Trong một buổi tối đặc biệt, không chỉ xoay quanh những câu chuyện thường nhật về thai sản, một nhóm người đã cùng nhau thảo luận về một chủ đề đầy táo bạo: tối ưu hóa khả năng sinh sản bằng công nghệ, với mục tiêu định hình thế hệ tương lai ngay từ khi còn trong trứng nước.
Sự kiện thu hút sự chú ý bởi sự góp mặt của Shivon Zilis, một giám đốc cấp cao tại Neuralink, công ty công nghệ chip não của Elon Musk, và cũng là người đã bí mật sinh con cho vị tỷ phú này. Tâm điểm của buổi tối là Noor Siddiqui, nhà sáng lập trẻ tuổi của Orchid Health, một startup đang gây xôn xao trong giới công nghệ với tham vọng “tạo ra siêu em bé”.
Orchid Health, có trụ sở tại San Francisco, không đơn thuần là một công ty hỗ trợ sinh sản thông thường. Họ tập trung vào việc sàng lọc phôi thai ở một cấp độ chưa từng có, hứa hẹn có thể phát hiện hàng nghìn bệnh tiềm ẩn trong tương lai. Điều này cho phép các bậc cha mẹ tương lai có thể “lên kế hoạch” cho con cái mình dựa trên những thông tin di truyền chi tiết mà trước đây chỉ là điều không tưởng.
Công nghệ của Orchid Health vượt xa các xét nghiệm di truyền truyền thống, vốn chỉ tập trung vào các đột biến gen đơn lẻ hiếm gặp. Bằng cách giải trình tự toàn bộ bộ gen khổng lồ gồm ba tỷ cặp bazơ chỉ từ năm tế bào của phôi, công ty tuyên bố có khả năng sàng lọc hơn 1.200 tình trạng bệnh lý đơn gen.
Điểm đặc biệt của Orchid Health nằm ở việc áp dụng một thuật toán độc quyền để tạo ra “điểm số rủi ro đa gen”. Chỉ số này được cho là có thể đo lường khuynh hướng di truyền của trẻ đối với các bệnh phức tạp như rối loạn lưỡng cực, ung thư, Alzheimer, béo phì và thậm chí là tâm thần phân liệt.
“Orchid đang mở ra một thế hệ được ban phước về mặt di truyền và tránh được bệnh tật”, Siddiqui chia sẻ trên mạng xã hội X vào cuối năm ngoái. Cô còn khẳng định: “Tình dục là để giải trí, còn sàng lọc phôi thai là để dành cho trẻ sơ sinh”.
Thành lập vào năm 2021, Orchid Health ra đời từ chính trải nghiệm cá nhân của Siddiqui. Chia sẻ với NYTimes, cô cho biết mẹ cô mắc bệnh viêm võng mạc sắc tố từ năm 30 tuổi, một căn bệnh dẫn đến mất thị lực dần dần và gây mù lòa. Điều này đã thôi thúc cô tìm kiếm một giải pháp để sàng lọc bệnh ngay từ giai đoạn đầu.
Hiện tại, Orchid Health áp dụng mức giá 2.500 USD cho mỗi lần sàng lọc phôi thai, chưa kể chi phí trung bình 20.000 USD cho một chu trình IVF. Thung lũng Silicon và các trung tâm công nghệ là những thị trường mục tiêu lý tưởng của Orchid Health. Đây là nơi tập trung những người đam mê công nghệ sinh học, thường xuyên sử dụng các thiết bị công nghệ theo dõi sức khỏe và sẵn sàng chi trả cho các dịch vụ y tế đắt tiền.
Một chuyên gia nhận định: “Họ cảm thấy thoải mái với một thế giới mới mẻ, nơi các quyết định y khoa dựa trên xác suất và dữ liệu, và họ sẵn sàng chi trả thêm chi phí để mang lại cho con mình lợi thế di truyền”.
