Đầu tháng 7 vừa qua, khi tôi vừa nhận lời mời giảng dạy môn Văn hóa Trung Quốc cho sinh viên năm hai hệ cao đẳng chính quy tại một trường ở Thường Tín, Hà Nội, một tin nhắn bất ngờ ập đến, khiến lòng tôi không khỏi nặng trĩu.
Tin nhắn đến từ một sinh viên mà tôi đặc biệt quý mến trong suốt năm học vừa qua. Em viết rằng bố mẹ và cậu đã quyết định cho em nghỉ học, thay vào đó em sẽ học tiếng Trung tại một trung tâm để lấy chứng chỉ HSK4. Sau đó, em sẽ được giới thiệu làm công nhân tại khu công nghiệp gần nhà hoặc đi xuất khẩu lao động.
Tôi không khỏi bàng hoàng khi đọc những dòng tin nhắn này. Em là một lớp trưởng gương mẫu, luôn chăm chỉ học tập, có năng khiếu văn nghệ và được bạn bè yêu mến. Vậy mà giờ đây, em phải gác lại ước mơ học hành chỉ vì gia đình khó khăn, không đủ điều kiện để em tiếp tục con đường học vấn. Em là một học sinh ngoan ngoãn, lễ phép và luôn hoàn thành bài tập đầy đủ. Trong lớp, em luôn xung phong thuyết trình, hăng hái phát biểu và sẵn lòng giúp đỡ bạn bè, thầy cô. Giọng hát của em trong trẻo, da diết và đầy nội lực, như chứa đựng những khát vọng thầm kín của một người trẻ muốn vươn lên.
Tôi vẫn nhớ như in những lần em mang biếu tôi quà quê mỗi khi về thăm nhà: những trái bưởi hái từ vườn nhà và những chiếc bánh gai do chính tay mẹ em làm. Những món quà tuy giản dị nhưng chứa đựng tấm lòng của một sinh viên nghèo luôn nhớ đến thầy cô.
Em viết: “Con xin phép được tạm biệt vì sắp tới con sẽ không còn học ở trường nữa”. Đọc những dòng tin nhắn này, lòng tôi nghẹn lại. Khi tôi hỏi lý do, em chia sẻ rằng gia đình em khó khăn, việc học cao đẳng mất quá nhiều thời gian. Học ở trung tâm chỉ mất khoảng sáu tháng đến một năm để lấy chứng chỉ HSK, sau đó có thể đi làm ngay. Các em của em cũng đang lớn, chi tiêu trong gia đình ngày càng nhiều. Gia đình đã quyết định và không thể thay đổi được.
Tôi chỉ có thể động viên em làm thủ tục bảo lưu kết quả học tập năm nhất, hy vọng rằng em sẽ có cơ hội quay lại trường học trong tương lai. Tôi không biết em có thực sự làm theo lời khuyên của tôi hay không, nhưng tôi vẫn mong rằng con đường học vấn sẽ không khép lại vĩnh viễn với em.
Tôi hiểu rằng em không hề muốn từ bỏ việc học. Nhưng đôi khi, những khó khăn về tài chính lại trở thành cơn lốc cuốn trôi ước mơ của những người trẻ. Nhiều bạn trẻ sinh ra trong hoàn cảnh khó khăn và điều đó trở thành lý do để người lớn quyết định thay cho tương lai của con em mình.
Tôi vẫn nhớ em từng chia sẻ ước mơ trở thành hướng dẫn viên du lịch tiếng Trung hoặc phiên dịch viên. Nhưng giờ đây, ước mơ đó có lẽ phải tạm gác lại. Trong vai trò một người thầy, tôi cảm thấy bất lực khi không thể thuyết phục gia đình em và cũng không thể giúp đỡ em về mặt vật chất. Tôi chỉ có thể âm thầm dõi theo, thương cảm cho em và tiếc nuối cho một ước mơ dang dở.
Câu chuyện của em không phải là trường hợp duy nhất. Hàng năm, có rất nhiều sinh viên, đặc biệt là ở các trường cao đẳng, trung cấp, phải bỏ học giữa chừng vì hoàn cảnh gia đình. Các em không vi phạm quy chế, không học yếu, mà chỉ đơn giản là không thể tiếp tục học tập.
