Tại Đồng Tháp, nhiều nông dân đang đối mặt với tình trạng lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật trong canh tác nông nghiệp, dẫn đến chi phí sản xuất tăng cao và nguy cơ kháng thuốc ở sâu bệnh.
Ông Trần Minh Lộc, với gần 30 năm kinh nghiệm trồng xoài, chia sẻ rằng trước đây cây xoài phát triển tự nhiên. Tuy nhiên, để đạt năng suất cao, mỗi vụ xoài kéo dài 4-6 tháng, ông phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật 15-18 lần, bao gồm thuốc kích thích, dưỡng trái và trừ sâu bệnh. Ông đặc biệt lo ngại về tình trạng bọ trĩ kháng thuốc, khiến chi phí cho thuốc trừ sâu bệnh chiếm đến 50% giá thành sản xuất.
Tình hình tương tự cũng xảy ra với cây lúa. Ông Trần Văn Là, một nông dân trồng lúa ở Đồng Tháp, cho biết mỗi vụ lúa kéo dài 3 tháng, ông phải phun thuốc 7-8 lần để phòng trừ các loại sâu bệnh như ốc bươu vàng, rầy nâu, đạo ôn, muỗi hành. Trong những năm sâu bệnh hoành hành, giá lúa lại xuống thấp, khiến thu nhập không đủ bù đắp chi phí phân thuốc.
Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật còn phổ biến hơn đối với cây sầu riêng, thậm chí phải phun thuốc theo tuần. Nếu bỏ lỡ một lần phun, sâu bệnh có thể tấn công đọt non, làm chậm chu kỳ ra hoa.
Theo thống kê, Việt Nam hiện có 1.918 hoạt chất với 4.844 tên thương phẩm thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng, tăng đáng kể so với năm 2023. Trong đó, thuốc trừ sâu và trừ bệnh chiếm phần lớn (80%). Mặc dù vậy, theo Cục Bảo vệ thực vật, tổng lượng thuốc bảo vệ thực vật sử dụng hằng năm có xu hướng giảm, từ 3,8 kg/ha năm 2020 xuống 3,2 kg/ha năm 2023.
TS. Hồ Văn Chiến, nguyên Giám đốc Trung tâm Bảo vệ thực vật phía Nam, cho rằng chính tập quán canh tác của nông dân đã tạo điều kiện cho sâu bệnh kháng thuốc. Ông nhấn mạnh nhiều người phun thuốc không phải vì sự an toàn của cây trồng mà chỉ để “an tâm”.
Ông Chiến giải thích rằng nông dân thường ưa chuộng các loại thuốc hóa học có độc tính cao vì hiệu quả nhanh chóng, trong khi lại e ngại thuốc sinh học do tác dụng chậm hơn. Điều này dẫn đến phá vỡ hệ sinh thái, khiến côn trùng có hại tiến hóa và kháng thuốc mạnh hơn. Nghiên cứu cho thấy rầy nâu có khả năng sinh ra 65 thế hệ mỗi năm và đến thế hệ thứ 56, chúng đã kháng hoạt chất Buprofezin gấp 3.600 lần.
PGS.TS. Nguyễn Minh Châu, nguyên Viện trưởng Viện Cây ăn quả miền Nam, cho rằng việc nông dân chạy theo năng suất, sử dụng nhiều phân bón và thuốc kích thích tăng trưởng cũng góp phần làm gia tăng tình trạng sâu bệnh. Để bảo vệ cây trồng, họ lại tiếp tục phun thuốc, tạo thành một vòng luẩn quẩn.
Ông Châu cho rằng canh tác hữu cơ và bảo vệ hệ sinh thái là hướng đi tất yếu. Ông dẫn chứng kinh nghiệm từ Malaysia và Nhật Bản, nơi nông dân tập trung vào chất lượng sản phẩm, canh tác bền vững và tạo dựng niềm tin với người tiêu dùng.
Các chuyên gia khuyến nghị Việt Nam cần áp dụng các mô hình canh tác sinh thái, tăng cường sử dụng thiên địch, bảo vệ côn trùng có lợi, canh tác đồng bộ và ưu tiên sử dụng thuốc sinh học để giảm sự phụ thuộc vào thuốc hóa học và bảo vệ môi trường.
Admin
Nguồn: VnExpress
