Gan nhiễm mỡ xảy ra khi lượng mỡ trong gan vượt quá 5% trọng lượng của nó. Bệnh lý này được phân loại thành các giai đoạn từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào mức độ tích tụ mỡ. Dựa trên nguyên nhân gây bệnh, gan nhiễm mỡ được chia thành hai loại chính: gan nhiễm mỡ do rượu (AFLD) và gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Nếu không được điều trị, tình trạng viêm và tổn thương tế bào gan kéo dài có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như xơ gan và ung thư biểu mô tế bào gan.
Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Mai, từ Đơn vị Nội Tiêu hóa – Gan Mật, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh quận 7, đã chỉ ra một số nguyên nhân chính gây ra gan nhiễm mỡ không do rượu:
**Kháng Insulin:** Tình trạng kháng insulin gây ra sự rối loạn trong quá trình chuyển hóa đường và lipid. Khi các tế bào ngoại vi không hấp thụ glucose một cách hiệu quả, gan phải tăng cường thu nạp axit béo tự do và tổng hợp triglyceride quá mức. Quá trình này dẫn đến sự tích tụ mỡ trong gan, gây ra gan nhiễm mỡ không do rượu.
**Thừa Cân và Béo Phì:** Mỡ nội tạng có khả năng bài tiết adipokine và cytokine tiền viêm như TNF-α và IL-6, đồng thời làm tăng lượng axit béo tự do trong cơ thể. Quá trình này kích hoạt stress oxy hóa, dẫn đến viêm và xơ hóa gan. Do đó, những người thừa cân hoặc béo phì thường có nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ cao hơn so với người có cân nặng bình thường.
**Chế Độ Ăn Uống Không Khoa Học:** Một chế độ ăn uống thừa năng lượng, đặc biệt là lipid bão hòa và fructose, cùng với việc thiếu các chất chống oxy hóa như vitamin E và polyphenol, có thể làm tăng ROS (Reactive Oxygen Species – các gốc oxy hóa hoạt động có nguồn gốc từ oxy) và lipid peroxidation. Điều này gây phá hủy tế bào gan, dẫn đến viêm và tổn thương gan theo thời gian.
**Lối Sống Ít Vận Động:** Việc ít vận động làm giảm quá trình chuyển hóa đường và mỡ, đồng thời làm tăng lượng mỡ nội tạng và kháng insulin. Tất cả những yếu tố này góp phần hình thành mỡ tích tụ trong gan. Các chuyên gia khuyến cáo người trưởng thành nên tập thể dục vừa phải ít nhất 150 phút mỗi tuần để giảm mỡ gan, ngay cả khi cân nặng không thay đổi.
**Di Truyền và Yếu Tố Gene:** Các đột biến gene như PNPLA3 (rs738409) và TM6SF2 (rs58542926) có liên quan đến việc giảm thoái hóa lipid nội bào, từ đó làm tăng nguy cơ tiến triển viêm gan nhiễm mỡ và xơ gan. Bác sĩ Mai nhấn mạnh rằng đây là lý do tại sao nhiều người không thừa cân, béo phì vẫn có thể mắc bệnh gan nhiễm mỡ.
**Giảm Cân Quá Mức:** Ngược lại với việc tăng cân không kiểm soát, việc giảm cân quá mức cũng có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ. Điều này là do giảm cân quá mức ảnh hưởng đến hoạt động chuyển hóa và phân giải mỡ, làm gia tăng lượng chất béo và gây tổn thương cho các tế bào gan.
**Rối Loạn Nội Tiết:** Các rối loạn nội tiết như hội chứng buồng trứng đa nang, suy giáp và thiếu hormone tăng trưởng có thể góp phần làm tăng kháng insulin, ảnh hưởng đến chức năng chuyển hóa của gan và gây tích tụ mỡ.
Bác sĩ Mai lưu ý rằng tỷ lệ người mắc gan nhiễm mỡ đang có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây. Do bệnh thường tiến triển âm thầm và không có triệu chứng đặc hiệu, nhiều người bệnh chỉ phát hiện ra khi bệnh đã ở giai đoạn muộn, chẳng hạn như viêm gan mạn tính hoặc xơ hóa nặng. Do đó, việc khám sức khỏe định kỳ là rất quan trọng. Nếu phát hiện gan nhiễm mỡ, người bệnh nên điều trị tích cực, kết hợp với chế độ ăn uống khoa học, cân đối các nhóm dưỡng chất thiết yếu và duy trì chế độ tập luyện thường xuyên để giảm nguy cơ tiến triển bệnh.
Admin
Nguồn: VnExpress