Có em phải nghỉ học vì gia đình quá nghèo, không có người trông em nhỏ, nên phải đi làm công nhân để kiếm tiền nuôi em. Có em vì bố mẹ ly hôn, không đủ tiền đóng học phí, nên đành bỏ học để đi làm thuê. Có em vì những quan niệm lạc hậu của người lớn trong gia đình: “Con gái học nhiều làm gì, rồi cũng lấy chồng thôi”, mà giấc mơ đại học bị dập tắt từ sớm. Có em đi làm thuê rồi bị cuốn vào vòng xoáy mưu sinh, không còn cơ hội quay trở lại giảng đường.
Điều khiến tôi trăn trở nhất là phần lớn các em đều yêu trường, yêu lớp và yêu việc học. Các em không bỏ học vì chán học mà vì hoàn cảnh buộc các em phải lựa chọn giữa tri thức và cơm áo. Tôi tự hỏi, khi một sinh viên có năng lực, có ước mơ, có ý chí mà phải dừng học, thì nền giáo dục của chúng ta đang bỏ lỡ điều gì?
Tôi không phải là cán bộ nhà trường, cũng không phải là nhà tài trợ để có quyền quyết định học bổng. Tôi chỉ là một giảng viên thỉnh giảng, nhận từng đồng thù lao ít ỏi. Tôi luôn day dứt: em sẽ sống thế nào khi rời giảng đường? Liệu em có thể giữ vững ước mơ của mình hay sẽ bị cuộc sống cuốn đi?
Tôi thường nói với sinh viên của mình rằng: “Nếu các con không có điều kiện học đại học, thì học cao đẳng vẫn là con đường mở ra nhiều cơ hội. Chỉ cần học hành nghiêm túc, có kỹ năng và đạo đức nghề nghiệp, thì dù các con làm ở đâu, các con vẫn có giá trị”. Tôi luôn nhắn nhủ các em rằng học để biết, học để làm, học để làm người và học để cùng nhau sống, chứ không chỉ học để lấy bằng. Nhưng để được học, đôi khi lại là một đặc ân.
Tôi viết những dòng này không phải để trách cứ phụ huynh, bởi họ cũng có những lý do riêng: mong muốn con cái đi làm sớm, tự lập sớm và không phải gánh nợ học phí. Nhưng tôi vẫn muốn gửi gắm đến các bậc cha mẹ rằng, nếu có thể, hãy cho con em mình thêm một cơ hội được học tiếp, dù là cao đẳng, trung cấp hay các lớp nghề. Cha mẹ nào cũng thương con, cũng mong muốn con cái có cuộc sống ổn định và bớt khổ. Nhưng nếu con bạn đang học tốt, yêu trường lớp và có ý chí tiến thủ, xin hãy cho con một cơ hội. Học không chỉ để lấy bằng mà còn là để biết sống, biết ước mơ và biết làm người.
Giáo dục không bao giờ là sự lãng phí. Những năm tháng học hành tử tế sẽ giúp người trẻ có nền tảng vững chắc và tự tin hơn khi bước vào đời. Một người biết suy nghĩ, biết làm chủ bản thân và biết tự trọng, đó chính là thành quả của giáo dục. Và đôi khi, chỉ cần thêm một hoặc hai năm học nữa, các em sẽ có thể thoát khỏi vòng luẩn quẩn “lao động chân tay – thu nhập thấp – không có tiếng nói”.
Tôi cũng muốn gửi lời đến các nhà hoạch định chính sách rằng, nếu thực sự muốn giữ chân sinh viên ở lại giảng đường, chúng ta cần nhiều hơn là học phí thấp. Chúng ta cần một hệ thống tín dụng sinh viên linh hoạt, cần những học bổng dành riêng cho sinh viên cao đẳng có khát vọng học tập. Và quan trọng nhất, chúng ta cần thay đổi nhận thức của xã hội về giáo dục nghề nghiệp. Học cao đẳng, trung cấp không phải là lựa chọn thứ yếu mà là một con đường khác dẫn đến tương lai.
Tôi cũng hy vọng rằng các trường cao đẳng, trung cấp sẽ có thêm những quỹ hỗ trợ cho sinh viên nghèo, dù nhỏ thôi, để giúp các em có thêm động lực học tập. Bởi vì đôi khi, chỉ cần một vài triệu đồng hỗ trợ, một vài lời động viên và sự tạo điều kiện từ nhà trường là đủ để giữ một sinh viên ở lại.
Admin
Nguồn: VnExpress
