Những tác động từ hoạt động của con người đang đẩy nhanh quá trình biến đổi Trái Đất, khiến các mô hình thời tiết theo mùa quen thuộc dần mất đi tính ổn định vốn có. Nghiên cứu mới đây trên tạp chí Sage của PGS Felicia Liu (Đại học York) và PGS Thomas Smith (Trường Khoa học Kinh tế và Chính trị London) chỉ ra sự xuất hiện của những “mùa” hoàn toàn mới do con người tạo ra.
Một ví dụ điển hình là “mùa khói mù” ở khu vực Đông Nam Á, nơi bầu trời bị bao phủ bởi khói dày đặc trong nhiều tuần. Hiện tượng này bắt nguồn từ việc đốt nương rẫy trên diện rộng để phát quang rừng và chuẩn bị đất nông nghiệp vào những thời điểm khô hạn nhất trong năm. Tương tự, “mùa rác” hàng năm, khi thủy triều mang rác thải nhựa dạt vào bờ biển Bali (Indonesia) từ tháng 11 đến tháng 3, cũng là một ví dụ khác.
Bên cạnh sự xuất hiện của các “mùa” mới, một số mùa truyền thống đang dần biến mất, gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với hệ sinh thái và đời sống văn hóa. Sự biến mất này có thể liên quan đến sự thay đổi hoặc chấm dứt hành vi di cư của động vật, chẳng hạn như sự suy giảm mùa sinh sản của chim biển ở miền bắc nước Anh.
Biến đổi khí hậu cũng làm thay đổi thời gian của các môn thể thao mùa đông truyền thống do tình trạng khan hiếm tuyết ở vùng núi cao. Phổ biến hơn cả là hiện tượng “mùa bị đảo lộn”, với mùa hè nóng hơn và mùa đông ôn hòa hơn ở vùng khí hậu ôn đới, đi kèm với các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng thường xuyên và khốc liệt, gây áp lực lớn lên con người và hệ sinh thái.
Thời gian của các sự kiện theo mùa quan trọng, như thời điểm lá rụng hoặc mùa di cư của một số loài, đang trở nên khó dự đoán hơn. Sự thay đổi các mô hình mùa khiến chu kỳ sống của động thực vật trở nên lệch lạc, gây rối loạn cho các cộng đồng phụ thuộc vào chúng về mặt kinh tế, xã hội và văn hóa.
Tại miền bắc Thái Lan, hoạt động của con người đang làm thay đổi nhịp điệu tự nhiên, ảnh hưởng đến nguồn cung cấp nước và thực phẩm. Các cộng đồng sinh sống dọc theo sông Mekong từ lâu đã dựa vào dòng chảy theo mùa của con sông để đánh bắt cá và canh tác. Việc xây dựng các đập thủy điện ở thượng nguồn làm gián đoạn chu kỳ này, ngăn chặn cá di cư và cản trở quá trình tích tụ phù sa cần thiết cho đất nông nghiệp. Biến đổi khí hậu cũng làm thay đổi mô hình mưa, dẫn đến mùa khô kéo dài hơn và mùa mưa ngắn nhưng dữ dội hơn, gây ra cháy rừng và làm gia tăng tình trạng bất ổn cho nông dân.
Tuy nhiên, cách con người phản ứng với những thay đổi này có thể tạo ra sự khác biệt. Ví dụ, ở Đông Nam Á, nhận thức của cộng đồng về “mùa khói mù” đã thúc đẩy các dự báo tốt hơn, lắp đặt bộ lọc không khí trong nhà và triển khai các sáng kiến y tế công cộng, cho thấy những nỗ lực ứng phó tích cực.
Admin
Nguồn: VnExpress
