Ngày 30/7, Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam đã tổ chức hội thảo giới thiệu chương trình việc làm mới, mang tên “Việc làm để phát triển kỹ năng” (Ikuseishuro – ESD), dự kiến áp dụng từ năm 2027. Chương trình này được xem là sự thay thế cho chế độ thực tập sinh kỹ năng hiện tại, với mục tiêu trọng tâm là đào tạo và đảm bảo nguồn nhân lực cho các lĩnh vực đang thiếu hụt lao động tại Nhật Bản.
Một trong những điểm đáng chú ý của chương trình ESD là quy định về chi phí mà người lao động phải trả cho các tổ chức trung gian, môi giới, phái cử. Theo đề xuất, khoản phí này sẽ không vượt quá hai tháng lương của người lao động tại Nhật Bản, được tính dựa trên mức lương hàng tháng được nêu trong kế hoạch ESD. Các công ty và tổ chức phái cử bắt buộc phải công khai các tiêu chuẩn tính toán “phí xuất cảnh” trên các phương tiện truyền thông phù hợp, bao gồm cả Internet.
Để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quy trình phái cử, Nhật Bản đề xuất ký kết thỏa thuận hợp tác song phương với các quốc gia phái cử lao động. Thỏa thuận này sẽ thiết lập cơ chế kiểm soát, ngăn chặn tình trạng phí phái cử bị đẩy lên quá cao, gây gánh nặng cho người lao động.
Ngoài việc giới hạn phí phái cử, chương trình ESD còn chú trọng đến việc cải thiện quyền lợi, môi trường làm việc và mức thù lao cho người lao động. Cơ quan quản lý lao động Nhật Bản sẽ không phê duyệt hoặc rút kế hoạch phái cử lao động của các tổ chức nếu phát hiện sai phạm, đặc biệt là việc thu phí vượt quá quy định hoặc các hành vi vi phạm khác.
Sự ra đời của chương trình ESD được kỳ vọng sẽ giải quyết những bất cập còn tồn tại trong chương trình thực tập sinh kỹ năng hiện tại, vốn không có quy định cụ thể về giới hạn chi phí phái cử. Theo thống kê, nhiều lao động nước ngoài phải trả một khoản phí tương đương 1-3 tháng lương thực tập sinh cho các công ty phái cử. Chính phủ Nhật Bản nhận định rằng, việc người lao động phải gánh khoản nợ lớn để sang Nhật làm việc, nhưng công việc thực tế lại không như mong đợi, là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng làm việc bất hợp pháp và các hành vi phạm pháp.
Theo số liệu điều tra năm 2024 của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, mức lương trung bình của thực tập sinh kỹ năng là khoảng 181.700 yen mỗi tháng (tương đương 1.200 USD). Trong khi đó, khảo sát năm 2022 của Nikkei cho thấy, thực tập sinh Việt Nam phải trả trung bình 688.000 yen (4.600 USD) cho các tổ chức điều phối và phái cử lao động trước khi đến Nhật Bản. Đáng chú ý, đối với các công ty trung gian không được chính phủ phê duyệt, 17% thực tập sinh Việt Nam phải trả thêm khoản hoa hồng trung bình là 446.000 yen.
Hiện nay, Việt Nam là quốc gia đứng đầu về số lượng thực tập sinh làm việc tại Nhật Bản, với hơn 203.000 người. Chương trình thực tập sinh kỹ năng được Nhật Bản thành lập từ năm 1993, với mục tiêu ban đầu là chuyển giao kiến thức và kỹ năng cho các nước đang phát triển. Tuy nhiên, chương trình này đã vấp phải nhiều chỉ trích, bị cho là tạo điều kiện cho các công ty Nhật Bản tuyển dụng lao động giá rẻ từ các nước châu Á, và bị gọi là “chế độ lao động nô lệ thời hiện đại”.
Chương trình ESD ra đời sau khi chính phủ Nhật Bản ban hành luật sửa đổi vào tháng 6/2024, nhằm thay đổi “một cách cơ bản” chế độ thực tập sinh kỹ năng. Mặc dù vậy, chính phủ Nhật Bản vẫn chưa công bố các thay đổi chính thức. Đại sứ quán Nhật Bản cho biết các đề xuất hiện tại sẽ tiếp tục được xây dựng và hoàn thiện cho đến khi chương trình mới chính thức được triển khai vào năm 2027.
Admin
Nguồn: VnExpress
