Sau cuộc tranh cãi gay gắt với cựu Tổng thống Donald Trump về dự luật “Đạo luật to đẹp” (OBBBA), Elon Musk đã lần đầu tiên thăm dò ý tưởng thành lập một “đảng Mỹ” trên mạng xã hội X vào đầu tháng 6.
OBBBA, đạo luật gây tranh cãi, biến các chính sách cắt giảm thuế mà ông Trump phê duyệt năm 2017 thành luật vĩnh viễn, đồng thời bổ sung các khoản khấu trừ thuế mới, ước tính tiêu tốn tới 4.500 tỷ USD. Đáng chú ý, đạo luật này chấm dứt các khoản tín dụng thuế cho xe điện mới và đã qua sử dụng vào ngày 30/9, thay vì cuối năm 2030 như luật hiện hành, một động thái được xem là ảnh hưởng tiêu cực đến Tesla của Musk. Bên cạnh đó, OBBBA còn nâng trần nợ công của Mỹ thêm 5 nghìn tỷ USD.
Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) dự báo rằng OBBBA có thể làm tăng thâm hụt ngân sách liên bang của Mỹ thêm gần 3,3 nghìn tỷ USD trong giai đoạn 2025-2034, đi ngược lại những nỗ lực cắt giảm chi tiêu mà Musk đã thúc đẩy thông qua Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE).
Những yếu tố này được cho là nguyên nhân khiến Musk phản ứng mạnh mẽ với OBBBA. Vào ngày 3/7, ngay trước khi Tổng thống Trump ký ban hành luật, Musk tiếp tục đề xuất ý tưởng thành lập một đảng thứ ba để cạnh tranh với cả đảng Cộng hòa và Dân chủ, thể hiện sự đối đầu công khai với ông Trump.
“Ngày Quốc khánh là thời điểm hoàn hảo để tự hỏi liệu bạn có muốn thoát khỏi hệ thống hai đảng không? Chúng ta có nên thành lập đảng Mỹ không?”, Musk viết trên X.
Musk chỉ trích cả hai đảng lớn vì thâm hụt ngân sách chính phủ tăng mạnh dưới sự điều hành của họ. Ông bày tỏ mong muốn xây dựng một đảng bảo thủ về tài chính, tập trung kiểm soát chi tiêu chặt chẽ, nhưng chưa đưa ra nhiều chi tiết cụ thể về cương lĩnh của đảng.
Mặc dù không đủ điều kiện tranh cử tổng thống theo hiến pháp Mỹ do sinh ra ở Nam Phi, việc Musk thúc đẩy ý tưởng về một đảng mới có thể gây ra sự chia rẽ trong số cử tri ủng hộ đảng Cộng hòa.
Tuy nhiên, các chuyên gia tài chính tranh cử và khoa học chính trị cho rằng việc thành lập một đảng thứ ba thực sự thách thức hệ thống hai đảng của Mỹ là vô cùng khó khăn, do những rào cản về tài chính, pháp lý và chính trị.
Mặc dù là một trong những người giàu nhất thế giới, Musk vẫn có thể gặp khó khăn về tài chính trong việc thành lập một đảng mới. Đạo luật Cải cách Chiến dịch Lưỡng đảng McCain-Feingold năm 2022 đã đặt ra những giới hạn nghiêm ngặt đối với các khoản đóng góp cho các chính đảng, gây thêm trở ngại cho việc gây quỹ.
Hiện tại, mức trần đóng góp cho một đảng là 450.000 USD cho mỗi cá nhân. Luật sư Lee Goodman, cựu chủ tịch Ủy ban Bầu cử Liên bang (FEC), cho rằng Musk sẽ cần đến hàng nghìn nhà tài trợ để gây quỹ cho đảng mới.
“Một tỷ phú không thể cấp vốn cho đảng mới theo cách ông ta khởi nghiệp kinh doanh, vì có những giới hạn đóng góp của liên bang,” Goodman giải thích. “Viễn cảnh nhà sáng lập giàu có bơm vốn cho một đảng để tham gia bầu cử trên khắp đất nước là không khả thi trong hệ thống pháp lý hiện hành.”
Giáo sư luật Bradley Smith từ Trường Luật Đại học Capital cho rằng vẫn có những cách để vượt qua các quy định hiện hành. Ông cho biết một số hoạt động tổ chức và khởi tạo đảng mới có thể được tài trợ bằng các khoản đóng góp lớn hơn cho đến khi đảng này đủ điều kiện theo quy định của ủy ban bầu cử, nhưng lưu ý rằng điều này rất phức tạp và khó thực hiện.
