Những động thái ngoại giao gần đây từ Pháp và Anh đang thu hút sự chú ý lớn trong bối cảnh căng thẳng leo thang ở Trung Đông. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã thông báo trên mạng xã hội X vào ngày 24/7 rằng Pháp dự định công nhận Nhà nước Palestine vào tháng 9, khẳng định cam kết lâu dài của Pháp đối với một nền hòa bình công bằng và bền vững trong khu vực. Tiếp nối động thái này, Thủ tướng Anh Keir Starmer cũng tuyên bố vào ngày 29/7 rằng Anh có kế hoạch thực hiện một hành động tương tự.
Nếu cả Pháp và Anh đều thực hiện những tuyên bố này, đây sẽ là lần đầu tiên hai cường quốc phương Tây, đồng thời là thành viên của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và nhóm G7, chính thức công nhận Nhà nước Palestine.
Động thái này đánh dấu một sự thay đổi đáng kể so với lập trường truyền thống của phương Tây. Trước đây, các nước phương Tây thường tuyên bố rằng họ sẽ chỉ công nhận Nhà nước Palestine sau khi các bên liên quan đạt được thỏa thuận về các vấn đề then chốt như đường biên giới và quy chế của Jerusalem.
Theo nhà báo Malak Benslama-Dabdoub của Conversation, động thái này phản ánh “nỗi thất vọng ngày càng tăng ở nhiều khu vực của châu Âu trước tình trạng bạo lực leo thang ở Gaza và những nỗ lực đàm phán hòa bình không thành công.”
Tình hình bạo lực trong khu vực đã trở nên tồi tệ hơn kể từ tháng 10/2023, khi Hamas tấn công Israel, gây ra thương vong lớn và bắt giữ con tin. Israel đã đáp trả bằng một chiến dịch quân sự quy mô lớn. Sau hơn 20 tháng xung đột, hàng chục nghìn người Palestine đã thiệt mạng hoặc bị thương, cơ sở hạ tầng ở Gaza bị tàn phá nghiêm trọng, và nạn đói lan rộng.
Martin Konecny, lãnh đạo của EuMEP, một tổ chức có trụ sở tại Bỉ chuyên thúc đẩy các chính sách công bằng liên quan đến xung đột Israel-Palestine, nhận định rằng việc Pháp công nhận Palestine gửi một tín hiệu mạnh mẽ đến Israel rằng họ đang phải trả giá chính trị trước các đồng minh vì các hành động ở Gaza.
Ông Macron cũng hy vọng sẽ gây áp lực lên các đồng minh châu Âu khác của Pháp, như Anh, Đức và Italy, để họ đưa ra lập trường tương tự về vấn đề Israel-Palestine, từ đó tái khởi động giải pháp hai nhà nước cho cuộc xung đột.
Chuyên gia về Trung Đông Gilles Kepel nhận xét: “Hình ảnh trẻ em đói khát ở Gaza, trong khi Mỹ không thực sự gây áp lực lên Israel, khiến ông Macron không thể tiếp tục im lặng. Ông ấy tin rằng đây là cách duy nhất để chấm dứt xung đột.”
Giải pháp hai nhà nước là một khái niệm nhằm thiết lập hai quốc gia riêng biệt cho Israel và Palestine. Ý tưởng này xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1947 khi Liên Hợp Quốc phân chia Palestine, lúc đó đang nằm dưới sự quản lý của Anh, thành hai khu vực cho người Palestine và người Do Thái.
Tuy nhiên, các cuộc xung đột nổ ra sau khi Israel thành lập vào năm 1948 đã cản trở những nỗ lực thiết lập Nhà nước Palestine. Đến năm 1993, thông qua hiệp định Oslo do Mỹ làm trung gian, Israel và chính quyền Palestine đã nhất trí rằng Palestine sẽ quản lý Bờ Tây và Gaza. Mặc dù vậy, việc Israel liên tục mở rộng các khu định cư ở Bờ Tây bị chiếm đóng cùng với những tuyên bố từ Israel phủ nhận chủ quyền lãnh thổ của Palestine đang đẩy giải pháp hai nhà nước ra xa tầm với.
