Vụ tai nạn lật tàu Vịnh Xanh 58 ngày 19/7, sau khi rời cảng Bãi Cháy (Quảng Ninh) do gặp giông gió, đã cướp đi sinh mạng của 38 người trong tổng số 49 hành khách và thuyền viên. Con tàu bị lật úp chỉ trong tích tắc và mất tín hiệu GPS vào lúc 14h05. Đáng chú ý, phải đến hai tiếng sau, lực lượng cứu hộ mới nhận được thông tin về vụ việc đau lòng này.
Kết quả điều tra ban đầu cho thấy, tàu Vịnh Xanh 58 có thiết kế vượt quá quy chuẩn thông thường. Nghiêm trọng hơn, tàu lại không được trang bị thiết bị phát tín hiệu cấp cứu tự động. Điều này dẫn đến việc cơ quan giám sát không thể sớm phát hiện sự cố khi tàu bị mất kết nối GPS, vốn là thiết bị định vị vị trí quan trọng.
Hiện tại, Công an tỉnh Quảng Ninh vẫn chưa công bố kết luận về việc có hay không dấu hiệu hình sự trong vụ tai nạn đặc biệt nghiêm trọng này. Về trách nhiệm dân sự, Cục Quản lý giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) ước tính các doanh nghiệp bảo hiểm sẽ bồi thường cho các nạn nhân tổng cộng khoảng 14,3 tỷ đồng. Trong đó, hơn 10 tỷ đồng là từ các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ cá nhân và khoảng 4 tỷ đồng từ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ tàu.
Luật sư Nguyễn Hữu Thế Trạch (Đoàn Luật sư TP HCM) nhấn mạnh rằng, với hậu quả nghiêm trọng về người và tài sản, việc xác định rõ trách nhiệm bồi thường theo quy định pháp luật là vô cùng cần thiết. Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015 quy định, người gây thiệt hại đến tính mạng, tài sản hoặc quyền lợi hợp pháp của người khác phải bồi thường, trừ khi thiệt hại xảy ra do sự kiện bất khả kháng hoặc do lỗi hoàn toàn của bên bị thiệt hại. Luật sư Trạch cho rằng, có căn cứ để xác định lỗi thuộc về chủ tàu Vịnh Xanh 58.
Theo Điều 19 Luật Giao thông đường thủy nội địa 2004 (sửa đổi 2014), phương tiện thủy phải được trang bị đầy đủ thiết bị an toàn, bao gồm phương tiện cứu sinh, cứu đắm và thiết bị phát tín hiệu cứu nạn theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Tuy nhiên, kết quả điều tra sơ bộ cho thấy tàu Vịnh Xanh 58 thiếu hoặc không có thiết bị phát tín hiệu cứu hộ – một thiết bị tối quan trọng để cảnh báo và kêu gọi ứng cứu kịp thời trong tình huống khẩn cấp.
Luật sư Trạch phân tích: “Việc thiếu thiết bị kỹ thuật này là hành vi vi phạm nghĩa vụ đảm bảo an toàn cho hành khách, đồng thời vi phạm quy chuẩn kỹ thuật áp dụng cho tàu khách du lịch. Đây là lỗi trực tiếp và nghiêm trọng của chủ tàu trong tổ chức khai thác phương tiện. Hậu quả là lực lượng cứu hộ không thể tiếp cận hiện trường kịp thời, dẫn đến thiệt hại về nhân mạng gia tăng.”
Đồng quan điểm, luật sư Nguyễn Minh Hùng (Đoàn Luật sư TP HCM) khẳng định chủ sở hữu tàu Vịnh Xanh 58 là người trực tiếp chịu trách nhiệm dân sự về những thiệt hại xảy ra, kể cả khi không có lỗi. Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015 quy định phương tiện thủy nội địa được xem là nguồn nguy hiểm cao độ và chủ sở hữu phải bồi thường thiệt hại ngay cả khi không có lỗi, trừ trường hợp thiệt hại do lỗi hoàn toàn của bên bị thiệt hại hoặc do sự kiện bất khả kháng.
Ngoài ra, người điều khiển tàu (thuyền trưởng hoặc người trực tiếp vận hành tàu tại thời điểm xảy ra tai nạn) cũng có thể phải chịu trách nhiệm nếu có lỗi trong quá trình điều khiển, ví dụ như không tuân thủ quy định an toàn giao thông, không phát tín hiệu khẩn cấp, không chấp hành cảnh báo thời tiết hoặc không trang bị đủ áo phao.
