Hút thuốc lá không chỉ gây hại trực tiếp cho phổi mà còn làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại ung thư khác trong cơ thể. Theo TS.BS Phạm Thị Lệ Quyên từ Khoa Hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, mỗi lần hít khói thuốc, hàng nghìn hóa chất độc hại sẽ tấn công trực tiếp vào các tế bào biểu mô của hệ hô hấp.
Trong khói thuốc lá chứa tới 7.000 chất, trong đó có ít nhất 70 chất đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào danh sách các tác nhân gây ung thư. Điển hình là benzopyrene, nitrosamine, formaldehyde, arsenic và cadmium. Những hóa chất này gây viêm mãn tính, phá hủy cấu trúc tế bào và dẫn đến những biến đổi nguy hiểm, làm phát sinh ung thư đường hô hấp.
Bác sĩ Quyên giải thích rằng khói thuốc có thể gây tổn thương cho các gene kiểm soát chu kỳ phân chia tế bào, ví dụ như gene p53. Gene p53 có vai trò bảo vệ tế bào khỏi sự tăng sinh bất thường, nhưng khi tiếp xúc với thuốc lá, gene này có thể bị bất hoạt. Hậu quả là các tế bào bất thường không bị loại bỏ mà tiếp tục nhân lên, dẫn đến hình thành khối u. Bên cạnh đó, các gene KRAS và EGFR, vốn có chức năng điều khiển chu trình phân chia và phát triển tế bào, cũng có thể bị đột biến do tác động của các hóa chất trong thuốc lá, gây ra sự tăng sinh tế bào không kiểm soát, một dấu hiệu đặc trưng của ung thư.
Những tổn thương do thuốc lá gây ra thường diễn ra âm thầm trong nhiều năm. Người hút thuốc có thể không nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trong khoảng 10-20 năm, nhưng bên trong cơ thể, những biến đổi gene vẫn tích lũy, làm tăng nguy cơ ung thư. Bác sĩ Quyên nhấn mạnh rằng nguy cơ tử vong do ung thư phổi ở người hút thuốc cao gấp 25 lần so với người không hút. Tuy nhiên, tin vui là sau khi cai thuốc lá từ 10-15 năm, nguy cơ này có thể giảm xuống một nửa so với người tiếp tục hút thuốc. Ngay cả khi đã mắc ung thư phổi, việc cai thuốc lá vẫn có thể làm chậm tiến triển của bệnh, giảm nguy cơ tử vong và tăng hiệu quả điều trị.
Ngoài ung thư phổi, hút thuốc lá còn làm tăng nguy cơ mắc ung thư dạ dày, tụy, đại trực tràng và bàng quang. Các hóa chất độc hại từ khói thuốc có thể hấp thụ vào máu qua phổi, sau đó lan truyền khắp cơ thể. Do đó, những người hút thuốc hoặc có tiền sử hút thuốc lá cần được khám sức khỏe định kỳ để tầm soát nguy cơ ung thư.
Để phát hiện sớm các tổn thương ở phổi, bác sĩ Quyên khuyến cáo nên chụp CT phổi liều thấp. Đây là phương pháp sàng lọc có độ chính xác cao, giúp phát hiện các tổn thương nhỏ ngay cả khi chưa có triệu chứng. Phương pháp này đặc biệt được khuyến cáo cho những người từ 50-80 tuổi, có tiền sử hút thuốc từ 20 bao/năm trở lên, và vẫn đang hút hoặc đã cai thuốc trong vòng 15 năm gần đây. Để tính số lượng thuốc hút theo đơn vị bao/năm, ta lấy số lượng thuốc hút mỗi ngày (tính bằng bao) nhân với tổng số năm hút thuốc. Ví dụ, người hút một bao thuốc mỗi ngày trong 20 năm sẽ tương đương với 20 bao/năm.
Admin
Nguồn: VnExpress