Nhà báo Joseph Ataman của CNN cho rằng ông Macron muốn tạo ra một “hiệu ứng domino” về việc công nhận Nhà nước Palestine ở châu Âu, và dường như đã thành công khi Anh hưởng ứng.
Thủ tướng Anh Starmer tuyên bố: “Anh sẽ công nhận Nhà nước Palestine vào tháng 9 nếu Israel không có hành động thực chất để chấm dứt thảm cảnh ở Gaza.” Ông cho rằng Israel cần phải đạt được lệnh ngừng bắn, tạo điều kiện cho các hoạt động viện trợ nhân đạo, cam kết không sáp nhập Bờ Tây và tham gia vào một tiến trình hòa bình lâu dài hướng tới giải pháp hai nhà nước.
Động thái này cũng giúp Thủ tướng Starmer giảm bớt áp lực trong nước, khi ngày càng có nhiều nghị sĩ Công đảng cầm quyền kêu gọi ông gây sức ép lên Israel.
Trước đây, ông Starmer đã do dự trong việc công nhận Nhà nước Palestine, vì ông cho rằng đây chỉ là một hành động mang tính biểu tượng, không làm thay đổi tình hình thực tế và thậm chí có thể làm phức tạp thêm các nỗ lực đàm phán ngừng bắn giữa Israel và Hamas.
Tuy nhiên, theo hai quan chức Anh, những cảnh báo liên tục về nạn đói ở Gaza, cùng với việc cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump “bật đèn xanh” và nói rằng ông không phiền lòng nếu Thủ tướng Anh có lập trường riêng về vấn đề Israel-Palestine, đã khiến ông Starmer thay đổi quan điểm.
Chính quyền Palestine và Hamas đã hoan nghênh các động thái của Anh và Pháp, trong khi Israel mô tả những động thái này là một mối đe dọa đối với an ninh của họ.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố: “Một nhà nước Palestine sẽ là bệ phóng để hủy diệt Israel chứ không phải để cùng chung sống hòa bình. Cần phải nói rõ rằng người Palestine không tìm kiếm một nhà nước tồn tại song song với Israel, mà là một nhà nước thay thế Israel.”
Hiện tại, vẫn chưa rõ châu Âu có thể gây sức ép như thế nào đối với Israel, bởi nước này chủ yếu dựa vào Mỹ để đảm bảo an ninh. Trong khi đó, nhiều nước châu Âu vẫn còn do dự về khả năng công nhận Nhà nước Palestine.
Tuần trước, Đức tuyên bố rằng họ chưa có kế hoạch công nhận Nhà nước Palestine và ưu tiên hiện tại của Berlin là thúc đẩy một “tiến trình đã bị trì hoãn quá lâu” hướng tới giải pháp hai nhà nước. Ngoại trưởng Italy Antonio Tajani cho rằng việc công nhận Nhà nước Palestine phải được thực hiện đồng thời với việc Nhà nước Palestine mới công nhận Israel.
Ông Tajani nói: “Nếu không, vấn đề sẽ chưa được giải quyết.”
Nhà phân tích chính trị Marwan Bishara của Al Jazeera hoài nghi về những tuyên bố của Tổng thống Pháp và Thủ tướng Anh, bởi ông cho rằng họ, cùng với một số lãnh đạo phương Tây khác, vẫn đứng về phía Israel trong cuộc xung đột với Hamas.
Ông Bishara nói: “Chúng ta cần thấy những hành động thực chất thay vì những lời hoa mỹ, bởi họ không có tư cách nói về hòa bình và công lý khi đang tiếp tay cho bạo lực.”
Admin
Nguồn: VnExpress
