Tiến sĩ Bùi Thị Thúy từ Khoa Khám và Tư vấn Dinh dưỡng Người lớn, Viện Dinh dưỡng, cho biết rằng bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) đang trở thành một vấn đề sức khỏe đáng lo ngại. Bệnh này xảy ra khi lượng mỡ tích tụ trong gan vượt quá 5% trọng lượng của gan, và điều này không liên quan đến việc tiêu thụ rượu hoặc các nguyên nhân thứ phát khác như virus, thuốc men hay các rối loạn chuyển hóa.
NAFLD ảnh hưởng đến khoảng 25-30% dân số toàn cầu, với tỷ lệ mắc bệnh cao hơn ở những người bị béo phì, tiểu đường tuýp 2 và rối loạn lipid máu. Tại Việt Nam, tình trạng NAFLD đang gia tăng nhanh chóng, song hành với sự gia tăng của tỷ lệ béo phì và lối sống ít vận động.
Bệnh này có liên quan mật thiết đến tình trạng kháng insulin, rối loạn chuyển hóa lipid và glucose, dẫn đến sự tích tụ triglycerides trong gan. Các yếu tố này gây ra tổn thương oxy hóa, viêm nhiễm và rối loạn chức năng ty thể, góp phần vào sự phát triển của viêm gan và xơ hóa gan.
Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị y khoa đặc hiệu cho NAFLD, do đó, việc thay đổi lối sống được xem là biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa tổn thương gan ở giai đoạn sớm. Điều này bao gồm việc áp dụng một chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, duy trì cân nặng hợp lý và đảm bảo ngủ đủ giấc.
Vậy, chế độ ăn uống như thế nào là phù hợp cho người bị gan nhiễm mỡ? Nguyên tắc cơ bản là hạn chế chất béo, vì chúng cung cấp nhiều calo và làm tăng nguy cơ thừa cân, béo phì. Nên thay thế các loại chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa bằng các loại chất béo không bão hòa, đặc biệt là Omega-3, để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Lượng chất béo bão hòa nên được giới hạn dưới 7-10% tổng năng lượng hàng ngày, với nhu cầu trung bình là 45-60g/ngày (khoảng 20-25% tổng năng lượng).
Nguồn chất béo lành mạnh nên đến từ 20-25g dầu thực vật mỗi ngày (tương đương khoảng 2 muỗng canh) và 15-20g các loại hạt như óc chó, hạnh nhân, mè. Người trưởng thành nên ăn cá béo (như cá hồi, cá thu, cá mòi) ít nhất 2-3 lần mỗi tuần để bổ sung axit béo Omega-3, rất có lợi cho tim và gan.
Bên cạnh đó, người bệnh nên tăng cường tiêu thụ các loại thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp (GI) như rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, đậu đỗ và một số loại trái cây (ví dụ như lê, cam, táo, ổi, bưởi). Nguồn carbohydrate chính nên bao gồm khoảng 300-350g cơm trắng hoặc gạo lứt (tương đương 2-2,5 bát mỗi bữa x 2 bữa), 2-3 lát bánh mì nguyên cám và khoảng 100-150g khoai lang hoặc khoai tây luộc. Người trưởng thành cũng nên ăn 2-3 phần trái cây tươi mỗi ngày (mỗi phần khoảng 80-100g).
Ngoài ra, cần tránh các loại thực phẩm và đồ uống chứa nhiều đường đơn, đặc biệt là fructose, thường có trong nước ngọt, đồ uống thể thao, trà đường và nước ép trái cây. Lượng đường khuyến nghị tối đa là 10% tổng năng lượng hàng ngày, và tốt nhất là nên dưới 5% (khoảng 25g/ngày cho người trưởng thành).
Cần tránh nội tạng động vật như gan, lòng, tim, óc vì chúng chứa nhiều cholesterol, có thể làm nặng thêm tình trạng gan nhiễm mỡ. Hạn chế thức ăn nhanh và đồ chế biến sẵn vì chúng thường chứa nhiều muối và chất béo không lành mạnh. Đặc biệt, cần tuyệt đối tránh rượu bia, vì chúng gây tổn thương gan nghiêm trọng và làm bệnh tình trở nên trầm trọng hơn.
Ngoài chế độ ăn uống, việc thay đổi các thói quen không phù hợp cũng rất quan trọng. Thức khuya có thể làm rối loạn nhịp sinh học, giảm chất lượng giấc ngủ, tăng các yếu tố viêm, và ảnh hưởng tiêu cực đến tiến triển của bệnh. Do đó, nên duy trì giấc ngủ trung bình 7-8 giờ mỗi ngày.
Hãy tập thể dục đều đặn 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày mỗi tuần. Uống đủ 1,5-2 lít nước mỗi ngày, và hạn chế các loại nước giải khát có đường, có ga. Cuối cùng, cần theo dõi men gan và tiến triển của bệnh định kỳ, đồng thời tuân thủ theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ. Việc kết hợp chặt chẽ giữa chế độ ăn uống lành mạnh, lối sống năng động và tuân thủ điều trị y tế sẽ giúp kiểm soát và cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ một cách hiệu quả.
Admin
Nguồn: VnExpress
