Trong cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thư ký NATO Mark Rutte tại Nhà Trắng ngày 14/7, ông Trump tuyên bố Washington sẽ phối hợp với các đồng minh để nhanh chóng cung cấp “17 Patriot” cho Ukraine, một hệ thống phòng không mà ông nhấn mạnh là “rất cần thiết” đối với Kiev.
Trước đó, phát ngôn viên chính phủ Đức, ông Stefan Kornelius, cho biết có “nhiều phương pháp khác nhau” để cung cấp tên lửa Patriot cho Ukraine, trong đó có khả năng châu Âu mua các hệ thống này từ Mỹ rồi chuyển giao cho Kiev.
Hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot từ lâu đã là mục tiêu mà Ukraine mong muốn sở hữu, vì nó được xem là vũ khí duy nhất trong lực lượng phòng không của họ có khả năng đối phó hiệu quả với tên lửa đạn đạo hoặc tên lửa siêu vượt âm của Nga.
Mỗi bệ phóng Patriot có thể khai hỏa 32 tên lửa chỉ trong vài giây. Đầu đạn di chuyển với tốc độ cực cao, va chạm với mục tiêu tạo ra một vụ nổ chói lọi, kèm theo đó là sóng xung kích mạnh mẽ.
Ukraine lần đầu tiên nhận được hệ thống Patriot từ Mỹ và một số đồng minh châu Âu vào tháng 4/2023. Chỉ trong vài tuần, chúng đã chứng minh khả năng đánh chặn tên lửa siêu vượt âm Kinzhal phóng từ máy bay chiến đấu Nga ở độ cao hơn 12 km.
Quyết định của Tổng thống Trump về việc bán hệ thống phòng không Patriot cho các đồng minh châu Âu để họ chuyển giao cho Ukraine được đánh giá là một động thái quan trọng, tạo thêm động lực cho Kiev trong cuộc xung đột với Nga. Thông báo này đánh dấu lần đầu tiên chính quyền Trump đồng ý cung cấp vũ khí cho Ukraine.
Tuy nhiên, giới quan sát nhận thấy thông báo của ông Trump còn nhiều điểm chưa rõ ràng và có thể gây ra sự bối rối cho cả Ukraine và các nước châu Âu. Tổng thống Mỹ không làm rõ “17 Patriot” mà ông đề cập là 17 tổ hợp tên lửa hay chỉ 17 bệ phóng riêng lẻ. Một tổ hợp Patriot hoàn chỉnh thường bao gồm 4-8 bệ phóng, cùng với radar và hệ thống điều khiển.
Thiếu tướng Vadym Skibitskyi, Phó giám đốc cơ quan tình báo quân sự Ukraine (GUR), nhận định: “Nếu ông ấy muốn nói đến 17 tổ hợp đầy đủ, đó sẽ là một con số rất lớn. Nhưng nếu ông ấy chỉ ám chỉ 17 bệ phóng riêng lẻ thì điều đó có vẻ khả thi hơn”.
Ngay cả khi Ukraine nhận được 17 tổ hợp tên lửa Patriot đầy đủ, các chuyên gia quân sự cho rằng họ vẫn khó có thể chống lại các cuộc tấn công “như bão lửa” với hàng trăm máy bay không người lái (UAV) tự sát và tên lửa các loại mà Nga đã liên tục thực hiện trong thời gian qua.
Về số lượng, một lượng viện trợ lớn như vậy vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu phòng không của Ukraine. Trung tướng Ihor Romanenko, cựu phó tham mưu trưởng quân đội Ukraine, ước tính nước này cần thêm 25 tổ hợp Patriot để bảo vệ các khu vực đô thị trọng yếu.
Về thời điểm, việc Mỹ và châu Âu thông báo viện trợ Patriot cho Ukraine vào giữa mùa hè được xem là quá muộn, khi nước này chuẩn bị đối mặt với một mùa đông khắc nghiệt. Nếu cơ sở hạ tầng năng lượng và các công trình quan trọng liên tục bị tấn công, người dân Ukraine có thể phải trải qua một mùa đông lạnh lẽo và tăm tối nữa.
Thủ tướng Đức Friedrich Merz cho biết trên mạng xã hội X ngày 14/7 rằng ông đã đảm bảo với Tổng thống Trump rằng Đức sẽ “đóng vai trò quyết định” trong nỗ lực cung cấp tên lửa Patriot cho Ukraine. Cùng ngày, ông Trump gợi ý rằng Đức sẽ gửi tên lửa “sớm” và “chúng sẽ được thay thế”, nhưng không nói rõ chi tiết.
Câu hỏi đặt ra là khi nào những tổ hợp này có thể đến được Ukraine và số lượng thực tế sẽ là bao nhiêu. Các nhà phân tích cho rằng mức độ hữu ích của Patriot đối với Ukraine phụ thuộc vào việc chúng có được chuyển giao đầy đủ và nhanh chóng đến nước này, cũng như nguồn cung đạn tên lửa bổ sung sau đó.
