Ngày 11/7, Cục Điều tra Tai nạn Hàng không Ấn Độ (AAIB) công bố kết quả điều tra sơ bộ về vụ tai nạn liên quan đến chiếc Boeing 787 của hãng Air India chở 242 người hồi tháng trước. Báo cáo cho thấy, các công tắc điều khiển nhiên liệu vào hai động cơ đã bị chuyển từ vị trí “hoạt động” sang “ngắt” chỉ trong vòng một giây.
Dữ liệu từ hộp đen cho thấy sự việc xảy ra chỉ vài giây sau khi máy bay cất cánh, dẫn đến việc động cơ mất lực đẩy. Theo ghi âm từ buồng lái, một phi công đã hỏi người còn lại về việc ngắt nhiên liệu, nhưng người kia phủ nhận hành động này. Báo cáo không xác định rõ ai là cơ trưởng và ai là cơ phó trong cuộc đối thoại.
Báo cáo sơ bộ đã xác định nguyên nhân chính gây ra sự cố, nhưng chưa làm rõ lý do công tắc nhiên liệu bị chuyển sang trạng thái ngắt. Hiện chưa rõ đây là hành động vô tình, cố ý hay do lỗi kỹ thuật.
Công tắc nhiên liệu có vai trò kiểm soát van cấp dầu cho động cơ. Ở trạng thái “hoạt động”, van sẽ mở để cung cấp nhiên liệu, giúp động cơ vận hành. Khi công tắc ở trạng thái “ngắt”, nguồn nhiên liệu bị chặn lại, khiến động cơ ngừng hoạt động.
Trên máy bay Boeing 787, hai công tắc nhiên liệu nằm trên bảng điều khiển trung tâm của buồng lái, ngay dưới cần ga, một vị trí thuận tiện cho phi công trong các giai đoạn bay quan trọng.
Theo tờ Hindustan Times, khi máy bay rời bãi đỗ và chuẩn bị ra đường lăn, phi công sẽ gạt công tắc từ dưới lên, chuyển từ “ngắt” sang “hoạt động” để khởi động động cơ. Sau đó, họ sẽ đặt tay lên cần ga để kiểm soát lực đẩy. Khi trở về bãi đỗ, phi công thu cần ga và theo quán tính gạt công tắc từ “hoạt động” về “ngắt” để tắt động cơ, kết thúc chuyến bay.
Vị trí của hai công tắc cũng cho phép phi công thao tác nhanh chóng trong các tình huống khẩn cấp, như khi động cơ bị cháy hoặc ngừng hoạt động trên không. Trong những trường hợp này, phi công cần thu tay ga về vị trí lực đẩy tối thiểu, sau đó điều chỉnh công tắc để tắt hoàn toàn hoặc khởi động lại động cơ.
Hãng Airbus của châu Âu cũng đặt công tắc nhiên liệu ở vị trí tương tự, dù thiết kế có phần khác biệt. Hai công tắc của Airbus có ký hiệu “ENG 1” và “ENG 2” tương ứng với hai động cơ, kèm theo đèn báo hiệu phía dưới. Trong khi đó, hãng Embraer của Brazil lại bố trí nút cấp nhiên liệu ở phía trên, tiếp đó là nút khởi động động cơ rồi mới đến cần ga.
Do vị trí dễ tiếp cận, các hãng máy bay đều có biện pháp bảo vệ để tránh việc công tắc bị gạt nhầm. Tiêu chuẩn này đã được áp dụng từ những năm 1950.
Boeing trang bị khung bảo vệ ở hai bên công tắc. Mỗi công tắc còn được lắp cơ chế khóa chặn kèm lò xo, giúp giữ nó ở vị trí cố định. Để chuyển trạng thái, phi công phải nắm vào núm công tắc và kéo lên với một lực nhất định rồi mới có thể di chuyển nó. Hai vị trí “hoạt động” và “ngắt” cũng được in hoa rõ ràng trên bảng điều khiển.
John Cox, một cơ trưởng đã nghỉ hưu và là giám đốc điều hành của công ty tư vấn an toàn hàng không Safety Operating Systems tại Mỹ, nhận định với Reuters rằng: “Bạn không thể vô tình thay đổi vị trí các công tắc này. Chúng có lò xo và chốt khóa để tránh nhầm lẫn”.
Máy bay Airbus cũng có cơ chế khóa chặn bằng lò xo để tránh công tắc bị thay đổi vị trí ngoài ý muốn. Trên máy bay Embraer, hai nút cung cấp nhiên liệu cho động cơ có màu sắc nổi bật và được che chắn bằng nắp đậy.
Các chuyên gia an toàn hàng không cho rằng việc phi công trên máy bay Air India gạt nhầm cả hai công tắc cùng lúc là điều khó có thể xảy ra.
Shawn Pruchnicki, chuyên gia hàng không tại Đại học bang Ohio của Mỹ, trả lời phỏng vấn của BBC: “Nếu một trong hai phi công gây ra sự cố, câu hỏi đặt ra là tại sao họ lại làm vậy. Đó là hành động có chủ ý hay do bối rối? Cả hai khả năng này dường như đều không phù hợp, vì báo cáo điều tra cho thấy hai phi công không có trao đổi nào bất thường”.
Người thân của các nạn nhân trong vụ tai nạn bày tỏ sự thất vọng với báo cáo sơ bộ. Imtiyaz Ali, người mất anh trai, chị dâu và hai cháu trong thảm kịch, cho biết: “Ngoài cuộc trao đổi cuối cùng giữa các phi công, không có gì chỉ ra nguyên nhân tai nạn”.
Ông Ali hy vọng giới chức Ấn Độ sẽ cung cấp thêm thông tin trong thời gian tới. “Điều đó rất quan trọng. Chúng tôi muốn biết chính xác chuyện gì đã xảy ra, dù điều đó không thể thay đổi được gì. Ít nhất, chúng tôi sẽ có câu trả lời”, ông Ali nói.
Admin
Nguồn: VnExpress
