Đầu năm 2025, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Xây dựng nhiệm vụ nghiên cứu mô hình giao dịch nhà đất trực tuyến, tương tự giao dịch chứng khoán, nhằm số hóa và liên thông các thủ tục đất đai. Mục tiêu là tạo điều kiện cho người dân thực hiện các giao dịch bất động sản, công chứng, nộp thuế và đăng ký giao dịch một cách thuận tiện trên môi trường điện tử.
Theo thông tin mới nhất từ Bộ Xây dựng, trung tâm giao dịch bất động sản do Nhà nước quản lý có thể đi vào hoạt động từ đầu năm 2026. Đề án thí điểm liên quan đến vấn đề này dự kiến sẽ được trình lên Quốc hội để thảo luận tại kỳ họp tháng 10 tới.
Tuy nhiên, trong quá trình góp ý cho dự thảo đề án, Bộ Tư pháp đã đưa ra một số lưu ý quan trọng. Bộ Tư pháp cho rằng cần xem xét kỹ lưỡng thẩm quyền xác nhận hiệu lực của các giao dịch bất động sản thông qua tin nhắn hoặc giấy xác nhận của trung tâm. Hiện nay, các giao dịch bất động sản, bao gồm cả giao dịch nhà ở, đều phải được công chứng hoặc chứng thực theo quy định pháp luật. Dự thảo đề xuất các giao dịch sẽ được ký kết trực tiếp tại trung tâm, trừ các giao dịch qua công ty môi giới hoặc sàn giao dịch.
Bộ Tư pháp bày tỏ quan điểm rằng việc giao thẩm quyền xác nhận giao dịch cho trung tâm thay vì công chứng, chứng thực là “không phù hợp với tính chất và giá trị của hoạt động công chứng”. Bộ này nhấn mạnh rằng hoạt động công chứng là một dịch vụ công quan trọng, không chỉ là thủ tục hành chính, và việc này đã được khẳng định trong quá trình xây dựng các luật liên quan đến kinh doanh bất động sản, nhà ở và đất đai trước đây. Công chứng đảm bảo tính hợp pháp của giao dịch, giảm thiểu rủi ro pháp lý và các tranh chấp có thể xảy ra.
Để đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ pháp luật, Bộ Tư pháp đề nghị tách bạch rõ ràng chức năng tổ chức giao dịch và công chứng giao dịch bất động sản, “không hợp nhất hai chức năng này trong cùng một thiết chế hành chính”.
Đối với các giao dịch thứ cấp, quy trình có thể tương tự như giao dịch qua công ty môi giới hoặc sàn giao dịch. Theo đó, các bên sẽ ký kết hợp đồng tại tổ chức hành nghề công chứng, sau đó hồ sơ được gửi đến trung tâm giao dịch bất động sản do Nhà nước quản lý để thực hiện các bước tiếp theo. Trung tâm có trách nhiệm tư vấn thủ tục hành chính, hỗ trợ kỹ thuật về biểu mẫu và hướng dẫn quy trình tiếp nhận, nhưng không được thẩm định nội dung hay kiểm tra tính hợp pháp của giao dịch.
Ngoài ra, Bộ Tư pháp cũng nhận thấy một số nhiệm vụ và quyền hạn được đề xuất cho trung tâm có thể vượt quá khuôn khổ pháp luật hiện hành. Ví dụ, Luật Kinh doanh bất động sản 2023 quy định sàn giao dịch bất động sản phải được tổ chức dưới hình thức doanh nghiệp, trong khi đề án lại đề xuất thành lập trung tâm như một đơn vị sự nghiệp công lập, không có tư cách pháp nhân doanh nghiệp.
Trung tâm được dự kiến sẽ thực hiện gần như toàn bộ quy trình giao dịch bất động sản, từ kiểm tra quy hoạch, xác minh thông tin, tư vấn pháp luật, tiếp nhận hồ sơ, xác nhận hợp đồng, nộp thuế đến cấp sổ đỏ. Đây là một tổ hợp chức năng hiện đang được thực hiện bởi ít nhất 5 cơ quan khác nhau, hoạt động theo các văn bản pháp luật riêng biệt.
Dự thảo đề án tham khảo mô hình của Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam, tuy nhiên, Bộ Tư pháp cho rằng cần phân tích sâu hơn những khác biệt pháp lý giữa các loại tài sản được giao dịch trên Sở và bất động sản. Đồng thời, cần xem xét những hạn chế đã bộc lộ của mô hình Sở Giao dịch Chứng khoán, như tình trạng đẩy giá và thổi giá.
Bộ Tư pháp cũng lưu ý rằng quy trình giao dịch quyền sử dụng đất và bất động sản qua trung tâm được thiết kế “tương đối đơn giản”, có thể chưa phù hợp với các tình huống phức tạp có thể xảy ra trong thực tế, như các trường hợp chưa xác định rõ năng lực chủ thể, tình trạng hôn nhân hoặc bất động sản đang bị thế chấp. Ngoài ra, dự thảo cần làm rõ trách nhiệm của trung tâm khi xác nhận giao dịch mà phát sinh tranh chấp, sai sót, cũng như xây dựng cơ chế bồi thường tương tự như hoạt động công chứng.
Trên cơ sở những góp ý trên, Bộ Tư pháp đề nghị Bộ Xây dựng xem xét và hoàn thiện dự thảo đề án xây dựng Trung tâm giao dịch bất động sản do Nhà nước quản lý.
Trước đó, Bộ Xây dựng đã thông báo về việc phối hợp với Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) để phát triển đề án này. Trung tâm giao dịch nhà đất được kỳ vọng sẽ giúp kiểm soát tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh bất động sản, hỗ trợ giải quyết liên thông các thủ tục hành chính và tạo ra sự kết nối hiệu quả giữa người mua, người bán, các sàn giao dịch tư nhân và cơ quan quản lý nhà nước.
Admin
Nguồn: VnExpress
