Kể từ khi xung đột bùng phát vào tháng 10/2023, Dải Gaza đã phải hứng chịu những hậu quả tàn khốc, với hơn 59.000 người thiệt mạng và khoảng 143.000 người bị thương. Tuy nhiên, những con số này chỉ phản ánh một phần nhỏ của thảm kịch đang diễn ra tại dải đất ven biển Địa Trung Hải này.
Gaza đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng đói nghèo nghiêm trọng. Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc công bố ngày 29/7, ít nhất 16 trẻ em dưới 5 tuổi đã tử vong do các bệnh liên quan đến đói kể từ ngày 17/7, và khoảng nửa triệu người đang sống trong tình trạng “thiếu lương thực trầm trọng”. Cơ quan y tế do Hamas kiểm soát tại Gaza cho biết số người chết vì suy dinh dưỡng đã vượt quá 100, trong đó phần lớn là trẻ em, với ít nhất 80 trường hợp.
Nhiều nhà quan sát cho rằng, dù Israel tuyên bố mục tiêu của họ là “xóa sổ Hamas”, nhưng chiến dịch tấn công và phong tỏa kéo dài của nước này đã đẩy người dân Gaza đến bờ vực sụp đổ hoàn toàn. Bác sĩ tâm thần Derek Summerfield nhận định: “Chính sách của Israel đã biến Gaza thành một nơi không thể sống được”. Ông cũng nói thêm rằng Israel đã phá hủy mọi thứ ở Gaza, khiến người dân “không còn gì cả và cảm thấy không thể tiếp tục sống”.
Tình trạng đói kém mà các tổ chức viện trợ đã từng cảnh báo nay đã trở thành hiện thực đối với người dân Palestine tại Dải Gaza. Hơn 100 tổ chức viện trợ đã cùng ký một bức thư ngỏ khẩn cấp, kêu gọi chính phủ Israel hợp tác với Liên Hợp Quốc và tạo điều kiện cho dòng viện trợ được lưu thông vào khu vực.
Alex de Waal, giám đốc điều hành của Quỹ Hòa bình Thế giới tại Đại học Tufts (Mỹ), nhấn mạnh: “Nạn đói không chỉ là vấn đề thể chất, mà còn là tinh thần. Nó có thể khiến người đang bị cơn đói giày vò mất đi nhân tính và không còn coi trọng phẩm giá. Sau đó, họ phải đối diện với ký ức về việc lục tìm thức ăn trong thùng rác hay mọi thứ khác đã làm để sống sót”. Ông cũng lưu ý rằng nạn đói đang phá hủy cấu trúc xã hội ở Gaza, biến người dân “trở thành những nạn nhân tuyệt vọng”.
Ông de Waal cũng cảnh báo rằng nạn đói không diễn ra nhanh chóng như một cuộc không kích, mà có thể kéo dài từ 60 đến 80 ngày, và tình hình ở Gaza có thể còn kéo dài hơn nữa.
Mặc dù chính phủ Israel phủ nhận thông tin về nạn đói ở Dải Gaza, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bác bỏ tuyên bố này vào ngày 28/7, khẳng định rằng “Gaza thực sự có nạn đói, các bạn không thể lấp liếm điều đó”.
Sau khi xung đột nổ ra, Gaza đã phải đối mặt với một trong những cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ nhất thế giới. Tuy nhiên, lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hamas từ ngày 17/1 đã giúp cải thiện đáng kể tình hình, nhờ các đoàn xe tải chở hàng viện trợ nhân đạo của Liên Hợp Quốc được phép vào dải đất.
Dữ liệu từ Cơ quan Điều phối Hoạt động Chính phủ ở các Vùng lãnh thổ (COGAT) của quân đội Israel cho thấy viện trợ nhân đạo vào Dải Gaza đạt mức cao nhất trong một năm vào tháng 2, với hơn 295.000 tấn hàng được chuyển vào. Tháng 1 cũng ghi nhận hơn 206.000 tấn hàng viện trợ nhân đạo được đưa tới Gaza, cao hơn nhiều so với các tháng trước đó.
