Ngày 1/8, đặc phái viên Mỹ tại Trung Đông, ông Steve Witkoff, đã có chuyến thăm tới một địa điểm phân phát viện trợ gây tranh cãi ở Gaza, nơi được Mỹ hậu thuẫn. Địa điểm này là một trong ba nơi mà hàng trăm người Palestine đã thiệt mạng trong những tuần gần đây khi cố gắng tiếp cận nguồn thực phẩm vốn đang rất khan hiếm.
Ông Witkoff cho biết ông đã dành 5 giờ đồng hồ ở Gaza để nắm bắt rõ hơn tình hình nhân đạo tại đây, trước khi báo cáo lại cho Tổng thống Donald Trump. Trước đó, Tổng thống Trump từng tuyên bố về một “nạn đói thật sự” ở Gaza, điều này trái ngược với những khẳng định của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Tổng thống Trump chia sẻ vào tối ngày 1/8: “Tôi đã trao đổi với Steve Witkoff. Ông ấy đã có một cuộc gặp gỡ tuyệt vời với nhiều người, và chủ đề chính xoay quanh vấn đề thực phẩm. Ông ấy cũng có một vài cuộc trò chuyện khác mà tôi sẽ kể cho các bạn sau, nhưng trọng tâm là việc cung cấp lương thực cho người dân, và đó là điều mà chúng tôi mong muốn.”
Sau hơn 20 tháng xung đột, chiến dịch của Israel nhằm đáp trả nhóm vũ trang Hamas ở Gaza đã gây ra những thiệt hại nặng nề cho dải đất hẹp ven Địa Trung Hải này. Hơn 60.200 người Palestine đã thiệt mạng và khoảng 147.000 người bị thương. Dữ liệu từ ảnh vệ tinh cho thấy gần 70% công trình ở Gaza đã bị phá hủy hoặc hư hại.
Theo Liên Hợp Quốc, Gaza đã đáp ứng hai trong số ba tiêu chí để tuyên bố tình trạng đói kém, bao gồm mức tiêu thụ lương thực giảm mạnh và tỷ lệ suy dinh dưỡng cấp tính gia tăng. Tiêu chí về tỷ lệ tử vong do suy dinh dưỡng vẫn chưa rõ ràng, nhưng ngày càng có nhiều hình ảnh cho thấy điều này.
Tình hình trở nên nghiêm trọng đến mức Tổng thống Trump, sau nhiều lần né tránh, đã phải thừa nhận rằng Gaza đang phải đối mặt với nạn đói. Ông phát biểu với các phóng viên ở Scotland vào ngày 28/7: “Đó là một nạn đói thực sự, tôi đã nhìn thấy và bạn không thể làm giả nó. Do đó, chúng tôi sẽ tham gia nhiều hơn vào vấn đề này.”
Tuy nhiên, theo nhận định của giới quan sát, thảm cảnh ở Gaza đang đặt ra một bài toán khó cho Tổng thống Trump. Nếu không hành động, Washington có thể bị coi là “tiếp tay” cho cuộc khủng hoảng, nhưng nếu can thiệp quá mạnh, họ có thể đối mặt với nguy cơ rạn nứt quan hệ với Israel.
Israel vốn là một đồng minh quan trọng của Mỹ ở Trung Đông. Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, một tổ chức có trụ sở tại Washington, ước tính rằng Israel đã nhận tổng cộng khoảng 310 tỷ USD viện trợ quân sự và kinh tế từ Mỹ kể từ năm 1948.
Mỹ đã ủng hộ Israel kể từ khi xung đột giữa Tel Aviv và Hamas bùng nổ vào tháng 10/2023. Tuy nhiên, chiến dịch kéo dài của Israel đã dẫn đến một cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza, khiến Tổng thống Mỹ khi đó là Joe Biden phải đối mặt với câu hỏi liệu có nên tiếp tục duy trì lập trường này hay không.
Ông Biden sau đó đã chọn cách liên tục gây sức ép để Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tạo điều kiện cho hàng viện trợ được đưa vào Gaza và thiết lập một cầu cảng để tiếp tế cho dải đất này, nhằm tránh gây ra bất đồng quá lớn giữa Washington và Tel Aviv.
Các quan chức Mỹ cho biết một trong những lý do là Hamas thường có xu hướng cứng rắn hơn trong các cuộc đàm phán ngừng bắn nếu họ thấy có dấu hiệu rạn nứt trong quan hệ giữa Mỹ và Israel.
Lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hamas vào nửa cuối tháng 1 đã giúp cải thiện tình hình, nhờ các đoàn xe chở hàng viện trợ của Liên Hợp Quốc được phép vào dải đất. Tuy nhiên, vào đầu tháng 3, Israel quyết định siết chặt phong tỏa, ngừng mọi hoạt động viện trợ cho Gaza, nhằm gây áp lực buộc Hamas phải trả tự do cho các con tin.
