Tổng thống Donald Trump đã ký sắc lệnh hành pháp vào ngày 24/7, yêu cầu các cơ quan liên bang tìm kiếm biện pháp cưỡng chế điều trị đối với người vô gia cư bị nghiện ma túy hoặc có vấn đề về sức khỏe tâm thần. Sắc lệnh này cũng hướng đến việc buộc chính quyền các thành phố và tiểu bang phải giải tỏa các khu lều trại của người vô gia cư trên hè phố và công viên.
Sắc lệnh chỉ đạo Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi tìm cách thay đổi các án lệ và thỏa thuận pháp lý hiện hành, vốn được cho là đang hạn chế khả năng của chính quyền địa phương trong việc giải quyết triệt để các khu trại vô gia cư và thực hiện các biện pháp cưỡng chế điều trị.
Ông Trump nhấn mạnh rằng việc đưa người vô gia cư vào các cơ sở điều trị dài hạn sẽ giúp khôi phục trật tự công cộng. Ông cho rằng việc “phó mặc thành phố và người dân cho sự hỗn loạn và sợ hãi không phải là lòng trắc ẩn”.
Trong chiến dịch tranh cử trước đây, ông Trump từng mô tả các thành phố của Mỹ bị “những người nghiện” và “những kẻ điên nguy hiểm” chiếm đóng. Ông cam kết với cử tri rằng chính quyền của ông sẽ đưa người vô gia cư vào “các khu lều trại do chính phủ tài trợ” hoặc các cơ sở điều trị bệnh tâm thần phù hợp.

Tuy nhiên, sắc lệnh mới không đề cập đến các phương án cụ thể về việc mở rộng các trung tâm điều trị hoặc xây dựng thêm nhà ở xã hội. Thay vào đó, sắc lệnh tập trung vào việc ưu tiên cấp ngân sách liên bang cho các thành phố thực thi lệnh cấm dựng lều ở nơi công cộng, cấm sử dụng ma túy công khai và các hành vi chiếm dụng đất đai bất hợp pháp.
Sắc lệnh cũng ngăn chặn tài trợ liên bang cho các chương trình giảm thiểu tác hại từ ma túy đối với sức khỏe người nghiện, chẳng hạn như mô hình “trạm sử dụng ma túy có kiểm soát” đang được triển khai ở một số thành phố.

Theo thống kê năm 2024 từ Hội đồng Liên ngành Mỹ về Người vô gia cư, có khoảng 771.480 người đang sống trong tình trạng vô gia cư trên toàn quốc, tăng 18% so với năm 2023. Khoảng 36% trong số này sống trên đường phố, trong xe ô tô hoặc tại các khu lều trại tạm bợ.
Trong thời gian gần đây, nhiều bang ở Mỹ đã mở rộng các chính sách cưỡng chế điều trị đối với người bị tâm thần và người nghiện. California đã thông qua luật yêu cầu đưa người nghiện vào các chương trình điều trị bắt buộc. New York cũng cho phép cảnh sát và nhân viên y tế đưa người bệnh tâm thần không có khả năng tự chăm sóc bản thân vào bệnh viện. Năm ngoái, Tòa án Tối cao Mỹ cũng đã ra phán quyết cho phép các thành phố ban hành lệnh cấm dựng lều trái phép tại các khu vực công cộng.
Các nhà hoạt động xã hội bày tỏ lo ngại rằng sắc lệnh mới của Tổng thống Trump có thể gây ra những hậu quả khó lường, tương tự như giai đoạn người bệnh tâm thần bị giam giữ tùy tiện trong các bệnh viện. Họ cũng cho rằng chính sách cưỡng chế điều trị sẽ vi phạm các chuẩn mực đạo đức, thiếu cơ sở khoa học và vi phạm nhân quyền.
Jesse Rabinowitz, Giám đốc truyền thông của Trung tâm Quốc gia về Pháp lý cho Người vô gia cư, nhận định: “Cộng đồng an toàn nhất là những nơi có nhiều nhà ở và dịch vụ hỗ trợ, chứ không phải những nơi hình sự hóa người nghèo và người bệnh”. Tổ chức này cho rằng cưỡng chế điều trị là “trái đạo đức, không hiệu quả và bất hợp pháp”, đồng thời cảnh báo rằng chính sách này sẽ đẩy thêm nhiều người vào cảnh vô gia cư, trong khi những người cần hỗ trợ lại không nhận được gì.
Các chuyên gia cho rằng gốc rễ của cuộc khủng hoảng vô gia cư hiện nay xuất phát từ việc Mỹ đóng cửa hàng loạt bệnh viện tâm thần vào những năm 1960-1970 mà không có các giải pháp thay thế hiệu quả để chăm sóc người bệnh trong cộng đồng. Thêm vào đó, Mỹ cũng chưa giải quyết được tình trạng thiếu nhà ở giá rẻ, nghèo đói gia tăng và việc cắt giảm các chương trình nhà ở trợ cấp.
Một số cựu quan chức y tế Mỹ cũng hoài nghi về khả năng sắc lệnh của ông Trump sẽ giúp nhiều người được điều trị hơn, vì các bệnh viện tâm thần hiện đang thiếu giường bệnh. Lisa Dailey, Giám đốc Trung tâm Vận động Điều trị, nhấn mạnh: “Việc để người bệnh sống trong tình trạng loạn thần không điều trị sẽ dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn. Mỹ cần có cơ chế can thiệp sớm trước khi họ rơi vào tình trạng vô gia cư hoặc phạm pháp”.
Admin
Nguồn: VnExpress