Gần như hàng tuần, thế giới lại chứng kiến những câu chuyện du khách vi phạm quy tắc ứng xử tại các điểm đến khác nhau. Từ việc tắm khỏa thân ở kênh đào Venice, đuổi bắt geisha trên đường phố Nhật Bản, đến những vụ xô xát giữa du khách Hàn Quốc và người dân địa phương tại Việt Nam, câu hỏi được đặt ra là: liệu đây là hệ quả của sự buông thả cá nhân hay do du khách chưa được hướng dẫn đầy đủ về những quy tắc ứng xử cần thiết?
Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO), số lượng khách du lịch quốc tế đã tăng gấp 8 lần so với năm 1970, đạt khoảng 1,4 tỷ lượt vào năm 2024. Cùng với sự gia tăng về số lượng người di chuyển, những hành vi ứng xử không đúng mực cũng có xu hướng gia tăng. Giáo sư Phaedra C. Pezzullo, một chuyên gia về du lịch, cho rằng xung đột văn hóa không phải là một hiện tượng mới. Tuy nhiên, với việc con người ngày càng có điều kiện đi xa hơn, những biểu hiện thiếu kiểm soát cũng trở nên phổ biến hơn.
Tuy nhiên, không phải tất cả những hành vi ứng xử kém của du khách đều xuất phát từ ý thức kém. Bà Judy Randall, CEO của công ty nghiên cứu du lịch Randall Travel Marketing (Mỹ), cho rằng nhiều trường hợp bắt nguồn từ việc du khách không được hướng dẫn đầy đủ. Bà Randall dẫn chứng: “Hành khách hạng thương gia không lịch sự hơn vì bản chất của họ khác biệt, mà vì họ được đối xử tốt hơn.” Theo bà, nếu du khách được chào đón và hướng dẫn cụ thể ngay từ đầu, họ sẽ có xu hướng cư xử đúng mực hơn.
Trước tình trạng này, nhiều thành phố du lịch nổi tiếng như Rome, Dubrovnik hay Kyoto đã ban hành các quy tắc ứng xử dành riêng cho du khách. Italy cấm du khách tắm trong đài phun nước, New Zealand khuyến khích du khách ký cam kết văn minh, còn Croatia yêu cầu du khách ăn mặc lịch sự và không tụ tập uống rượu nơi công cộng. Mặc dù vậy, hiệu quả của những quy định này vẫn còn là một vấn đề gây tranh cãi. Chuyên gia Michael O’Regan từ Đại học Bournemouth (Anh) nhận định: “Không thể kỳ vọng tất cả mọi người đều hiểu rõ mọi quy tắc văn hóa ở những nơi họ đến.”
Một số quốc gia, như Trung Quốc, thậm chí còn phát hành cẩm nang du lịch dài hàng chục trang để nhắc nhở công dân về những điều nên và không nên làm khi đi du lịch nước ngoài. Tuy nhiên, nhiều hành vi ứng xử không thể hoàn toàn đổ lỗi cho sự khác biệt văn hóa. Tiến sĩ Peter Tarlow, một chuyên gia về du lịch, cho rằng khi rời khỏi môi trường quen thuộc, nhiều người có xu hướng buông thả bản thân, cho rằng không ai biết mình là ai, và do đó dễ dàng văng tục, say xỉn hoặc thậm chí phạm pháp – những hành vi mà họ sẽ không bao giờ thực hiện ở nhà.
Giáo sư Pezzullo nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc giáo dục và chuẩn bị tâm lý cho du khách trước mỗi chuyến đi. Bà cho rằng: “Không thể mong đợi ai đó trở thành một du khách lý tưởng ngay khi họ đặt chân đến một vùng đất mới.” Việc phổ biến các quy tắc ứng xử nên bắt đầu từ sớm, chứ không phải chỉ khi du khách đã đến nơi.
Theo tiến sĩ Monique Dillette, tình trạng này còn bị thúc đẩy bởi cách ngành du lịch đang vận hành. Bà phản đối hình thức du lịch đại trà, vốn khuyến khích du khách đến thật đông và tiêu tiền thật nhiều, nhưng lại thiếu sự kết nối với văn hóa địa phương. Thay vào đó, bà ủng hộ hình thức du lịch bản địa hóa, với những trải nghiệm quy mô nhỏ, gần gũi với đời sống của người dân bản xứ, giúp du khách có ý thức hơn về hành vi của mình.
Chuyên gia Xavier Labourt cho rằng bản thân du khách cũng cần thay đổi tư duy. Không phải ai có điều kiện đi du lịch cũng sẵn sàng về mặt cảm xúc để bước ra khỏi vùng an toàn của mình. Tâm thế chưa chuẩn bị có thể khiến nhiều người phản ứng tiêu cực khi đối mặt với những điều mới lạ.
Cả tiến sĩ Dillette và chuyên gia Labourt đều nhấn mạnh rằng cốt lõi của vấn đề nằm ở nhận thức: du lịch là một đặc quyền, không phải là một quyền hiển nhiên. Khi đến một vùng đất mới, du khách là “khách đến nhà người khác” và cần phải ứng xử một cách phù hợp với vai trò đó.
Du lịch có khả năng thay đổi cuộc đời, giúp con người kết nối và vượt qua những rào cản. Tuy nhiên, tiến sĩ Dillette kết luận, điều này chỉ xảy ra “khi chúng ta thực sự suy nghĩ và hành động một cách có trách nhiệm.”
Admin
Nguồn: VnExpress
