee, hiện tượng này phản ánh sự thành thạo ngôn ngữ, chứ không phải sự bối rối.
Mỗi đứa trẻ có một hành trình phát triển ngôn ngữ riêng. Ngay cả trong cùng một gia đình, có em nói tiếng Việt tốt hơn dù được cha mẹ hỗ trợ như nhau. Điều này cho thấy, ngoài môi trường và sự đồng hành của gia đình, thầy cô và xã hội, yếu tố cá nhân như tính cách, sở thích và động lực cũng đóng vai trò quan trọng.
Quan điểm cho rằng học tiếng Anh từ nhỏ sẽ “làm hỏng” tiếng mẹ đẻ không còn phù hợp với thực tiễn giáo dục hiện đại. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, trẻ em song ngữ không chỉ linh hoạt về ngôn ngữ mà còn phát triển vượt trội về tư duy, khả năng giải quyết vấn đề và có tinh thần cởi mở, đa văn hóa. Song ngữ không phải là sự đánh đổi, mà là sự cộng hưởng.
Trong thế giới toàn cầu hóa, tiếng Anh mở ra nhiều cơ hội, nhưng tiếng Việt giữ ta gắn bó với cội nguồn. Song ngữ là hành trình nuôi dưỡng cả bản sắc văn hóa và khả năng hội nhập quốc tế. Câu chuyện của Nam và Lai cho thấy rằng, mỗi người có một con đường riêng, nhưng với định hướng đúng đắn và sự đồng hành từ gia đình, nhà trường và xã hội, mỗi người trẻ đều có thể thành công trên hành trình song ngữ của mình.
Admin
Nguồn: VnExpress
