Kể từ năm 2000, Kenya đã trở thành cường quốc marathon với hơn 100 danh hiệu lớn trên toàn thế giới. Những tên tuổi lẫy lừng như Eliud Kipchoge, Kelvin Kiptum (người đang nắm giữ kỷ lục thế giới ở nội dung của nam), và Ruth Chepngetich (vận động viên vừa bị đình chỉ thi đấu) đã góp phần củng cố vị thế dẫn đầu của quốc gia Đông Phi này trên đường đua 42km.
Tuy nhiên, đằng sau những vận động viên ưu tú là hàng trăm tài năng trẻ đầy khát vọng, sẵn sàng làm mọi thứ để đạt được thành công.
Trong một cuộc phỏng vấn sâu rộng với BBC, Brett Clothier, người đứng đầu Cơ quan Liêm chính Điền kinh (AIU), đã chỉ ra một vấn đề đặc thù của Kenya so với các quốc gia khác: sự dư thừa tài năng ở cấp độ dưới nhóm vận động viên hàng đầu.
Ông Clothier giải thích: “Vấn đề nằm ở chỗ có một ‘kim tự tháp’ khổng lồ gồm các vận động viên hàng đầu. Sự khác biệt về khả năng giữa những người đứng đầu và những người ở dưới đáy không quá lớn, do mật độ tài năng dày đặc.”
Theo Clothier, trước đây, AIU tập trung kiểm tra những người ở đỉnh của kim tự tháp, tức là các nhà vô địch của các giải marathon lớn, giải quốc gia và thế giới. Trong khi đó, các vận động viên ở dưới đáy ít phải chịu sự kiểm tra ngoài thi đấu.
“Kim tự tháp đó bao gồm hàng trăm, thậm chí hàng nghìn vận động viên,” ông nói thêm. “Vì vậy, dù chúng tôi đang kiểm soát rất tốt những người ở trên đỉnh, áp lực từ các vận động viên bên dưới, những người không được kiểm tra thường xuyên, khiến các vận động viên hàng đầu chấp nhận rủi ro để duy trì vị trí dẫn đầu.”
Ngoài áp lực cạnh tranh, khát vọng đổi đời và những cám dỗ về kinh tế cũng là động lực thúc đẩy tình trạng doping ở Kenya. Các giải chạy đường trường mang lại tiền thưởng và phí tham gia hấp dẫn, thu hút một lượng lớn vận động viên chuyên nghiệp. Đối với họ, doping có thể là một phương tiện để đảm bảo một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Phần lớn các vận động viên chạy đường dài Kenya xuất thân từ hoàn cảnh nghèo khó, và chạy bộ được xem là tấm vé giúp họ thoát khỏi cảnh bần hàn. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới năm 2020, khoảng 91% dân số Kenya sống dưới mức nghèo khổ toàn cầu.
Trong một cuộc phỏng vấn trên podcast năm 2024, Chủ tịch Liên đoàn Điền kinh Thế giới (World Athletics), Sebastian Coe, thừa nhận rằng việc tạo ra một môi trường không doping là rất khó khăn do những rủi ro và phần thưởng liên quan đến vấn đề này.
Ông Coe nói: “Nếu bạn là một đứa trẻ đường phố, ở một số quốc gia, rủi ro so với phần thưởng là rất lớn. Nếu bạn bị bắt và bị trả về đường phố, thì chẳng khác nào bạn chưa từng mạo hiểm, bạn không đạt được gì cả. Đó là một thách thức.”
Thêm vào đó, việc tìm kiếm và sử dụng doping ở Kenya không hề khó khăn. “Với thị trường bất hợp pháp này, nhiều người có thể hưởng lợi về mặt tài chính từ doping, và những người có cơ hội tài chính sẽ bán các loại thuốc tăng cường hiệu suất,” Clothier cho biết. “Những gì chúng ta thấy là một thị trường được thúc đẩy bởi tiền bạc và nhu cầu.”
Một thống kê đáng chú ý là có tới 196 vận động viên nam Kenya chạy marathon dưới 2 giờ 7 phút, so với chỉ 5 vận động viên trong lịch sử Hoa Kỳ. Cơ quan chống doping của Mỹ (USADA) nhận được sự hỗ trợ hàng năm từ các bên liên quan lớn, bao gồm chính phủ, Ủy ban Olympic và Paralympic Mỹ (USOPC), để tạo ra một môi trường thể thao an toàn và kiểm tra vận động viên thường xuyên.
Thách thức của Kenya nằm ở chỗ kinh phí và nguồn lực hạn chế của cơ quan chống doping, khiến họ khó có thể kiểm tra một số lượng lớn vận động viên ngoài nhóm elite. Tuy nhiên, vào năm 2023, AIU và chính phủ Kenya đã tăng kinh phí cho Cơ quan Chống Doping Kenya (ADAK) thêm 5 triệu USD mỗi năm cho đến năm 2028.
“Số tiền này có thể tạo ra sự khác biệt lớn,” Clothier nói. “Không có cơ quan chống doping quốc gia nào khác có mức độ kiểm tra như vậy trong môn thể thao của chúng tôi.” Số lượng kiểm tra tại giải vô địch quốc gia Kenya đã tăng gần 400% so với trước đây, một cải thiện đáng kể theo đánh giá của Clothier.
Mặc dù người hâm mộ có thể thất vọng khi thấy các vận động viên hàng đầu bị cấm thi đấu vì doping, mà trường hợp mới nhất là Ruth Chepngetich, Clothier khẳng định rằng mỗi trường hợp như vậy đều cho thấy sự tiến bộ trong việc làm cho điền kinh trở thành một môn thể thao trong sạch hơn. Khi Kenya tiếp tục cuộc chiến chống doping, việc tăng cường kiểm tra, áp dụng lệnh cấm thi đấu và cam kết giải quyết vấn đề là những hy vọng duy nhất cho sự thay đổi thực sự.
Admin
Nguồn: VnExpress