Em bé đầu tiên được Orchid Health hỗ trợ chào đời vào cuối năm 2023, với tên gọi Japhy. Giải pháp của công ty hiện đã có mặt tại 100 phòng khám IVF trên khắp nước Mỹ, tăng gấp đôi so với năm trước. Tuy nhiên, công ty không tiết lộ số lượng em bé đã được sinh ra nhờ công nghệ của mình.
Zilis là một trong số những khách hàng của Orchid Health. Theo The Information, cô được cho là đã sinh cho Elon Musk bốn người con, trong đó ít nhất một người được sinh ra nhờ giải pháp sàng lọc của công ty. Cả đại diện Orchid Health, Zilis và Musk đều từ chối bình luận về thông tin này.
Orchid Health được xem là một phần của phong trào văn hóa rộng lớn hơn, trong đó những người có tầm ảnh hưởng đang đề cao tầm quan trọng của việc sinh con, như Phó Tổng thống JD Vance, Elon Musk hay tỷ phú Peter Thiel. Điều này cũng tạo động lực cho sự phát triển của ngành công nghiệp hỗ trợ sinh sản.
Không chỉ giúp các cặp đôi có con, Orchid Health còn được kỳ vọng sẽ định hình tương lai của những đứa trẻ theo những cách hoàn toàn mới. Tuy nhiên, điều này cũng gây ra nhiều tranh cãi. Một số nhà phê bình cho rằng hệ thống chấm điểm đa gen của công ty có thể dẫn đến một hình thức ưu sinh học hiện đại, tạo ra một thế giới mà người giàu có thể đạt được những lợi thế vượt trội về trí tuệ và sức khỏe ngay từ khi sinh ra, từ đó gia tăng sự phân hóa giàu nghèo.
Tuy nhiên, Siddiqui bác bỏ những nhận định này. Cô cho rằng Orchid Health chỉ đơn giản là giúp đỡ những bậc cha mẹ tương lai đang lo lắng về các rối loạn di truyền tiềm ẩn. Bên cạnh đó, giải pháp của công ty chỉ “sàng lọc khuyết tật trí tuệ, chứ không đưa ra dự đoán hay can thiệp về trí thông minh”.
Không chỉ Orchid Health, nhiều công ty khác tại Thung lũng Silicon cũng đang phát triển các giải pháp can thiệp sinh sản tương tự, như Nucleus hay Heliospect Genomics. Sự xuất hiện của những startup này được kỳ vọng sẽ giúp giảm giá thành dịch vụ, mở rộng đối tượng tiếp cận thay vì chỉ giới hạn ở những người giàu có.
Tuy nhiên, giáo sư Svetlana Yatsenko từ Đại học Stanford, một chuyên gia về di truyền học lâm sàng, cho rằng việc trích xuất thông tin di truyền chính xác từ các mẫu phôi nhỏ là một thách thức lớn. Bà cho rằng giải pháp tạo ra bản sao DNA lấy từ phôi của Orchid Health có thể dẫn đến sai lệch nghiêm trọng, thậm chí ví nó như một “trò đánh bạc roulette”.
Nhiều bác sĩ và nhà khoa học chuyên khoa sinh sản cũng bày tỏ những nghi ngại về việc sàng lọc phôi thai thông qua phương pháp chấm điểm rủi ro đa gen, một kỹ thuật cho phép Orchid Health và các công ty khác dự đoán bệnh tật trong tương lai bằng cách liên kết các cụm gen với kết quả bệnh tật, trí thông minh và chiều cao. Một chuyên gia cho biết: “Phần lớn bệnh tật ở người đều liên quan đến nhiều gen khác nhau, chứ không phải một gen duy nhất”.
Học viện Di truyền và Hệ gen Y khoa Mỹ (American College of Medical Genetics and Genomics) cho rằng lợi ích của việc sàng lọc phôi thai để phát hiện nguy cơ đa gen là “chưa được chứng minh” và cảnh báo rằng các bác sĩ lâm sàng “không nên cung cấp” loại xét nghiệm này. Tuy nhiên, công nghệ này đang ngày càng được cải thiện, và có thể tin tưởng vào một tương lai tươi sáng hơn.
Admin
Nguồn: VnExpress
