Tại làng Ogimi, Okinawa, Nhật Bản, cụ bà Yuki Higa, 98 tuổi, là minh chứng sống động cho mối liên hệ giữa sức khỏe răng miệng và tuổi thọ. Mỗi ngày, cụ vẫn thưởng thức bữa ăn truyền thống với đậu nành rang giòn và rau củ hấp. Cụ Higa, người từng làm nghề dệt vải, hiện sống một mình trong căn nhà gỗ nhỏ nhìn ra núi. Hình ảnh cụ nhai thức ăn một cách khỏe khoắn, trò chuyện minh mẫn và hiếm khi cần đến sự hỗ trợ y tế đã thu hút sự chú ý của nhóm Okinawa Centenarian Study, một dự án nghiên cứu về những người sống thọ trên hòn đảo nổi tiếng với tỷ lệ người trăm tuổi cao nhất thế giới, kéo dài hơn 40 năm.
Điều đặc biệt khiến nhóm nghiên cứu quan tâm là sức khỏe ổn định của cụ Higa, đặc biệt là việc cụ vẫn giữ được gần như toàn bộ hàm răng thật. Tiến sĩ Craig Willcox, đồng tác giả của dự án, chia sẻ với đài PBS rằng cụ Higa vẫn có thể nhai được những loại thực phẩm cứng ở tuổi 98, một điều hiếm thấy ở người cao tuổi tại nhiều quốc gia khác.
Câu chuyện của cụ Higa không phải là trường hợp cá biệt. Các nhà nghiên cứu ngày càng nhận thấy rõ mối liên hệ mật thiết giữa sức khỏe răng miệng và tuổi thọ. Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy việc duy trì được nhiều răng thật đến cuối đời có thể là một dấu hiệu cho thấy sức khỏe tổng thể tốt và quá trình lão hóa diễn ra chậm hơn.
Một nghiên cứu đăng trên Scientific Reports năm 2020 cho thấy phần lớn những người sống trăm tuổi tại Đức vẫn còn nhiều răng tự nhiên hơn mức trung bình và duy trì được khả năng nhai cơ bản. Tiến sĩ Andreas Zenthöfer, tác giả chính của nghiên cứu, nhận định rằng răng không chỉ giúp chúng ta ăn ngon miệng hơn mà còn phản ánh tình trạng dinh dưỡng, mức độ viêm nhiễm mãn tính và khả năng phục hồi của cơ thể.
Việc giữ được răng thật đến tuổi già cho thấy khả năng vệ sinh răng miệng hiệu quả, hệ miễn dịch ổn định và nguy cơ mắc các bệnh về nướu hoặc viêm quanh răng thấp. Những yếu tố này có mối liên hệ chặt chẽ với các bệnh như tim mạch, tiểu đường và thậm chí cả Alzheimer. Vi khuẩn Porphyromonas gingivalis, tác nhân gây viêm nha chu, đã được tìm thấy trong mô não của một số bệnh nhân Alzheimer, làm dấy lên giả thuyết về mối liên hệ giữa tình trạng viêm nhiễm răng miệng kéo dài và các bệnh thoái hóa thần kinh.
Nghiên cứu đăng trên JMIR Aging năm 2025 chỉ ra rằng những người ở độ tuổi 80 vẫn còn từ 20 răng thật trở lên có khả năng sống đến 100 tuổi cao hơn 15% so với những người đã mất toàn bộ răng. Nhóm tác giả cho rằng số lượng răng thật có thể là một chỉ báo sinh học tiềm năng, phản ánh quá trình lão hóa và mức độ khỏe mạnh của cơ thể.
Mối liên hệ giữa số lượng răng thật và tuổi thọ cũng được ghi nhận trong một nghiên cứu của Đại học Uppsala, Thụy Điển, công bố năm 2021. Các nhà khoa học đã phân tích dữ liệu từ hơn 3.000 người cao tuổi và nhận thấy rằng việc mất nhiều răng có liên quan đến nguy cơ tử vong sớm, ngay cả khi đã kiểm soát các yếu tố khác như hút thuốc, chế độ ăn uống và bệnh nền.
Trong bài tổng quan hệ thống “Oral Health and Older Adults: A Narrative Review” (Dentistry Journal, 2024), nhóm nghiên cứu do Martin S. Lipsky chủ trì nhấn mạnh rằng sức khỏe răng miệng không phải là một hệ quả tất yếu của tuổi tác mà là một yếu tố chủ động ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của người cao tuổi. Mất răng hoặc viêm nha chu có thể dẫn đến thiếu chất xơ, thiếu dinh dưỡng và tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như tim mạch, đái tháo đường, suy giảm miễn dịch và suy giảm tinh thần.
Ở góc độ di truyền, một số người có cấu trúc men răng và nướu chắc khỏe bẩm sinh, ví dụ như mang biến thể gene AMELX hoặc ENAM giúp bảo vệ men răng chống lại axit. Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Craig Willcox, chính thói quen sống mới là yếu tố quyết định cuối cùng. Người dân Okinawa có chế độ ăn giàu rau củ, ít đường, ít thực phẩm chế biến sẵn, uống trà xanh và có truyền thống súc miệng bằng nước muối sau mỗi bữa ăn.
Bên cạnh đó, các yếu tố như tỷ lệ vi khuẩn có lợi trong khoang miệng, độ pH của nước bọt và tần suất vệ sinh răng miệng cũng góp phần tạo ra một môi trường ổn định giúp răng tồn tại lâu dài. Một nghiên cứu của Đại học Harvard chỉ ra rằng những người chải răng đều đặn ít nhất hai lần mỗi ngày và đi khám nha khoa định kỳ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch thấp hơn 20% so với nhóm không chăm sóc răng miệng tốt.
Tại Nhật Bản, các chương trình nha khoa cộng đồng được triển khai từ cấp tiểu học đến người cao tuổi đã góp phần duy trì sức khỏe răng miệng lâu dài. Chính phủ nước này coi việc chăm sóc răng miệng là một phần quan trọng trong chiến lược quốc gia về già hóa lành mạnh. Tại Na Uy và Thụy Điển, các chương trình tương tự cũng đã giúp giảm tỷ lệ mất răng ở người cao tuổi trong hai thập kỷ gần đây.
Như vậy, việc giữ được răng thật đến tuổi già không chỉ là vấn đề thẩm mỹ hay sự tiện lợi trong ăn uống. Các nhà khoa học cho rằng đó là một biểu hiện bền vững của một cơ thể khỏe mạnh, ít viêm nhiễm và có khả năng chống chọi với quá trình lão hóa. Chăm sóc răng miệng không chỉ là bảo vệ nụ cười mà còn là đầu tư cho một cuộc sống trường thọ và khỏe mạnh.
Admin
Nguồn: VnExpress