“Bạn có thể tài trợ siêu PAC bao nhiêu tùy thích, nhưng bạn không thể cấp vốn cho một chính đảng. Đó là phần kỳ lạ của luật pháp Mỹ,” Smith nói.
Ngoài vấn đề tài chính, hoạt động của các chính đảng ở Mỹ còn chịu sự điều chỉnh của luật pháp và quy tắc từ cả Ủy ban Bầu cử Liên bang (FEC) và các tiểu bang, bao gồm cả việc ứng viên của đảng nào có thể xuất hiện trên lá phiếu. Các tiểu bang có những quy định khác nhau về vấn đề này, chẳng hạn như yêu cầu ứng viên phải thu thập được một số lượng chữ ký nhất định từ cử tri ủng hộ để được điền tên vào phiếu bầu.
Giáo sư khoa học chính trị Alan Abramowitz từ Đại học Emory nhận định: “Hệ thống được thiết lập gần như khiến các đảng thứ ba không thể thành công.”
Goodman cho rằng để thành lập một đảng thứ ba, Musk “sẽ phải mất nhiều năm và có thể phải thay đổi cả luật pháp trên khắp nước Mỹ, vốn đang ưu ái hai chính đảng lớn.”
Bên cạnh những trở ngại trên, Musk có thể gặp khó khăn trong việc thuyết phục các ứng viên tham gia và cử tri bỏ phiếu cho đảng của mình.
Theo Abramowitz, lòng trung thành với hai đảng lớn nhất vẫn rất mạnh mẽ, đặc biệt là trong nội bộ đảng Cộng hòa, những người đang rất đoàn kết xung quanh Tổng thống Trump.
“Trở ngại lớn nhất là rất khó thuyết phục mọi người bỏ phiếu cho ứng viên của đảng thứ ba vì lý lẽ luôn là ‘bạn đang lãng phí phiếu bầu. Bạn đang bỏ phiếu cho một người không có cơ hội thắng cử’,” ông nói.
Các ứng viên cũng có thể do dự khi tham gia một đảng mới. Abramowitz cho rằng các đảng viên Dân chủ ít có khả năng chuyển sang đảng của Musk vì “phe Dân chủ ghét Elon Musk”, còn đảng Cộng hòa “đã thể hiện rõ ràng rằng họ gắn bó với Donald Trump hơn là Elon Musk.”
Theo chuyên gia phân tích dữ liệu Harry Enten từ CNN, đảng Cộng hòa hiện gần như ủng hộ hoàn toàn ông Trump. Khoảng 90% đảng viên Cộng hòa tán thành hiệu suất làm việc của Tổng thống trong nhiệm kỳ này và ông đang nhận được tỷ lệ ủng hộ tốt hơn so với các tổng thống đảng Cộng hòa trước đây sau 5 tháng đầu ở Nhà Trắng. Ngoài ra, 96% số ứng viên mà ông Trump ủng hộ trong cuộc bầu cử sơ bộ năm 2024 đều giành chiến thắng.
James Fishback, cựu cố vấn của DOGE và là người ủng hộ Tổng thống Trump, cho biết ông đang thành lập siêu ủy ban tranh cử (PAC) của riêng mình để đối trọng với Musk trong việc ủng hộ các ứng viên Cộng hòa chạy đua vào quốc hội.
Fishback, người điều hành một công ty đầu tư, cho hay ông sẽ cấp một triệu USD tài trợ ban đầu cho siêu PAC này, được đặt tên là FSD PAC, viết tắt của “Full Support for Donald” (Ủng hộ Hoàn toàn Donald). Ông tuyên bố FSD sẽ hỗ trợ chương trình nghị sự của Tổng thống Trump và “chống lại bất kỳ ai đe dọa phá hoại chúng.”
Nếu việc thành lập một chính đảng mới quá khó khăn, Musk vẫn có thể tạo ảnh hưởng thông qua siêu PAC của mình, nơi ông được phép quyên góp số tiền không giới hạn. Siêu PAC sau đó có thể hỗ trợ các ứng viên độc lập, những người có thể dễ dàng được đưa vào danh sách bầu cử hơn.
Theo Goodman, đây là cách hợp pháp và thực tế nhất để một tỷ phú như Musk gia tăng ảnh hưởng và quyền lực trong nền chính trị Mỹ, thay vì tìm cách đổ tiền của mình vào một đảng mới mà cơ hội thành công không cao.
Giáo sư Abramowitz kết luận: “Các nỗ lực thành lập đảng thứ ba ở Mỹ thường nảy sinh từ những phong trào lớn có chung quan điểm và lý tưởng, không phải chỉ cần một tỷ phú quyết định là được.”
Admin
Nguồn: VnExpress