Tuy nhiên, ngày 2/3, chính phủ Israel tuyên bố ngừng mọi hoạt động viện trợ nhân đạo và cung cấp nhiên liệu cho Gaza, đồng thời đóng tất cả các cửa khẩu biên giới. Thủ tướng Benjamin Netanyahu giải thích rằng quyết định này nhằm gây áp lực buộc Hamas phải trả tự do cho các con tin sau khi giai đoạn đầu của thỏa thuận ngừng bắn hồi tháng 1 kết thúc.
Vòng phong tỏa mới của Israel đã khiến lượng hàng viện trợ vào Dải Gaza xuống mức 0 trong tháng 3 và tháng 4. Israel cũng đơn phương nối lại chiến dịch quân sự ở Gaza vào ngày 18/3, tiếp tục các cuộc không kích và tấn công trên bộ.
Những động thái này đã đẩy Gaza vào tình trạng tuyệt vọng như hiện nay. Khi lương thực và các nhu yếu phẩm khác ngày càng khan hiếm và đắt đỏ, nhiều người Palestine không còn khả năng tự nuôi sống bản thân và gia đình.
Rania Al Shrehi, nhân viên của Ủy ban Cứu hộ Quốc tế (IRC) tại Gaza, chia sẻ: “Tiếng trẻ em khóc vì đói không lúc nào ngừng. Mỗi ngày, nhiều người gõ cửa nhà chúng tôi xin thức ăn. Họ không muốn tiền, chỉ muốn bánh mì thôi”.
Trong hai tháng siết chặt lệnh phong tỏa, Israel đã tìm cách thiết lập một cơ chế viện trợ mới với sự hỗ trợ của Mỹ và tách biệt với Liên Hợp Quốc. Đến cuối tháng 5, Quỹ Nhân đạo Gaza (GHF) được thành lập với nhiệm vụ tạo ra “trung tâm phân phối an toàn” cho người Palestine.
GHF là một tổ chức có trụ sở tại Mỹ, được chính phủ Mỹ và Israel hậu thuẫn để cung cấp viện trợ nhân đạo tại Gaza, thay vì thông qua các cơ chế cứu trợ truyền thống do Liên Hợp Quốc dẫn đầu. Dù Israel tạm thời mở lại một số kênh viện trợ của Liên Hợp Quốc để cùng hoạt động với GHF, hầu hết viện trợ vào Gaza đều chảy qua quỹ mới này.
Tuy nhiên, có hai vấn đề lớn với GHF. Thứ nhất, tất cả các địa điểm phân phát hàng viện trợ nhân đạo của tổ chức này đều nằm ở miền trung hoặc nam Gaza, đồng nghĩa với việc khu vực phía bắc hầu như không nhận được đồ cứu trợ. Thứ hai, người Palestine sẽ phải đi qua các chốt kiểm soát quân sự của Israel để có thể tới các điểm viện trợ, trong bối cảnh giao tranh vẫn tiếp diễn.
Hậu quả là hơn 750 người đã thiệt mạng do hỏa lực của binh sĩ Israel và các vụ bạo lực khi cố gắng tiếp cận các điểm phân phối, theo Liên Hợp Quốc. Một vụ giẫm đạp tại một trung tâm viện trợ do GHF điều hành trong tháng này đã khiến ít nhất 20 người thiệt mạng.
GHF tuyên bố đã cung cấp hơn 97 triệu bữa ăn trong tháng 5 và tháng 6. Tuy nhiên, số hàng viện trợ vào Gaza trong thời gian này chỉ ở mức 20.000-37.000 tấn, thấp hơn rất nhiều so với trước khi dải đất bị phong tỏa.
