Ngày 10/7 vừa qua, NASA công bố những hình ảnh cận cảnh nhất từ trước đến nay về Mặt Trời, được ghi lại bởi tàu thăm dò Parker Solar Probe ở khoảng cách chỉ 6,1 triệu km từ bề mặt ngôi sao này. Những hình ảnh mới này hé lộ những đặc điểm quan trọng của gió Mặt Trời, qua đó giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về nguồn gốc của hiện tượng thời tiết vũ trụ bí ẩn này, cũng như tác động của nó đến sự sống trên Trái Đất.
Gió Mặt Trời là một dòng hạt tích điện, chủ yếu gồm proton và electron, liên tục phát ra từ lớp ngoài cùng của khí quyển Mặt Trời, được gọi là vành nhật hoa. Dòng vật chất này di chuyển xuyên suốt hệ Mặt Trời với tốc độ lên tới hơn 1,6 triệu km/giờ. Khi kết hợp với từ trường và vật chất phóng ra từ Mặt Trời, nó tạo ra cực quang, làm mỏng khí quyển của các hành tinh và sản sinh ra dòng điện có khả năng gây nhiễu loạn cho mạng lưới điện trên Trái Đất. Do đó, việc hiểu và dự đoán thời tiết vũ trụ là vô cùng quan trọng để bảo vệ phi hành gia và tàu vũ trụ, đồng thời giảm thiểu những gián đoạn đối với cơ sở hạ tầng do hoạt động mạnh mẽ của Mặt Trời gây ra.
Tàu Parker Solar Probe, được phóng vào năm 2018, là tàu vũ trụ đầu tiên tiến vào vành nhật hoa của Mặt Trời. Được trang bị hàng loạt các thiết bị khoa học tiên tiến như Máy chụp ảnh trường rộng cho tàu thăm dò Mặt Trời (WISPR) và Hệ thống đo gió mặt trời (SWEAP), con tàu thăm dò không người lái này phải chịu đựng nhiệt độ cực cao và bức xạ mạnh để cung cấp cho các nhà nghiên cứu trên Trái Đất những dữ liệu chi tiết về Mặt Trời và khu vực xung quanh nó.
Trong lần bay gần nhất tới Mặt Trời vào ngày 24/12/2024, tàu Parker đã chụp được những bức ảnh cho thấy cách thức gió Mặt Trời hoạt động ngay sau khi rời khỏi vành nhật hoa. Nó cũng ghi lại được khoảnh khắc va chạm giữa các bong bóng plasma khó dự đoán và từ trường, một hiện tượng được gọi là cơn phun trào vành nhật hoa (CME).
Theo Angelos Vourlidas, nhà khoa học thiết bị WISPR tại Phòng thí nghiệm Vật lý ứng dụng Johns Hopkins, những hình ảnh cho thấy các CME đang liên tục chồng chất lên nhau. Các nhà khoa học đang sử dụng những dữ liệu này để tìm hiểu cách các CME hợp nhất với nhau.
Cần lưu ý rằng có hai loại gió Mặt Trời: gió Mặt Trời nhanh di chuyển với tốc độ lên tới 800 km/giây, tạo ra một dòng vật chất tương đối đồng nhất; và gió Mặt Trời chậm, vốn đặc hơn, khó đoán hơn, và thổi theo từng đợt thay vì một dòng chảy liên tục. Dữ liệu trước đó từ tàu Parker cho thấy gió nhanh tăng cường độ khi đến gần Mặt Trời, kết hợp với nhiễu loạn ở dạng từ trường hình zigzag (switchback) ở khoảng cách 23,6 triệu km từ bề mặt. Những nhiễu loạn này xuất phát từ các phễu từ được tạo ra bởi các mảng có thể nhìn thấy trên bề mặt Mặt Trời.
Tuy nhiên, gió Mặt Trời chậm vẫn còn là một bí ẩn. Các quan sát trước đây cho thấy có thể tồn tại hai loại gió Mặt Trời chậm: loại Alfvénic (có switchback từ nhỏ) và loại phi Alfvénic (không có switchback). Trong lần bay qua gần đây nhất, tàu Parker Solar Probe cuối cùng đã xác nhận giả thuyết này.
Hơn nữa, loạt ảnh chi tiết mới này giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về nguồn gốc của từng hiện tượng riêng biệt. Gió Alfvénic có thể xuất phát từ các lỗ ở vùng mát hơn của vành nhật hoa, trong khi gió phi Alfvénic có thể đến từ các vòng từ nóng, được gọi là dòng chảy mũ bảo hiểm.
Tàu thăm dò Parker sẽ tiếp tục thu thập dữ liệu trong quá trình di chuyển quanh Mặt Trời và dự kiến sẽ đi qua điểm cận nhật, tức điểm gần bề mặt Mặt Trời nhất, vào ngày 15/9 tới.
Admin
Nguồn: VnExpress
