Với quy mô thị trường ước tính khoảng 80 tỷ USD, đóng góp gần 5% GDP, ngành logistics Việt Nam đang chứng kiến những chuyển biến mạnh mẽ nhằm tối ưu hóa chi phí, vốn đang cao hơn so với mức trung bình của khu vực và thế giới. Các doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất và bán lẻ, đang tích cực tìm kiếm giải pháp để tinh gọn chuỗi cung ứng và đầu tư vào cơ sở hạ tầng vận hành hiện đại.
Chuyển đổi số đang trở thành xu hướng tất yếu trong ngành logistics, đáp ứng nhu cầu tăng trưởng nhanh chóng của thương mại điện tử và hoạt động xuất nhập khẩu. Các doanh nghiệp chú trọng kết nối chuỗi cung ứng thông minh, đầu tư vào hệ thống quản trị vận hành theo thời gian thực và phát triển các mô hình kho bãi linh hoạt.
Theo số liệu từ Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương, đến năm 2024, 61% doanh nghiệp Việt Nam đã ứng dụng công nghệ số vào hoạt động logistics. Nhờ đó, chi phí logistics trung bình đã giảm 23% so với phương pháp truyền thống, và thời gian xử lý đơn hàng được rút ngắn trung bình 35% nhờ tự động hóa.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định dư địa phát triển vẫn còn rất lớn. Doanh nghiệp cần tập trung ứng dụng các công nghệ tiên tiến như AI, IoT và Blockchain vào quản lý chuỗi cung ứng để nâng cao năng lực dự báo, tối ưu hóa tuyến đường vận chuyển và tăng cường tính minh bạch trong toàn bộ quy trình.
Trong hoạt động kho bãi và lưu trữ hàng hóa, tự động hóa và quản lý thông minh đang trở thành xu hướng chủ đạo.
Giao hàng tiết kiệm (GHTK), đơn vị sở hữu hơn 600.000 m2 kho bãi, đã triển khai các công nghệ hiện đại như AI, IoT và Big Data vào vận hành. Hệ sinh thái IoT của GHTK kết nối hàng triệu thiết bị đầu cuối, từ máy quét, băng chuyền đến cảm biến, camera và trạm xử lý dữ liệu. Thông qua IoT, các hệ thống chia chọn tự động được điều phối thông minh và theo dõi theo thời gian thực.
Trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy (Machine Learning) được ứng dụng để dự đoán nhu cầu giao hàng theo khu vực, đề xuất lịch trình, tối ưu tuyến đường và phân tích phản hồi từ khách hàng.
Tương tự, BEST Express cũng phát triển nhiều công nghệ để nâng cao hiệu quả vận hành kho bãi. Ông Gavin Lu, Tổng giám đốc BEST Việt Nam, cho biết đơn vị này có hai hệ thống lõi là DWS (Dimensioning Weighing Scanning) và WCS (Warehouse Control System), tích hợp các mô-đun trí tuệ nhân tạo để điều phối và xử lý luồng hàng hóa một cách tự động. Trung tâm của BEST Express có thể xử lý hơn 1 triệu đơn mỗi ngày, rút ngắn thời gian phân loại đơn hàng từ khâu ra đơn đến tay người dùng xuống dưới 48 giờ.
Một trong những xu hướng nổi bật trong năm 2025 là sự phát triển của mô hình “micro fulfillment” – hệ thống kho quy mô nhỏ đặt gần khu dân cư để xử lý đơn hàng nhanh chóng hơn. Đối với doanh nghiệp bán lẻ có lượng SKU (mã hàng hóa) lớn, việc tách rời kho online và kho offline là giải pháp tăng hiệu quả. Nhiều doanh nghiệp lớn trong ngành đang tăng tốc mở các kho nhỏ gần khu vực dân cư để nâng cao hiệu quả xử lý đơn hàng.
Theo Viet Research, logistics Việt Nam sẽ bước sang giai đoạn chuyển đổi số sâu hơn trong thời gian tới. Tỷ lệ doanh nghiệp logistics thành công trong chuyển đổi số dự kiến sẽ tăng lên (hiện chỉ khoảng 27% số doanh nghiệp triển khai chuyển đổi số một cách hiệu quả). Nhiều công nghệ mới sẽ được ứng dụng rộng rãi như AI và Machine Learning để hỗ trợ ra quyết định (tối ưu tồn kho, dự báo nhu cầu, tối ưu tuyến giao hàng), Blockchain để đảm bảo minh bạch trong quản lý chuỗi cung ứng và truy xuất nguồn gốc, và IoT và Big Data để tạo ra hệ sinh thái dữ liệu logistics theo thời gian thực.
“Các nền tảng số sẽ liên thông với nhau tạo thành hệ sinh thái số ngành logistics, kết nối mọi khâu từ kho, vận tải đến giao nhận. Nhờ đó, doanh nghiệp có tầm nhìn ‘end-to-end’ toàn chuỗi, ra quyết định nhanh chóng và hiệu quả hơn”, báo cáo của Viet Research đánh giá.
Bên cạnh công nghệ, các doanh nghiệp logistics cũng đang đẩy mạnh xu hướng giảm phát thải carbon. Các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đang đối mặt với yêu cầu bắt buộc kê khai phát thải, tạo áp lực chuyển đổi từ khâu vận hành đến hạ tầng giao nhận.
DHL, một trong những “ông lớn” của ngành, đã và đang tích cực thay thế phương tiện vận chuyển bằng xe tải điện cho cả thị trường Việt Nam và toàn cầu. Đại diện DHL cho biết xe tải điện sẽ từng bước được ứng dụng trong hoạt động, hướng tới thay thế hoàn toàn phương tiện truyền thống trong 3-5 năm tới.

Một số đơn vị lớn trong nước như Viettel Post, Tân Cảng Sài Gòn, Transimex… cũng đã bắt đầu áp dụng ESG, triển khai các giải pháp thân thiện môi trường như chuyển đổi sang vận tải thủy và đầu tư thiết bị tiết kiệm năng lượng.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia trong ngành cho rằng các doanh nghiệp vừa và nhỏ (chiếm số lượng lớn trên thị trường) vẫn còn đắn đo trong cuộc đua xanh. Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Phạm Tấn Công nhận định những tiêu chuẩn ESG, Net Zero, thuế biên giới carbon… đang dần trở thành hàng rào kỹ thuật buộc doanh nghiệp phải chuyển đổi để tồn tại.
“Logistics xanh không còn là lựa chọn, mà là điều kiện sống còn cho doanh nghiệp Việt Nam trong chiến lược phát triển bền vững toàn cầu”, ông nhấn mạnh.
Để thúc đẩy logistics xanh, các chuyên gia khuyến nghị các phương tiện vận chuyển nên sử dụng năng lượng điện tái tạo, hydrogen hoặc LNG. Doanh nghiệp cũng được khuyến khích chuyển đổi phương tiện sang đường thủy, đường sắt có năng lực vận tải lớn. Bên cạnh đó, việc tối ưu quy trình thông qua vận tải quy mô lớn hơn, giảm chạy rỗng và xây dựng kho, cảng thông minh cũng là những giải pháp quan trọng.
Admin
Nguồn: VnExpress