Giới quan sát cho rằng chỉ những người khỏe mạnh mới có đủ khả năng vượt qua quãng đường xa xôi, đầy nguy hiểm tới các trung tâm cứu trợ, chen lấn với đám đông và mang thức ăn về.
Thông tin về tình trạng suy dinh dưỡng và nạn đói ở Gaza ngày càng xuất hiện nhiều trong những tuần gần đây. Một báo cáo gần đây của Liên Hợp Quốc thậm chí tuyên bố “người Palestine ở Gaza đang chết đói”.
Nhiều người chỉ trích đã cáo buộc Israel làm ngơ trước những hậu quả nhân đạo do hành động của họ gây ra, cũng như đang cố gắng trừng phạt người Palestine và gây ra nạn đói. Giới phân tích cảnh báo rằng những hậu quả này có thể kéo dài nhiều thế hệ.
Mouin Rabbani, biên tập viên của tạp chí Jadaliyya, nhận định: “Israel đã áp dụng một chiến thuật trong vài tuần qua, đó là khiến điều kiện ở Gaza trở nên không thể chịu đựng được và không thể duy trì sự sống của con người. Khi điều kiện sống suy giảm và mức độ hỗn loạn gia tăng, họ tin rằng những người dân ở đó sẽ rời đi”.
Trước làn sóng chỉ trích từ cộng đồng quốc tế, Israel được cho là bắt đầu có các động thái để tăng cường viện trợ, dù vẫn công khai phủ nhận có nạn đói ở Gaza. Ngày 6/7, nội các Israel đã bỏ phiếu thông qua việc cho phép nhiều đoàn xe viện trợ hơn tới phía bắc Gaza.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng việc thay đổi chính sách diễn ra quá chậm chạp, trong khi giao tranh vẫn tiếp diễn và tình trạng cướp bóc trên các tuyến đường tới điểm viện trợ ngày càng nghiêm trọng.
Vào cuối tháng 7, Israel tuyên bố sẽ sử dụng máy bay để thả thực phẩm xuống Gaza bằng dù, cũng như cho phép Ai Cập và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) tiến hành viện trợ theo cách tương tự. Tel Aviv cũng công bố các khoảng thời gian ngừng giao tranh mỗi ngày ở một số khu vực nhằm đảm bảo an toàn hơn cho người dân khi đi nhận viện trợ.
Các nhóm viện trợ và lãnh đạo phương Tây hoan nghênh động thái này của Israel, nhưng tiếp tục kêu gọi nước này ngừng bắn và tăng cường viện trợ. Tuy nhiên, số hàng viện trợ đến được Dải Gaza trong tháng 7 cũng chỉ ở mức hơn 39.000 tấn.
David Miliband, giám đốc IRC, nhận xét: “Thả hàng viện trợ bằng dù rất tốn kém, không hiệu quả và thậm chí gây nguy hiểm. Đây không phải là biện pháp tối ưu, trong khi chúng ta có những giải pháp thay thế hiệu quả hơn như vận chuyển bằng xe tải”.
Báo cáo của hệ thống Phân loại Giai đoạn An ninh Lương thực Tích hợp (IPC) liên kết với Liên Hợp Quốc ngày 29/7 nhấn mạnh rằng nạn đói, suy dinh dưỡng và bệnh tật đang lan rộng ở Gaza, đồng thời kêu gọi hành động ngay lập tức để chấm dứt các hành động thù địch và cho phép nỗ lực cứu trợ nhân đạo quy mô lớn.
Báo cáo kết luận: “Đây là con đường duy nhất để ngăn chặn thêm các ca tử vong và nỗi đau khổ của con người nơi đây”. Cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza tiếp tục diễn biến phức tạp, đòi hỏi sự quan tâm và hành động khẩn cấp từ cộng đồng quốc tế để ngăn chặn một thảm họa tồi tệ hơn.
Admin
Nguồn: VnExpress
