Cuốn tiểu thuyết đầu tay “Lessons in Chemistry” của tác giả Bonnie Garmus, xuất bản năm 2022 và ra mắt độc giả Việt Nam vào tháng 6, đã nhanh chóng chinh phục trái tim độc giả toàn cầu. Sức hút của tác phẩm đã giúp nó được bán bản quyền cho 42 quốc gia chỉ trong vòng chưa đầy hai năm, đồng thời được chuyển thể thành bộ phim cùng tên, với sự tham gia của nữ diễn viên Brie Larson.
Lấy bối cảnh những năm 1960, câu chuyện xoay quanh Elizabeth Zott, một bà mẹ đơn thân với vẻ ngoài “cao ráo, góc cạnh, mái tóc màu bánh mì nướng phết bơ búi cao và cố định bằng bút chì, đôi môi đỏ mọng đầy ngang ngạnh, làn da trắng sáng và chiếc mũi thẳng”. Elizabeth từng là một nhà hóa học tài năng, nhưng không được công nhận tại nơi làm việc. Để kiếm sống và nuôi con, cô buộc phải gác lại giấc mơ khoa học và trở thành người dẫn chương trình nấu ăn “Bữa tối lúc sáu giờ” một cách đầy bất đắc dĩ. Tuy nhiên, thay vì chỉ đơn thuần hướng dẫn nấu nướng, Elizabeth đã khéo léo lồng ghép những bài giảng hóa học, truyền cảm hứng cho phụ nữ để họ dám đứng lên thay đổi số phận và dũng cảm theo đuổi đam mê của mình.
Trong phần đầu của câu chuyện, tác giả khắc họa mối tình đẹp giữa Elizabeth và Calvin Evans, một nhà khoa học tài năng được đề cử giải Nobel. Họ gặp nhau tại viện nghiên cứu Hasting, nơi Elizabeth từng làm việc, và nhanh chóng phải lòng nhau. Khác với những người đàn ông gia trưởng thời bấy giờ, Calvin luôn tôn trọng và ủng hộ Elizabeth. Anh thậm chí đã cầu hôn cô, nhưng Elizabeth từ chối vì muốn tập trung vào sự nghiệp. Tuy nhiên, hạnh phúc của họ không kéo dài khi Calvin qua đời vì một tai nạn. Không lâu sau, Elizabeth phát hiện mình mang thai. Cô bị đồn là chửa hoang, và bị sa thải với lý do lợi dụng Calvin để thăng tiến.
Tác phẩm lên án mạnh mẽ những bất công mà phụ nữ phải đối mặt trong xã hội thời bấy giờ. Elizabeth và những đồng nghiệp nữ của cô thường xuyên bị quấy rối và cướp công trình nghiên cứu. Cuốn sách mô tả một xã hội “tin rằng đàn ông đi làm và gánh vác những việc trọng đại – khám phá các hành tinh, phát triển sản phẩm, hoạch định luật lệ – còn phụ nữ thì ngồi nhà nuôi dạy con cái”. Tác giả chỉ ra một thực tế đáng buồn là phụ nữ không có cơ hội được học hành đầy đủ để có thể làm việc. “Và cả khi theo học được đại học, họ cũng sẽ không bao giờ được đặt chân vào một nơi như Cambridge. Vậy tức là họ sẽ không được trao cơ hội tương đương”.
Tiểu thuyết cũng tôn vinh giá trị của công việc nội trợ. Mặc dù nhận lời tham gia chương trình truyền hình chỉ để kiếm sống, Elizabeth đã âm thầm tạo nên một cuộc cách mạng. Cô phá bỏ hình mẫu rập khuôn về người phụ nữ “tóc phồng, váy bó, phim trường ấm cúng. Mẫu hình cô vợ gợi cảm kiêm bà mẹ yêu thương mà mọi người đàn ông đều muốn nhìn thấy sau khi đi làm về”, và trực tiếp nói với hàng triệu phụ nữ rằng họ đang làm một công việc thiêng liêng.
Trong một lần lên sóng, Elizabeth đã khẳng định: “Đã là bà nội trợ thì chẳng có chuyện họ không đặc biệt. Theo kinh nghiệm của tôi, có quá nhiều người xem nhẹ công việc và sự hy sinh của một người vợ, một người mẹ, một người phụ nữ”.
Vừa nấu ăn, Elizabeth vừa so sánh các loại thực phẩm với các thành phần hóa học và dinh dưỡng một cách hài hước: “Nhiều người tin rằng rau chân vịt giúp ta trở nên khỏe mạnh, nhưng thật ra, rau chân vịt chứa nhiều acid oxalic, một chất ức chế khả năng hấp thụ sắt. Vì vậy, khi Popeye bảo mình khỏe lên nhờ rau chân vịt, đừng tin”. Chương trình của Elizabeth đã tạo ra những thay đổi tích cực, truyền cảm hứng cho một khán giả nữ theo đuổi ước mơ làm bác sĩ và dũng cảm thoát khỏi cuộc hôn nhân không tình yêu.
Dù chương trình nổi tiếng, Elizabeth vẫn luôn canh cánh trong lòng ước mơ khoa học. Câu chuyện kết thúc với hình ảnh cô quyết tâm thực hiện những nghiên cứu còn dang dở với sự giúp đỡ của những người phụ nữ xung quanh, bao gồm con gái Madeline, người hàng xóm Harriet và cô đồng nghiệp cũ Frask. Họ cùng nhau sát cánh, vượt lên trên những định kiến giới.
Tác phẩm gửi gắm thông điệp về nữ quyền và yêu bản thân. Một đoạn trong sách viết: “Làm mẹ là công việc khó nhất trần đời. Hãy dành ra chút thời giờ cho bản thân. Một chút thời giờ em đặt chính mình lên trên hết. Chỉ mỗi em thôi. Trong khoảnh khắc ấy, bất cứ điều gì em cần, em muốn, em tìm kiếm, hãy kết nối trở lại với nó”. Đồng thời, tác giả cũng khẳng định rằng không nên gán công việc nội trợ cho phụ nữ, mà họ có thể làm nhiều việc khác, từ công việc văn phòng đến nghiên cứu khoa học.
Theo tờ The Guardian, với giọng văn châm biếm sắc sảo, Bonnie Garmus đã tạo nên một tác phẩm hài hước với nhân vật trung tâm luôn thản nhiên và điềm tĩnh trước mọi biến cố. Elizabeth không đi theo khuôn mẫu xã hội áp đặt lên phụ nữ, mà quyết định sống vì bản thân và con gái. Cô khuyến khích con đọc sách khoa học, xem các thí nghiệm hóa học và chơi thể thao.
Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng điểm nhìn của tiểu thuyết chưa thực sự nhất quán, việc khai thác góc nhìn từ nhiều nhân vật phụ đôi khi khiến mạch truyện trở nên rối rắm.
Bonnie Garmus, 68 tuổi, là một nhà văn người Mỹ. Trước khi trở thành nhà văn, bà từng là một copywriter và giám đốc sáng tạo trong lĩnh vực công nghệ, y tế và giáo dục. Năm 2022, với “Lessons in Chemistry”, bà đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá, bao gồm giải British Book Awards hạng mục Tác giả của năm, giải Waterstones và giải Paul Torday Memorial Prize cho tiểu thuyết đầu tay của tác giả trên 60 tuổi.
Admin
Nguồn: VnExpress
