Mùa hè năm nay, nước Mỹ liên tiếp hứng chịu những đợt mưa lớn và lũ quét chưa từng có, gióng lên hồi chuông cảnh báo về những tác động ngày càng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu.
Thống kê từ Đại học bang Iowa cho thấy, tính đến ngày 15/7, đã có tới 3.045 cảnh báo lũ lụt được ban hành trên khắp cả nước. Chỉ riêng trong tháng 7, nhiều bang như Texas, Bắc Carolina, Illinois, New Mexico và khu vực Đông Bắc đã phải đối mặt với tình trạng lũ lụt nghiêm trọng.
Tại Texas, ít nhất 130 người đã thiệt mạng do trận mưa lớn trút xuống chỉ trong vài giờ vào ngày 4/7, khiến mực nước sông Guadalupe dâng cao đột ngột. Nhiều khu trại hè ven sông, với những căn nhà gỗ dành cho học sinh qua đêm, đã bị nhấn chìm trong dòng lũ quét. Theo lời kể của Craig Althaus, một người có 25 năm gắn bó với trại hè Mystic, dòng nước lũ tạo thành một xoáy nước mạnh cuốn quanh các cabin. Nhà khí tượng học địa phương Troy Kimmel mô tả hiện tượng này như một “quả bom mưa”.
Vào cuối tuần đó, khu vực trung tâm bang Bắc Carolina cũng bị nhấn chìm trong mưa lớn do bão Chantal gây ra, dẫn đến lũ lụt trên diện rộng và làm ít nhất 6 người thiệt mạng. Mực nước sông Eno đã đạt tới mức kỷ lục 7,6 mét, vượt qua kỷ lục do bão Fran gây ra vào năm 1996.
Ngày 8/7, thành phố Chicago, bang Illinois hứng chịu trận mưa “nghìn năm có một” chỉ trong vòng 90 phút, gây ngập lụt nghiêm trọng cho nhà cửa và các tuyến phố trũng thấp. Cùng ngày, ít nhất 3 người đã thiệt mạng do lũ quét kinh hoàng càn quét qua một thị trấn nghỉ dưỡng ở phía nam bang New Mexico.
Tại vùng Đông Bắc nước Mỹ, mưa lớn ngày 14/7 đã gây ra lũ quét khiến ít nhất hai người thiệt mạng ở Plainfield, bang New Jersey. Tình trạng tương tự cũng xảy ra ở các bang New York, Pennsylvania và miền trung Virginia. Nhiều khu vực đã phải ban bố tình trạng khẩn cấp khi nước lũ tràn vào các ga tàu điện ngầm, khiến nhiều phương tiện giao thông bị mắc kẹt.
Ủy viên Sở Bảo vệ Môi trường New York, ông Rohit Aggarwala cho biết, “Trong bốn năm qua, thành phố New York đã chứng kiến 5 trong số những trận mưa lớn nhất lịch sử.”
Các nhà khoa học cho rằng không phải ngẫu nhiên mà mùa hè này trở thành “mùa lũ lụt”, với nhiều bang ghi nhận những trận mưa “trăm năm hoặc nghìn năm có một”. Những trận mưa “nghìn năm có một” có nghĩa là xác suất xảy ra của chúng trong mỗi năm chỉ khoảng 0,1%. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng biến đổi khí hậu đang làm gia tăng tần suất của những hiện tượng thời tiết cực đoan này.
Nhà khoa học khí hậu Michael Mann của Đại học Pennsylvania nhấn mạnh: “Các sự kiện ‘nghìn năm có một’ thường được coi là thiên tai, không có yếu tố tác động từ con người. Tuy nhiên, những hiện tượng cực đoan như vậy đang xảy ra thường xuyên hơn do Trái Đất nóng lên bởi các hoạt động của con người.”
Theo các chuyên gia, nguy cơ lũ lụt ngày càng gia tăng do biến đổi khí hậu làm thay đổi tần suất và cường độ mưa. AccuWeather cho biết lũ quét thường xảy ra vào mùa hè khi nhiệt độ cao khiến không khí chứa nhiều hơi ẩm hơn, tạo điều kiện cho các cơn mưa và giông bão.
Giáo sư khí tượng Marshall Shepherd của Đại học Georgia, người từng là chủ tịch Hiệp hội Khí tượng Mỹ, nhận định rằng bầu khí quyển ấm lên đồng nghĩa với việc biển bốc hơi nhiều hơn, không khí chứa nhiều hơi ẩm hơn, tạo điều kiện cho các cơn bão xảy ra thường xuyên hơn.
Theo định luật nhiệt động lực học, khi Trái Đất tăng thêm 1 độ C, bầu khí quyển sẽ giữ thêm khoảng 7% hơi nước. Giáo sư Shepherd cho biết: “Nhiệt độ nước biển ở khu vực Vịnh Mexico và một số vùng biển khác thường ấm hơn, làm tăng lượng hơi ẩm cho mưa bão mùa hè. Lượng mưa đã tăng lên trên khắp nước Mỹ trong vài thập kỷ qua.”
Một nghiên cứu gần đây của tổ chức phi lợi nhuận Climate Central chỉ ra rằng tỷ lệ mưa kéo dài hàng giờ tại 26/44 thành phố của Mỹ đã tăng 15% so với năm 1970. Giáo sư Shepherd nhấn mạnh: “Đúng là mưa bão là hiện tượng tự nhiên, nhưng chúng đang trở nên mạnh hơn.”
Nhà nghiên cứu khí hậu Daniel Swain của Đại học California ở Los Angeles cho rằng ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến lượng mưa được thể hiện rõ ràng nhất qua các hiện tượng cực đoan ngắn hạn như những gì đang xảy ra trong mùa hè này ở Mỹ. Ông nói: “Sự kiện mưa càng cực đoan, mối liên hệ với biến đổi khí hậu càng rõ ràng.”
Nhà khoa học khí hậu Kate Marvel đồng tình rằng: “Đây gần như là một ví dụ điển hình về tác động của biến đổi khí hậu. Chúng ta có thể thấy cơ sở khoa học cho điều đó ngay trong chính cuộc sống hàng ngày. Nước ấm làm tăng khả năng bay hơi, phòng tắm sẽ có nhiều hơi nước hơn sau khi tắm nước nóng so với tắm nước lạnh.”
Theo Cục Thời tiết Quốc gia Mỹ, hai yếu tố chính góp phần gây ra lũ quét là cường độ và thời gian mưa. Ngoài ra, một số yếu tố khác như khả năng hấp thụ nước của đất, địa hình khu vực và thảm thực vật cũng đóng vai trò quan trọng.
Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) lưu ý rằng lũ quét rất khó dự đoán, do đó chúng thường gây ra hậu quả nghiêm trọng. NOAA cho biết: “Lũ quét có thể xảy ra trong vòng vài phút sau khi có mưa, hạn chế thời gian cảnh báo và bảo vệ cộng đồng.”
Nhà khoa học Marvel cũng cho rằng các yếu tố như độ xốp của đất, địa hình khu vực, con người và tài sản gặp nguy hiểm sẽ quyết định liệu những cơn mưa lớn có biến thành lũ lụt thảm khốc hay không. Bà kết luận: “Tuy nhiên, chắc chắn rằng biến đổi khí hậu do con người thải khí nhà kính đang làm cho mưa ngày càng cực đoan hơn.”
Admin
Nguồn: VnExpress