Celeste Wallander, cựu quan chức cấp cao của Lầu Năm Góc dưới thời chính quyền Joe Biden, nhận định: “Chiến thuật của Nga là khiến Ukraine tiêu tốn toàn bộ kho dự trữ phòng không hiện có và trở nên dễ bị tổn thương trước các đợt tấn công vào cuối hè hoặc mùa thu. Nếu muốn thay đổi tính toán của Tổng thống Nga Vladimir Putin, các đợt chuyển giao Patriot phải được duy trì ở mức đáng kể trong suốt mùa hè”.
Kristine Berzina, thành viên viện nghiên cứu Quỹ German Marshall, cho rằng phương án khả thi nhất là các nước châu Âu gửi số tên lửa Patriot mà họ đang có cho Ukraine, rồi chờ nguồn cung mới từ Mỹ để bù đắp cho kho dự trữ trong nước. “Nhưng nếu Đức và các nước chờ đợi nhận Patriot mới của Mỹ rồi mới chuyển cho Ukraine, sự giúp đỡ đó có vẻ là quá muộn”, bà Berzina nói.
Khả năng của Mỹ và các đồng minh trong việc cung cấp hệ thống phòng không cho Ukraine trước các đòn tấn công ngày càng tăng của Nga không chỉ bị giới hạn bởi chi phí, mà còn bởi năng lực sản xuất của phương Tây.
Tập đoàn quốc phòng Mỹ Lockheed Martin đã sản xuất 500 quả đạn tên lửa đánh chặn PAC-3 cho hệ thống Patriot vào năm ngoái và dự kiến tăng sản lượng lên 650 quả vào năm 2027.
Giới quan sát cho rằng một cách để đáp ứng nhu cầu của Ukraine về Patriot là mua trực tiếp từ nhà sản xuất Lockheed Martin. Tuy nhiên, do nhu cầu về Patriot từ các nước khác cũng rất cao, khách hàng mới có thể phải đợi nhiều năm trước khi nhận được tên lửa.
Ông Trump có thể đẩy nhanh quá trình bằng cách yêu cầu Lockheed Martin ưu tiên chuyển giao hàng sớm cho Ukraine, nhưng điều đó đồng nghĩa các đồng minh khác của Mỹ trên khắp thế giới đã đặt hàng sẽ bị đẩy xuống sau trong danh sách chờ.
Các nhà phân tích ở Kiev tin rằng những tổ hợp Patriot mới có thể được triển khai ở các thành phố lớn và giúp giảm thiểu thiệt hại từ tên lửa Nga. Tuy nhiên, họ cho rằng bấy nhiêu là chưa đủ.
Volodymyr Fesenko, người đứng đầu viện nghiên cứu Penta, nhận định: “Vấn đề không chỉ là Patriot. Chúng tôi không chỉ cần Patriot để đánh chặn tên lửa đạn đạo. Vũ khí không kích chính của Nga hiện tại là UAV. Chúng gây ra phần lớn thiệt hại”.
UAV của Nga hiện có thể bay theo “đàn” lên tới hàng trăm chiếc. Vũ khí chính mà Ukraine đang sử dụng để đối phó với các đàn UAV này là những tổ phòng không cơ động trang bị súng máy, nhưng chiến thuật này ngày càng kém hiệu quả, khi Nga sản xuất thế hệ UAV mới trang bị động cơ phản lực, có thể bay ở độ cao 5 km với tốc độ lên tới 500 km/h, khiến hỏa lực súng máy trở nên vô dụng.
Ukraine cần các loại drone đánh chặn có thể bay nhanh và bay cao tương đương UAV Nga. “Số lượng mới là vấn đề. Nếu họ phóng hơn 700-1.000 UAV trong mỗi cuộc tấn công, chúng tôi cần hàng trăm drone đánh chặn”, ông Romanenko nói.
Nga đã nghiên cứu kỹ các tuyến đường bay của UAV và thường xuyên thay đổi để tránh bị đánh chặn, vì vậy Ukraine cần những máy bay hạng nhẹ hoặc thiết bị gây nhiễu điện tử, trực thăng cùng hệ thống phòng không để có thể hạ những mục tiêu này.
Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Ukraine khá chậm chạp trong nỗ lực phát triển các drone đánh chặn UAV Nga. Andrey Pronin, người điều hành một trường học dành cho phi công drone ở Kiev, cho biết: “Mọi thứ đều ở cấp độ nghiệp dư”.
Ông Pronin cho biết ông là một phần của nhóm đã phát triển drone có khả năng đánh chặn các loại UAV tự sát của Nga. Dù vũ khí này đã chứng minh được hiệu quả trong chiến đấu, Bộ Quốc phòng Ukraine không cho thấy họ quan tâm phát triển chúng. “Bộ Quốc phòng không có bất kỳ động thái gì đầu tư cho dự án”, ông nói.
Admin
Nguồn: VnExpress
