Ngày 19/7, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã chính thức công bố khởi công xây dựng đập thủy điện lớn nhất thế giới trên hạ lưu sông Nhã Lỗ Tạng Bố, trong một buổi lễ long trọng tại thành phố Lâm Chi, Tây Tạng. Dự kiến sau khi hoàn thành, công trình này sẽ tạo ra khoảng 300 triệu megawatt giờ (MWh) điện mỗi năm, một con số ấn tượng gấp ba lần công suất của đập Tam Hiệp hùng vĩ trên sông Dương Tử.
Ít ai biết rằng, những bước đi đầu tiên cho dự án đầy tham vọng này đã được thực hiện từ hơn bảy thập kỷ trước. Vào năm 1951, chính phủ Trung Quốc đã thành lập đoàn thám hiểm khoa học đầu tiên đến cao nguyên Thanh Hải – Tây Tạng. Đoàn gồm hơn 50 nhà nghiên cứu, trang bị những thiết bị thô sơ như áp kế, la bàn, đã dũng cảm thực hiện hành trình tiên phong dưới sự bảo vệ của quân đội.
Trong gần ba năm, nhóm nghiên cứu đã miệt mài khảo sát khu vực từ sông Kim Sa ở phía đông đến đỉnh Everest ở phía tây, và sông Nhã Lỗ Tạng Bố ở miền nam Tây Tạng. Họ đã lập bản đồ địa chất, ghi chép các khu vực khai thác mỏ quan trọng, đồng thời thu thập dữ liệu khoa học về đất đai, khí tượng, thủy văn, nông nghiệp, ngôn ngữ và lịch sử.
Ông Guan Zhihua, một thành viên của Viện Nghiên cứu Khoa học Địa lý và Tài nguyên Thiên nhiên thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc (CAS), là một trong những người đặt nền móng cho dự án này. Sau một thời gian gián đoạn do khó khăn kinh tế, công tác nghiên cứu khoa học liên quan đến Tây Tạng được tái khởi động vào năm 1972, khi CAS thành lập đội thám hiểm toàn diện cao nguyên Thanh Hải – Tây Tạng. Với vai trò trưởng nhóm nghiên cứu dòng chính sông Nhã Lỗ Tạng Bố, ông Guan chịu trách nhiệm đánh giá tiềm năng thủy điện của con sông này.
Đến năm 1980, chính quyền Trung Quốc đã khởi động một cuộc khảo sát toàn quốc về tài nguyên thủy điện, bao gồm cả sông Nhã Lỗ Tạng Bố. Dựa trên dữ liệu thu thập được, khoảng 12 địa điểm tiềm năng cho các nhà máy thủy điện đã được xác định dọc theo dòng chính của con sông. Tuy nhiên, vào cuối những năm 1980, hai nỗ lực của chính quyền Tây Tạng nhằm chuyển hướng và xây đập trên sông Nhã Lỗ Tạng Bố đều không thành công do thiếu vốn và công nghệ.
Một cột mốc quan trọng khác là vào năm 1981, khi Chen Chuanyou, một nhà nghiên cứu cùng viện CAS với Guan, công bố báo cáo điều tra đặc biệt về tài nguyên nước ở Tây Tạng. Ông Chen đề xuất xây dựng hồ chứa trên sông Nhã Lỗ Tạng Bố, nâng cao mực nước, sau đó khoan một đường hầm dài 16 km để dẫn nước tới sông Duoxiong, một phụ lưu có độ dốc lớn. Ông cũng nhấn mạnh rằng, vì lý do an toàn và môi trường, các nhà máy thủy điện nên được xây dựng dưới lòng đất.
Trong suốt những năm tiếp theo, CAS đã nhiều lần nghiên cứu dự án phát triển thủy lợi sông Nhã Lỗ Tạng Bố. Năm 2002, Chen Chuanyou tiếp tục công bố một bài báo trên tạp chí Engineering Science, khẳng định những tác động tích cực của dự án thủy điện trên sông Nhã Lỗ Tạng Bố, nhấn mạnh rằng điện không chỉ có thể được xuất khẩu sang Đông Nam Á mà còn có thể truyền tải đến tận Quảng Đông và Hong Kong thông qua các cột điện cao thế.
Hơn hai thập kỷ sau, những nghiên cứu khoa học và ý tưởng táo bạo này đang dần trở thành hiện thực. Dự án Nhà máy thủy điện Motuo trên sông Nhã Lỗ Tạng Bố sử dụng phương pháp làm thẳng khúc quanh và chuyển hướng nước qua đường hầm, xây dựng nhà máy điện dưới nước và nhà máy điện bậc thang, tương tự như kế hoạch của Chen Chuanyou nhưng ở quy mô lớn hơn rất nhiều.
Trước khi dự án chính thức khởi động, các dự án hỗ trợ liên quan cũng đã được tiến hành. Vào ngày 23/6, dự án truyền tải điện một chiều siêu cao áp 800 kilovolt từ đông nam Tây Tạng đến khu vực Vịnh Lớn Quảng Đông – Hong Kong – Macau đã được Ủy ban Phát triển và Cải cách Quốc gia (NDRC) thông qua. Khi hoàn thành, dự án này sẽ cho phép chuyển tải nguồn năng lượng sạch từ Tây Tạng đến khu vực Vịnh Lớn một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Sông Nhã Lỗ Tạng Bố, con sông hùng vĩ chảy qua khu vực trung và nam Tây Tạng, xuyên qua hẻm núi sâu nhất thế giới với độ dốc hơn 6.000 mét, bắt nguồn từ những đỉnh núi băng giá và sống núi phủ đầy tuyết giữa dãy Himalaya và dãy Gangdise. Dòng sông này trải dài về phía đông trước khi đổ xuống khúc quanh lớn phía đông dãy Himalaya, chảy vào đồng bằng Ấn Độ gần thị trấn Pasighat và trở thành sông Brahmaputra. Với chiều dài 2.057 km, sông Nhã Lỗ Tạng Bố không chỉ là con sông cao nhất ở Trung Quốc mà còn sở hữu tiềm năng thủy điện chỉ đứng sau sông Dương Tử.
Admin
Nguồn: VnExpress
