Nhiều thành phố trên thế giới đã triển khai các biện pháp cấm hoặc hạn chế phương tiện chạy xăng dầu, bước đầu mang lại những kết quả tích cực trong việc giảm thiểu ô nhiễm bụi mịn.
Oslo, Na Uy, là một ví dụ điển hình. Từ năm 2017 đến 2019, thành phố này đã loại bỏ xe cá nhân chạy xăng và dầu khỏi khu vực trung tâm, đồng thời đầu tư mạnh vào giao thông công cộng, xe buýt điện và làn đường dành cho xe đạp. Một nghiên cứu năm 2017 cho thấy, đến năm 2020, Oslo đã giảm được khoảng 600.000 tấn khí CO2 từ hoạt động giao thông, tương đương mức giảm 50%. Lượng xe cá nhân vào trung tâm thành phố cũng giảm 20% vào năm 2020, và chính quyền thành phố kỳ vọng sẽ đạt mức giảm 30% vào năm 2030 so với năm 2015.
London, Anh, cũng đã có những bước tiến đáng kể trong việc cải thiện chất lượng không khí. Từ năm 2019, thành phố này triển khai vùng phát thải cực thấp (ULEZ) và liên tục mở rộng phạm vi áp dụng. Theo báo cáo của Transport for London và phân tích trên tờ The Times, sau một năm mở rộng ULEZ, nồng độ NO2 trung bình trong thành phố giảm 27%, đặc biệt tại khu vực trung tâm giảm tới 54% so với kịch bản không triển khai. Bên cạnh đó, bụi mịn PM2.5 cũng giảm 31% nhờ việc giảm lượng xe không đạt chuẩn khí thải. Một nghiên cứu khác của Đại học Bath năm 2023 cho thấy chính sách này còn giúp giảm 18,5% số ngày nghỉ ốm và 10,2% tỷ lệ mắc bệnh hô hấp, đồng thời tiết kiệm hơn 37 triệu bảng mỗi năm cho hệ thống y tế và doanh nghiệp.
Tại Nam Kinh, Trung Quốc, “Quy định quản lý xe hai bánh điện thành phố Nam Ninh” được ban hành năm 2020, quy định chi tiết các khâu từ sản xuất, mua bán, đăng ký đến di chuyển, đỗ xe và trạm sạc, nhằm chuẩn hóa việc quản lý phương tiện. Nghiên cứu cho thấy, mức PM2,5 và PM10 từ giao thông giảm khoảng 18-24% trong thời gian áp dụng các biện pháp hạn chế đi lại (lockdown period), đặc biệt tại khu vực Giang Ninh, nơi có nhiều trục giao thông lớn và sân bay. Nồng độ NO2 cũng giảm từ khoảng 18-30 µg/m³ xuống còn 15-22 µg/m³, tương đương mức giảm 20-40%. ITDP đánh giá cao thành công của Nam Ninh trong việc quản lý xe hai bánh điện và cho rằng đây là mô hình tham khảo giá trị cho nhiều thành phố khác, đặc biệt là việc ưu tiên quyền lưu thông của người đi xe hai bánh điện trong thiết kế chính sách.
Indonesia cũng đang hướng tới chuyển đổi phương tiện giao thông. Bộ trưởng Năng lượng Arifin Tasrif cho biết nước này sẽ chỉ cho phép bán xe máy điện từ năm 2040 và ô tô điện từ năm 2050. Chính phủ Indonesia kỳ vọng việc chuyển đổi này sẽ giúp cắt giảm khoảng 2,7 triệu tấn CO2 từ ô tô và 1,1 triệu tấn từ xe máy, đồng thời đưa ra các gói hỗ trợ tài chính và ưu đãi mua xe xanh. Bên cạnh đó, Indonesia cũng cam kết đóng cửa toàn bộ nhà máy nhiệt điện than trước năm 2056 nhằm đạt mục tiêu trung hòa carbon.
Trong bối cảnh đó, các chuyên gia cho rằng mô hình của các thành phố như Oslo, London, Nam Kinh và Jakarta có thể là hình mẫu để Hà Nội tham khảo trong việc xây dựng kế hoạch cấm xe máy. PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách Tài nguyên và Môi trường, nhấn mạnh việc ban hành quy định về khí thải với phương tiện giao thông thể hiện cam kết kiểm soát ô nhiễm không khí. Ông cũng đề xuất Việt Nam nghiên cứu áp dụng mô hình tín chỉ phát thải để tạo động lực thị trường, thúc đẩy đầu tư vào xe không phát thải và hạ tầng xanh.
Tuy nhiên, các chuyên gia đô thị cũng lưu ý rằng việc ra lệnh cấm thôi là chưa đủ. Hà Nội cần đảm bảo người dân có các lựa chọn thay thế hiệu quả bằng hệ thống vận tải công cộng kết nối tốt và chi phí hợp lý. Bên cạnh đó, thành phố nên trợ giá xe điện, thu mua xe máy cũ và ưu tiên không gian cho người đi bộ, xe đạp và các phương tiện sạch.
Ngày 12/7, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 20 về các nhiệm vụ cấp bách nhằm ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường. Theo đó, Hà Nội được yêu cầu triển khai lộ trình cấm xe máy, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong khu vực Vành đai 1 từ ngày 1/7/2026. Chính sách này được kỳ vọng sẽ giúp cải thiện chất lượng không khí của thủ đô, nơi hiện có hơn 9,2 triệu phương tiện, trong đó khoảng 6,9 triệu xe máy. Mục tiêu đến năm 2028, ô tô cá nhân chạy xăng dầu tại Hà Nội cũng sẽ bị hạn chế trong Vành đai 2, và đến năm 2030 sẽ áp dụng với toàn bộ phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi Vành đai 3.
Admin
Nguồn: VnExpress
