Trong 5 tháng đầu năm, lực lượng chức năng Việt Nam đã xử lý hơn 40.000 vụ buôn lậu, hàng giả và hàng kém chất lượng, với tổng giá trị xử phạt lên tới 6.500 tỷ đồng. Thông tin này được Đại tá Phạm Minh Tiến, Phó giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia – Bộ Công an, đưa ra tại hội thảo về xác thực truy xuất nguồn gốc diễn ra ngày 8/7 tại Hà Nội. Đáng chú ý, tình trạng hàng giả trong lĩnh vực thực phẩm và dược phẩm đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng người dân.
Ông Tiến chỉ ra nhiều bất cập trong công tác truy xuất nguồn gốc hiện nay. Cụ thể, việc thiếu thống nhất về mã định danh trên toàn quốc, dữ liệu phân tán giữa các bộ, ngành, và việc truy xuất nguồn gốc còn mang tính hình thức, chưa thể hiện đầy đủ chuỗi cung ứng từ nguyên liệu đến người tiêu dùng. Bên cạnh đó, việc kiểm soát hàng hóa trên các sàn thương mại điện tử còn yếu kém, người tiêu dùng thiếu công cụ xác thực, cơ quan chức năng xử lý thủ công và doanh nghiệp chưa bắt buộc tham gia. Sự thiếu liên thông giữa truy xuất nguồn gốc và kiểm tra chất lượng, cùng với việc thiếu cơ sở dữ liệu tập trung, cũng là những nguyên nhân chính.
Ông Bùi Bá Chính, quyền Giám đốc Trung tâm Mã số, mã vạch quốc gia – Bộ Khoa học và Công nghệ, cho biết Việt Nam đã có nhiều nền tảng phục vụ truy xuất nguồn gốc, trong đó Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa quốc gia đã chính thức vận hành từ tháng 10/2024. Việt Nam cũng tham gia Hệ thống định danh toàn cầu cho sản phẩm và chuỗi cung ứng GS1 từ năm 1995 và đã công bố 35 tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) về truy xuất nguồn gốc, bao gồm TCVN 13274:2020 hướng dẫn định dạng mã dùng cho truy vết. Các công cụ như QR code, NFC, RFID cũng được triển khai rộng rãi.
Tuy nhiên, ông Chính nhấn mạnh thách thức lớn nhất là truy xuất toàn chuỗi. Ông lấy ví dụ về một chai nước sản xuất tại Việt Nam, người tiêu dùng có thể nhận biết xuất xứ nhờ mã vạch 893, nhưng thông tin chi tiết về nguồn gốc của chai và nguồn nước thì không được thể hiện. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa đã đề cập đến việc ứng dụng mã số định danh để quản lý sản phẩm theo chuỗi, công nhận nhãn điện tử và đưa ra khái niệm “Hộ chiếu sản phẩm” để hỗ trợ sản phẩm Việt Nam tiếp cận thị trường quốc tế. Để truy xuất toàn chuỗi hiệu quả, cần chia sẻ và kết nối dữ liệu với hệ thống của các bộ, ngành và địa phương, đồng thời xây dựng một nền tảng quốc gia xác thực định danh sản phẩm, hàng hóa, kết nối với các công cụ định danh cá nhân, tổ chức như VNeID.
Ông Nguyễn Huy, Trưởng ban Công nghệ – Hiệp hội Dữ liệu quốc gia (NDA), cho biết nhiều doanh nghiệp đã có giải pháp xác thực riêng, nhưng chỉ kết nối nội bộ. Một giải pháp hoàn chỉnh cần triển khai đồng bộ toàn quốc, xác thực an toàn, vận hành theo thời gian thực và liên thông quốc tế. NDA đã xây dựng Nền tảng định danh, xác thực và truy xuất nguồn gốc hàng hóa quốc gia, thuộc Trung tâm Dữ liệu quốc gia, cho phép người dùng, doanh nghiệp và cơ quan chức năng kết nối. Mỗi sản phẩm sẽ có một mã định danh duy nhất, sử dụng công nghệ blockchain của NDAChain để đảm bảo quy trình xác thực minh bạch, tự động và không thể thay đổi. Dự kiến, nền tảng sẽ phát triển những bước đầu tiên trong quý III/2025, trước khi thí điểm tại một số địa phương và nhóm ngành vào cuối năm, đồng bộ với việc hoàn thiện pháp lý về định danh.
Đại tá Phạm Minh Tiến đánh giá cao việc triển khai nền tảng truy xuất nguồn gốc hiện đại, ứng dụng công nghệ blockchain, coi đây là “giải pháp quan trọng giúp nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo an toàn thị trường và tăng tính minh bạch trong toàn bộ chuỗi cung ứng”. Nền tảng này được phát triển bởi các kỹ sư công nghệ trong nước, phù hợp với đặc thù thị trường Việt Nam và được chuẩn hóa, tích hợp với hạ tầng dữ liệu quốc gia. Ông Tiến nhấn mạnh, việc chứng minh nguồn gốc, chất lượng và quy trình sản xuất thông qua hệ thống truy xuất sẽ giúp đối tác quốc tế yên tâm, tăng cường năng lực giám sát thị trường trong nước, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và doanh nghiệp chân chính, đặc biệt khi Việt Nam đẩy mạnh giao thương quốc tế và xuất khẩu.
Admin
Nguồn: VnExpress
