Lũ lụt, một trong những thảm họa thiên nhiên phổ biến và tàn khốc nhất trên toàn cầu, đang ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn do biến đổi khí hậu. Theo National Geographic, tình trạng mưa lớn, triều cường và tuyết tan nhanh là những nguyên nhân chính gây ra lũ lụt, có thể ập đến bất ngờ và gây hậu quả nặng nề. Điển hình như trận lũ quét kinh hoàng dọc sông Guadalupe ở Texas, cướp đi sinh mạng của hàng chục người và khiến nhiều người mất tích. Từ vùng nông thôn đến các đô thị lớn, lũ lụt đang thay đổi cuộc sống, cách xây dựng và ứng phó với thiên tai của con người.
Lũ lụt xảy ra khi nước tràn qua các vùng đất khô cằn. Hiện tượng này có thể do mưa lớn kéo dài, vỡ đê, hoặc băng tuyết tan nhanh, khiến sông ngòi dâng cao và tràn bờ, nhấn chìm các khu vực xung quanh. Lũ lụt ven biển xảy ra khi bão lớn hoặc sóng thần đẩy nước biển vào sâu trong đất liền.
Trong khi nhiều trận lũ lụt diễn ra từ từ, cho người dân thời gian chuẩn bị và sơ tán, thì lũ quét lại đặc biệt nguy hiểm. Lũ quét có thể biến những con suối nhỏ, thậm chí là những dòng suối khô cạn, thành những dòng nước xiết chỉ trong chốc lát, cuốn trôi mọi thứ trên đường đi. Loại hình lũ lụt này có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ, trút một lượng mưa lớn xuống khu vực và tàn phá đường sá, nhà cửa, cầu cống. Mưa lớn, địa hình dốc và nền đất đá là những yếu tố làm tăng nguy cơ xảy ra lũ quét.
Các thành phố đặc biệt dễ bị lũ quét do thiếu không gian chứa nước mưa dư thừa. Cơ sở hạ tầng đô thị, với đường sá và vỉa hè không thấm nước, càng làm trầm trọng thêm tình trạng này. Lượng nước chảy tràn từ các bề mặt lát đá có thể cao gấp 10 đến 20 lần so với lượng nước chảy tràn từ đất trồng cỏ.
Ngoài ra, sự cố vỡ đập cũng có thể gây ra lũ quét, tạo ra một dòng nước lũ đột ngột và tàn khốc. Vào năm 2020, ba ngày mưa lớn liên tiếp đã khiến đập Edenville ở Michigan bị sụp đổ, gây ngập lụt nghiêm trọng cho thành phố Midland. Mặc dù không có thương vong về người, nhưng hàng trăm ngôi nhà đã bị phá hủy và hàng nghìn người phải sơ tán. Lũ quét cũng thường xảy ra ở gần các dòng suối, sông ngòi vùng núi và các khu vực trũng thấp.
Biến đổi khí hậu đang làm gia tăng nguy cơ lũ lụt trên toàn thế giới, đặc biệt là ở các vùng ven biển và vùng trũng thấp, do liên quan đến các hiện tượng thời tiết cực đoan và mực nước biển dâng. Khi nhiệt độ tăng lên, khí quyển có thể chứa thêm hơi ẩm, làm cho các cơn bão trở nên mạnh hơn và gây ra lượng mưa lớn hơn. Nhiệt độ cao hơn cũng có thể làm chậm tốc độ di chuyển của bão, dẫn đến mưa kéo dài và lũ lụt nghiêm trọng, như đã thấy ở California vào năm 2019.
Một nghiên cứu dự báo rằng đến năm 2100, sẽ có thêm hàng trăm triệu người phải đối mặt với nguy cơ lũ lụt. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, lũ lụt gây thiệt hại hàng chục tỷ đô la trên toàn cầu mỗi năm. Tại Hoa Kỳ, thiệt hại trung bình hàng năm do lũ lụt gây ra là gần 8 tỷ đô la. Trong lịch sử, một số trận lũ lụt tồi tệ nhất đã cướp đi sinh mạng của hàng triệu người ở khu vực sông Hoàng Hà, Trung Quốc.
Hậu quả của lũ lụt không chỉ dừng lại ở thiệt hại vật chất. Khi nước rút, các khu vực bị ảnh hưởng thường bị bao phủ bởi bùn đất và ô nhiễm bởi các vật liệu nguy hiểm như mảnh vỡ sắc nhọn, thuốc trừ sâu, nhiên liệu và nước thải chưa qua xử lý. Nấm mốc có thể nhanh chóng phát triển trong các công trình bị ngập nước. Người dân trong vùng lũ có thể bị mất điện và nước sạch, làm tăng nguy cơ bùng phát các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như thương hàn, viêm gan A và tả.
Admin
Nguồn: VnExpress
