**Thỏa thuận ngừng bắn mong manh giữa Thái Lan và Campuchia sau giao tranh căng thẳng**
Sau 5 ngày giao tranh căng thẳng, gây thiệt hại về người cho cả hai bên, Thái Lan và Campuchia đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn từ 0h ngày 29/7. Thỏa thuận này có được nhờ sự trung gian của Malaysia, hiện là Chủ tịch luân phiên ASEAN, cùng với sự hỗ trợ từ Mỹ và Trung Quốc.
Các cuộc đàm phán tiếp theo giữa phái đoàn quân sự hai nước thống nhất giữ nguyên hiện trạng, không điều động thêm binh sĩ hoặc khí tài đến biên giới. Quân đội Malaysia cũng sẽ thành lập hai nhóm giám sát ở cả Campuchia và Thái Lan để đảm bảo lệnh ngừng bắn được thực thi.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định rằng lệnh ngừng bắn này chỉ tạm ngưng xung đột, giữ nguyên hiện trạng quân sự mà chưa giải quyết nguyên nhân sâu xa, đó là tranh chấp biên giới kéo dài giữa hai nước.
Giáo sư Thitinan Pongsudhirak từ Đại học Chulalongkorn ở Bangkok nhận xét: “Bất đồng giữa Campuchia và Thái Lan đã tồn tại từ lâu, vì vậy lệnh ngừng bắn này khá mong manh và cần sự giám sát của bên thứ ba để đảm bảo thực thi.”
Trong hơn một thế kỷ, Thái Lan và Campuchia đã tranh chấp chủ quyền đối với khu vực đền Preah Vihear và các địa điểm tôn giáo khác dọc biên giới.
Đụng độ mới nhất bùng phát gần đền Ta Moan Thom vào ngày 24/7, sau đó lan rộng ra các khu vực biên giới khác. Đây là cuộc giao tranh nghiêm trọng nhất trong hơn 10 năm qua, khiến ít nhất 38 người thiệt mạng và khoảng 300.000 người dân phải sơ tán ở cả hai phía.
Câu hỏi đặt ra là liệu hai nước láng giềng có thể duy trì lệnh ngừng bắn này trong bối cảnh nhiều thách thức hay không.
Giáo sư Derek Grossman từ Đại học Nam California cho rằng cả Thái Lan và Campuchia đều có động lực lớn để tuân thủ thỏa thuận. Ông giải thích rằng cả hai nước đều muốn tránh những thiệt hại về người và tài sản, điều có thể gây ra bất ổn chính trị trong nước.
Ngoài ra, cả hai nước đều không muốn đối mặt với nguy cơ bị áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ không đàm phán về thuế quan nếu xung đột giữa Campuchia và Thái Lan chưa chấm dứt. Trung Quốc, một đối tác kinh tế quan trọng của cả hai nước, cũng đã thúc đẩy các cuộc đàm phán ngừng bắn.
Lịch sử cho thấy, mặc dù đã xảy ra một số cuộc đụng độ, nhưng hai nước láng giềng chưa bao giờ để xung đột biên giới leo thang thành một cuộc chiến tranh lớn.
Tuy nhiên, các nhà quan sát cảnh báo rằng, giống như hầu hết các lệnh ngừng bắn khác, thỏa thuận giữa Thái Lan và Campuchia cũng đối mặt với nguy cơ đổ vỡ do tranh chấp biên giới chưa được giải quyết triệt để.
Mới đây, quân đội Thái Lan đã cáo buộc lực lượng Campuchia “nổ súng và sử dụng súng cối” để tấn công các vị trí của Thái Lan gần biên giới thuộc tỉnh Si Sa Ket. Campuchia đã bác bỏ cáo buộc này.
Đây là lần thứ hai Thái Lan cáo buộc Campuchia vi phạm lệnh ngừng bắn trong hai ngày. Giới chức Thái Lan cảnh báo sẽ “thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ chủ quyền và an toàn cho công dân Thái Lan nếu các hành động vi phạm tiếp diễn”.
Ông Grossman cho rằng những cáo buộc như vậy có thể tiếp tục xuất hiện trong những ngày tới, thử thách sự kiên nhẫn của cả hai bên khi bất đồng về đền Preah Vihear và các đền tranh chấp khác vẫn còn.
Theo bà Joanne Lin, nghiên cứu viên cấp cao tại Viện ISEAS – Yusof Ishak, rủi ro lớn nhất đối với lệnh ngừng bắn là sự ngờ vực lẫn nhau và khả năng xảy ra hiểu lầm ở các khu vực tranh chấp biên giới.
Đại sứ Malaysia đã nghỉ hưu, ông Ilango Karuppannan, cũng cho rằng giao tranh có thể tái bùng phát chỉ vì những hành động bột phát của một vài cá nhân ở thực địa. Ông nói: “Đôi khi, một người lính có thể chỉ muốn trả thù cho cái chết của bạn bè mình.”
Phó giáo sư Chong Ja Ian từ Đại học Quốc gia Singapore lưu ý rằng cộng đồng quốc tế chưa triển khai được cơ chế nào có thể kiềm chế hành vi của hai bên, ngoại trừ hai nhóm giám sát mà Malaysia sắp thành lập. Ông nói: “Không khí căng thẳng, nóng giận và thù địch vẫn còn cao.”
Ông Ou Vik, người sáng lập tổ chức tư vấn Future Forum của Campuchia, cho biết mục tiêu của bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải là thiết lập hòa bình lâu dài giữa Campuchia và Thái Lan, thay vì chỉ đóng băng xung đột.
“Một lệnh ngừng bắn có thể đạt được nhanh chóng, nhưng hòa bình thì không dễ. Tình hình dọc khu vực biên giới sẽ có thể tiếp tục bất ổn và để đảm bảo điều gì đó lâu dài, sẽ cần thời gian,” ông Virak nói.
Ngoài việc thành lập nhóm giám sát lệnh ngừng bắn, một số chuyên gia tin rằng hai bên cần thực hiện các bước đi tiếp theo để đảm bảo một tương lai hòa bình cho khu vực biên giới.
Ông Chong cho rằng “Hai bên cần rút quân ra xa nhau để tránh leo thang và tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán giải quyết tranh chấp tiếp theo.”
Ông cũng cho rằng ASEAN có thể đóng vai trò tích cực hơn bằng cách cử các quan sát viên để giám sát tiến trình rút quân khỏi biên giới theo từng giai đoạn, cũng như cung cấp thông tin minh bạch để giúp hai thành viên Thái Lan và Campuchia tránh hiểu lầm hoặc tính toán sai.
Malaysia cũng có thể xúc tiến thêm các cuộc đàm phán sâu hơn giữa Thái Lan và Campuchia, giúp hai nước giải quyết bất đồng về vấn đề biên giới và xây dựng một mối quan hệ ổn định.
Giáo sư Grossman nhấn mạnh rằng điều quan trọng là Thái Lan và Campuchia phải đạt được thỏa thuận phân định biên giới, xác định rõ chủ quyền đối với đền Preah Vihear và quyền tiếp cận địa điểm này đối với công dân của mỗi nước.
Ông nói: “Nếu không, hai bên cần duy trì các cuộc tham vấn thường xuyên để đảm bảo không xuất hiện hiểu lầm hoặc nhận thức sai lệch về khu vực tranh chấp, những điều có thể vô tình dẫn tới căng thẳng biên giới và thậm chí khiến tình hình leo thang.”
Admin
Nguồn: VnExpress