Những động thái này đã đẩy Gaza vào tình trạng tuyệt vọng như hiện tại. Giới chức Israel phủ nhận trách nhiệm về tình trạng thiếu lương thực ở dải đất này, cho rằng vấn đề đã bị thổi phồng và do Hamas gây ra. Nhóm vũ trang này đã bác bỏ cáo buộc trên.
Trong khi đó, các cuộc thăm dò dư luận cho thấy sự ủng hộ của người Mỹ đối với chiến dịch của Israel đã giảm đáng kể. Các quan điểm ủng hộ người Palestine xuất hiện ngày càng nhiều, ngay cả trong nội bộ đảng Cộng hòa. Bà Marjorie Taylor Greene, một đồng minh thân cận của ông Trump, vào ngày 28/7 đã trở thành nghị sĩ Cộng hòa đầu tiên gọi cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza là “diệt chủng”.
Tương tự như người tiền nhiệm, ông Trump cũng có rất ít lựa chọn. Ngay cả khi Hamas là một trở ngại thực sự, Mỹ cũng không có nhiều đòn bẩy để tác động đến nhóm vũ trang này. Phương án khả thi nhất đối với Tổng thống Mỹ lúc này vẫn là gây sức ép để Israel hành động nhiều hơn, chẳng hạn như mở đường và bảo vệ các đoàn xe cứu trợ.
Theo nhận định của truyền thông Mỹ, đây có thể là lý do ông Trump cử ông Witkoff đến Israel và Gaza, chỉ vài ngày sau khi ông rút đặc phái viên này khỏi các cuộc đàm phán ngừng bắn giữa Israel và Hamas. Sau chuyến thăm Gaza, ông Witkoff dự kiến sẽ báo cáo để Tổng thống Trump “phê duyệt một kế hoạch cứu trợ cho khu vực”.
Tờ The Atlantic dẫn lời hai quan chức Mỹ cho biết ông Trump bắt đầu tin rằng ông Netanyahu đã đạt được các mục tiêu chiến sự và đang tìm cách kéo dài cuộc xung đột ở Gaza vì mục đích chính trị. Điều này trái ngược với mong muốn chấm dứt chiến sự của ông chủ Nhà Trắng.
Tuy nhiên, ông Trump vẫn chưa biến sự bất bình này thành những thay đổi trong chính sách đối ngoại. Tổng thống Mỹ vẫn đổ lỗi cho Hamas về việc khiến các cuộc đàm phán ngừng bắn sụp đổ. Mỹ cũng không gây sức ép bằng cách tuyên bố sẽ công nhận Nhà nước Palestine nếu Israel không cải thiện tình hình ở Gaza, như Anh, Pháp và Canada đang thực hiện.
Một quan chức Mỹ nhấn mạnh rằng ông Trump và ông Netanyahu “không có rạn nứt nào đáng kể” và Tổng thống Mỹ đang dần mất kiên nhẫn với Hamas, chứ không phải với lãnh đạo Israel.
Giới chức Israel cũng đang tìm cách truyền tải thông điệp rằng nước này là một “tài sản chiến lược” trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Bộ trưởng Các vấn đề Chiến lược Israel Ron Dermer lập luận rằng vai trò của Israel đối với an ninh quốc gia Mỹ sẽ “ngày càng tăng lên” khi Washington muốn giảm bớt sự hiện diện tại Trung Đông để tập trung nguồn lực vào việc cạnh tranh với các đối thủ khác.
Theo Aaron David Miller, một nhà đàm phán kỳ cựu về vấn đề Trung Đông từng làm việc cho nhiều ngoại trưởng Mỹ, với thực tế là một cuộc chiến đã kéo dài gần hai năm, viễn cảnh về một chiến thắng hoàn toàn hay một thỏa thuận toàn diện đều có vẻ phi thực tế.
Ông Miller trả lời phỏng vấn tờ The New Yorker: “Kịch bản khả thi hơn lúc này là ông Trump và cố vấn Witkoff sẽ tìm cách đạt được một thỏa thuận tạm thời, cho phép tăng thêm viện trợ nhân đạo và có thể khiến Hamas thả thêm con tin.”
Giới quan sát cho rằng một giải pháp dài hạn có thể đòi hỏi Mỹ phải sử dụng khoản viện trợ quân sự hàng năm cung cấp cho Israel để gây sức ép với chính quyền ông Netanyahu. Từ đó, Washington có thể thúc đẩy Thủ tướng Israel chấp nhận một lệnh ngừng bắn với các điều khoản không hoàn toàn như ý muốn của Tel Aviv.
Admin
Nguồn: VnExpress
