Ngày 24/7, căng thẳng âm ỉ giữa Thái Lan và Campuchia đã leo thang thành xung đột vũ trang khi binh sĩ hai nước nổ súng gần khu vực đền Ta Moan Thom đang tranh chấp. Giao tranh nhanh chóng lan rộng dọc biên giới, với việc cả hai bên đều sử dụng hỏa lực hạng nặng, gây ra những thiệt hại đáng kể. Theo thống kê, ít nhất 30 người đã thiệt mạng và hơn 200.000 người phải rời bỏ nhà cửa để lánh nạn.
Trước tình hình đó, Malaysia, với vai trò là Chủ tịch ASEAN năm 2025, đã nhanh chóng vào cuộc để làm trung gian hòa giải. Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đã có các cuộc điện đàm với lãnh đạo Campuchia và Thái Lan nhằm tìm kiếm giải pháp hạ nhiệt căng thẳng.
Tuy nhiên, đến ngày 26/7, tình hình vẫn chưa có dấu hiệu cải thiện. Thủ tướng Campuchia Hun Manet cho biết Thái Lan ban đầu đồng ý với lệnh ngừng bắn do Malaysia đề xuất, nhưng sau đó lại thay đổi quyết định. Trong khi đó, Ngoại trưởng Thái Lan Maris Sangiampongsa tuyên bố rằng cuộc xung đột này “không cần sự trung gian từ bên thứ ba”.
Trong bối cảnh đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã quyết định can thiệp vào cuộc xung đột. Quyết định này được đưa ra sau khi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc tổ chức một cuộc họp khẩn cấp nhưng không thể đưa ra nghị quyết kêu gọi ngừng bắn.
Nỗ lực hòa giải của ông Trump bắt đầu bằng cuộc điện đàm với Thủ tướng Campuchia Hun Manet. Tổng thống Mỹ sau đó đã sử dụng nền tảng Truth Social để thông báo về các cuộc “ngoại giao mạng xã hội” của mình, tương tự như cách ông đã làm để giải quyết xung đột Israel – Iran hồi tháng 6.
Ông Trump viết: “Tôi vừa nói chuyện với Thủ tướng Campuchia về việc chấm dứt chiến tranh với Thái Lan. Tôi sắp gọi điện cho quyền Thủ tướng Thái Lan để đề xuất lệnh ngừng bắn, chấm dứt cuộc chiến. Chúng tôi hiện đang đàm phán thương mại với cả hai nước, nhưng sẽ không tiếp tục nếu họ còn giao tranh”. Điều đáng chú ý là ông Trump sử dụng từ “chiến tranh”, trong khi cả Thái Lan và Campuchia đều chỉ mô tả đây là “xung đột”.
Chỉ 11 phút sau, ông Trump cập nhật thông tin về cuộc trao đổi với quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai, cho biết Bangkok cũng mong muốn ngừng bắn và hòa bình. Ông viết: “Tôi sẽ chuyển thông điệp này đến phía Campuchia ngay bây giờ. Ngừng bắn, hòa bình và thịnh vượng sẽ là kết quả hiển nhiên. Chúng ta sẽ sớm biết thôi”.
Đến 23h23, ông Trump tiếp tục cập nhật thông tin, cho biết lãnh đạo Thái Lan và Campuchia đã đồng ý gặp mặt để “đạt được thỏa thuận ngừng bắn và hòa bình ngay lập tức”. Ông cũng không quên nhắc lại vấn đề đàm phán thương mại như một công cụ để gây áp lực.
Ông Trump bày tỏ: “Tôi rất vinh dự được hợp tác với cả hai quốc gia có lịch sử văn hóa lâu đời. Hy vọng hai nước sẽ hòa hợp với nhau trong nhiều năm tới. Khi mọi việc hoàn tất và hòa bình trong tầm tay, tôi mong đợi sẽ hoàn tất đàm phán thương mại với cả hai quốc gia”.