Chỉ trong trường hợp người điều khiển tàu đã tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật và tai nạn xảy ra hoàn toàn do sự kiện bất khả kháng (như lốc xoáy, thời tiết dị thường bất ngờ mà không thể dự báo hoặc phòng tránh), trách nhiệm bồi thường có thể được loại trừ theo khoản 2 Điều 584 Bộ luật Dân sự.
Cả hai luật sư đều thống nhất rằng các doanh nghiệp bảo hiểm cũng có trách nhiệm bồi thường nếu chủ tàu và hành khách đã tham gia bảo hiểm. Cơ quan chức năng xác nhận tàu Vịnh Xanh 58 có mua bảo hiểm trách nhiệm dân sự bắt buộc từ Công ty Bảo hiểm Bảo Long Quảng Ninh. Bên cạnh đó, một số hành khách cũng có hợp đồng bảo hiểm nhân thọ hoặc tai nạn cá nhân với các công ty như Generali, Manulife, Bảo Việt, Dai-ichi Life, Prudential, AIA…
Theo khoản 4 Điều 7 Nghị định 70/2017/NĐ-CP, đơn vị kinh doanh vận tải hành khách bằng đường thủy bắt buộc phải mua bảo hiểm trách nhiệm dân sự. Khi tai nạn xảy ra gây thiệt hại đến sức khỏe, tính mạng hành khách, doanh nghiệp bảo hiểm phải chi trả tối thiểu 30 triệu đồng/người/vụ, theo hợp đồng đã ký kết.
Luật sư Hùng lưu ý: “Việc chi trả từ bảo hiểm là cơ chế hỗ trợ tài chính, nhưng không loại trừ trách nhiệm dân sự còn lại của chủ tàu nếu thiệt hại vượt quá mức bảo hiểm hoặc nằm ngoài phạm vi bảo hiểm.”
Ông Hoàng Giang, nguyên Trưởng phòng An toàn hàng hải, Cảng vụ Hàng hải Hải Phòng, trước đó đã nhận định với VnExpress rằng việc tàu Vịnh Xanh 58 bị lật trong thời gian ngắn như vậy là một điều “bất thường”. Ông cho rằng cơ quan chức năng cần làm rõ các yếu tố liên quan như thiết kế, tải trọng, điều kiện thời tiết và phương thức vận hành của con tàu.
Tàu VR-SI thường có kích thước nhỏ, được thiết kế để hoạt động gần bờ, trên sông hoặc ở những vùng biển êm. Khi gặp sóng lớn vượt quá quy chuẩn, tàu rất dễ mất ổn định, đặc biệt là khi có trọng tâm cao hoặc thiếu hệ thống cân bằng. Do đó, việc kiểm tra chiều cao và những thay đổi trong thiết kế, hoán cải (nếu có) là rất quan trọng.
Luật sư Nguyễn Minh Hùng cho rằng nếu tai nạn xảy ra do lỗi kỹ thuật, chẳng hạn như hoán cải tàu làm thay đổi kết cấu mà không tái kiểm định, thì trách nhiệm có thể thuộc về cả chủ tàu và cơ quan giám định. Nếu chủ tàu khai thác vượt quá phạm vi cho phép, không hạn chế hoạt động khi biển động hoặc không trang bị thiết bị cấp cứu tự động (EPIRB), họ có thể bị xử lý hình sự theo Điều 272 Bộ luật Hình sự, bên cạnh trách nhiệm bồi thường dân sự.
Trong trường hợp thiết kế tàu có lỗi nghiêm trọng như trọng tâm cao, thiếu hệ thống cân bằng hoặc thiết bị an toàn không đầy đủ dẫn đến việc cứu hộ bị chậm trễ, trách nhiệm có thể mở rộng sang đơn vị thiết kế, đăng kiểm, cảng vụ hoặc cơ quan giám sát nếu họ cho phép tàu vận hành khi chưa đáp ứng đủ điều kiện kỹ thuật hoặc chưa kiểm định lại sau khi hoán cải. Nạn nhân và thân nhân có quyền khởi kiện yêu cầu bồi thường từ chủ tàu và các bên liên quan, đồng thời yêu cầu xử lý nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm về kỹ thuật hoặc công vụ.
Các luật sư cũng cho rằng trách nhiệm liên đới từ cơ quan nhà nước chỉ phát sinh nếu có sai phạm trong quá trình cấp phép, giám sát hoặc không đưa ra cảnh báo kịp thời về tình hình thời tiết.
Luật sư Nguyễn Hữu Thế Trạch nhấn mạnh: “Trong mọi trường hợp, quyền lợi của các nạn nhân cần được ưu tiên bảo vệ và giải quyết một cách nhanh chóng để phần nào xoa dịu những mất mát to lớn.”
Admin
Nguồn: VnExpress
