Biển Chết, một hồ nước mặn rộng lớn dài 76 km và nơi rộng nhất đạt 18 km, ẩn chứa nhiều điều thú vị về địa chất và thủy văn. Tên gọi “Biển Chết” xuất phát từ quan sát của các tu sĩ, khi họ nhận thấy sự thiếu vắng sự sống trong vùng nước có độ mặn cao này, theo NOAA.
Độ sâu bề mặt của Biển Chết không cố định mà thay đổi hàng ngày. Theo NASA, vào những ngày hè nóng và khô, mực nước có thể giảm từ 2 đến 3 cm do sự bốc hơi mạnh mẽ.
Về mặt địa chất, Biển Chết nằm dọc theo đứt gãy Biển Chết, một cấu trúc kéo dài khoảng 1.000 km từ Biển Đỏ đến dãy núi Taurus ở Thổ Nhĩ Kỳ. Nghiên cứu năm 2006 trên tạp chí Earth and Planetary Science Letters cho thấy đứt gãy này bắt đầu hình thành từ gần 20 triệu năm trước, tạo nên ranh giới giữa mảng kiến tạo châu Phi ở phía tây và mảng Arab ở phía đông. NASA cho biết thêm, Biển Chết nằm trong Thung lũng Tách giãn Lớn, nơi đang diễn ra quá trình chia tách lục địa châu Phi.
Rob Pockalny, nhà nghiên cứu khoa học biển tại Đại học Rhode Island, giải thích: “Đứt gãy Biển Chết chủ yếu là đứt gãy trượt ngang, tương tự như đứt gãy San Andreas ở California, nơi hai mảng kiến tạo di chuyển song song với nhau.”
Zvi Ben-Avraham, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Biển Chết Minerva tại Đại học Tel Aviv, Israel, cho biết cả hai phía của đứt gãy đều dịch chuyển về phía bắc, nhưng phía đông di chuyển nhanh hơn một chút, khoảng 5 mm mỗi năm. Để so sánh, tốc độ dịch chuyển của đứt gãy San Andreas nhanh hơn gấp 10 lần.
Trước đây, các nhà nghiên cứu cho rằng Biển Chết hình thành do một đoạn uốn khúc trong đứt gãy Biển Chết. Nếu đứt gãy này hoàn toàn thẳng, các mảng có thể trượt qua nhau một cách trơn tru. Tuy nhiên, đoạn uốn khúc tạo ra khoảng trống khi các mảng dịch chuyển, dẫn đến sự hình thành vùng “bồn trũng tách rời” với thành dốc, góp phần vào độ cao thấp của Biển Chết.
Tuy nhiên, mô hình bồn trũng tách rời tiêu chuẩn thường có chiều dài lớn hơn độ sâu. Ngược lại, bồn trũng Biển Chết lại rộng hơn nhiều so với độ sâu của nó. Lớp trầm tích dưới đáy Biển Chết ở phía nam kéo dài gần 15 km nhưng chỉ rộng khoảng 10 km.
Ben-Avraham và các đồng nghiệp đưa ra giả thuyết rằng Biển Chết là một “bồn trũng sụt xuống”. Khi hai bên của đứt gãy trượt qua nhau, chúng tách ra một chút, sau đó một khối đá bazan tách ra và sụt xuống từ khoảng 4 triệu năm trước. Quá trình này khiến bồn trũng Biển Chết trở nên sâu hơn trong khi các kích thước khác vẫn giữ nguyên.
Mặc dù có độ cao thấp đặc biệt, bờ Biển Chết không phải là điểm sâu nhất trên bề mặt Trái Đất. Danh hiệu này thuộc về vực thẳm Challenger ở rãnh Mariana dưới Thái Bình Dương, với độ sâu khoảng 10.935 mét.
Admin
Nguồn: VnExpress