Những thông điệp “vừa răn đe vừa thuyết phục” của Tổng thống Mỹ đã nhận được phản hồi tích cực. Vào lúc 2h sáng ngày 27/7, Thủ tướng Hun Manet đã đăng tải trên Facebook thông báo về cuộc điện đàm với Tổng thống Trump, khẳng định Campuchia mong muốn có “một lệnh ngừng bắn ngay lập tức và hòa bình giữa hai quốc gia”.
Quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham cũng cho biết ông đã nói với ông Trump rằng Thái Lan đồng ý về nguyên tắc với một lệnh ngừng bắn. Ông đề nghị Tổng thống Mỹ thông báo với Campuchia rằng các cuộc đàm phán nên được tiến hành càng sớm càng tốt và “muốn thấy thiện chí thực sự từ phía Campuchia”.
Giới quan sát nhận định rằng thương mại là một trong những “vũ khí” mà ông Trump đã sử dụng để thúc đẩy Ấn Độ và Pakistan chấp thuận đàm phán chấm dứt xung đột biên giới hồi tháng 5. Trước đó, ông Trump đã công bố bảng thuế đối ứng với các đối tác thương mại của Mỹ, gây chao đảo thị trường tài chính toàn cầu, trước khi tạm hoãn thực thi 90 ngày để các bên đàm phán với Washington.
Mỹ ban đầu áp thuế suất 36% với hàng hóa Thái Lan và 49% với hàng hóa Campuchia. Tuy nhiên, đầu tháng 7, ông Trump đã gửi thư thông báo mức thuế đối ứng mới, trong đó cả Thái Lan và Campuchia đều chịu mức 36%, có hiệu lực từ ngày 1/8. Đây là mức thuế cao và cả hai nước đều nỗ lực đàm phán với Mỹ để giảm bớt trước khi chúng có hiệu lực.
Nation Thailand cho biết áp lực từ ông Trump xuất hiện vào thời điểm quan trọng đối với Thái Lan, bởi nước này vừa trình đề xuất về thuế quan với Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) và “đang tràn đầy hy vọng về một thỏa thuận thương mại trước hạn chót 1/8”.
Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Thái Lan Pichai Chunhavajira trước đó hy vọng mức thuế mà Bangkok phải chịu có thể được điều chỉnh phù hợp với các nước ASEAN còn lại. Ông tiếp tục bày tỏ thông điệp này trên mạng xã hội ngày 27/7.
Một nguồn tin từ chính phủ Thái Lan xác nhận rằng đội ngũ đàm phán thương mại của Washington đã nhận lệnh đình chỉ mọi cuộc thương thảo với cả Bangkok và Phnom Penh cho đến khi hai bên đạt được lệnh ngừng bắn, cho thấy Tổng thống Mỹ không chỉ đưa ra cảnh báo suông.
Nguồn tin này cho biết: “Thái Lan có thể phải tạm thời chấp nhận thuế suất 36% cho đến khi cuộc xung đột ở biên giới được giải quyết”.
Trong cuộc đàm phán sắp tới, ngoài phái đoàn của Campuchia và Thái Lan, hai cường quốc là Mỹ và Trung Quốc cũng sẽ cử đại diện tham dự. Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết các quan chức nước này đang có mặt ở Malaysia để hỗ trợ hòa đàm, trong khi Trung Quốc cũng cử phái đoàn tham gia.
Gregory Poling, chuyên gia về Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nhận định rằng việc ông Trump giúp đẩy nhanh đàm phán ngừng bắn là điều tốt, nhưng cũng cảnh báo về những hệ lụy tiềm ẩn.
Ông Poling nói với Reuters: “Cả Campuchia và Thái Lan đều sẽ không hài lòng khi thương mại bị ‘vũ khí hóa’ để đạt được mục tiêu chính trị. Và nếu đạt được lệnh ngừng bắn nhưng một trong hai nước, hoặc cả hai, vẫn không có được thỏa thuận thương mại với Mỹ trước hạn chót 1/8, họ rất có thể sẽ coi đó là hành động bội ước”.
Admin
Nguồn: VnExpress
