Trong thực hành lâm sàng, “đột quỵ tim” và “đột quỵ não” là hai thuật ngữ mô tả những tình trạng cấp cứu nguy hiểm, đe dọa tính mạng do thiếu máu đến cơ quan. Mặc dù có những điểm tương đồng về sự khởi phát đột ngột và hậu quả nghiêm trọng, hai bệnh lý này lại có cơ chế, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán và điều trị hoàn toàn khác nhau.
Tiến sĩ, Bác sĩ chuyên khoa II Kiều Xuân Thy, Phó Trưởng Cơ sở 3, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM nhấn mạnh rằng việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai tình trạng này là vô cùng quan trọng. Điều này giúp người dân nhận biết sớm các dấu hiệu và có hướng xử trí đúng đắn trong các tình huống khẩn cấp.
Vậy, đột quỵ tim và đột quỵ não khác nhau như thế nào?
**Định nghĩa**
Đột quỵ tim, hay còn gọi là nhồi máu cơ tim cấp, là tình trạng cơ tim bị thiếu máu nuôi nghiêm trọng do tắc nghẽn một hoặc nhiều nhánh động mạch vành.
Đột quỵ não, còn gọi là tai biến mạch máu não, là tình trạng tổn thương một vùng não do mất máu nuôi (nhồi máu não, chiếm khoảng 80% trường hợp) hoặc do chảy máu trong não (xuất huyết não, khoảng 20%).
**Nguyên nhân**
Nhồi máu cơ tim thường xảy ra do mảng xơ vữa trong lòng mạch vành bị vỡ, hình thành cục máu đông gây tắc nghẽn mạch. Khi cơ tim thiếu oxy trong thời gian ngắn, các tế bào cơ tim sẽ bị hoại tử.
Nhồi máu não xảy ra khi một nhánh mạch máu não bị tắc bởi cục máu đông, thường liên quan đến xơ vữa động mạch, rung nhĩ hoặc tình trạng tăng đông máu. Xuất huyết não thường do vỡ mạch máu não, phổ biến ở những người bị tăng huyết áp lâu năm nhưng không kiểm soát tốt.
**Triệu chứng**
Các triệu chứng điển hình của nhồi máu cơ tim bao gồm:
* Đau thắt ngực dữ dội ở giữa ngực hoặc lệch trái, cảm giác bóp nghẹt hoặc đè nén.
* Đau lan lên vai trái, cánh tay trái hoặc hàm dưới.
* Khó thở, vã mồ hôi, buồn nôn hoặc choáng váng.
Tuy nhiên, một số bệnh nhân có thể không đau ngực rõ ràng, đặc biệt là người cao tuổi, phụ nữ hoặc người có bệnh nền tiểu đường.
Biểu hiện của đột quỵ não đặc trưng bởi các triệu chứng thần kinh khu trú:
* Đột ngột yếu hoặc liệt nửa người.
* Méo miệng.
* Nói ngọng, nói khó.
* Mất thăng bằng.
* Rối loạn tri giác hoặc hôn mê.
**Chẩn đoán**
Việc chẩn đoán hai tình trạng này cũng khác nhau.
Đối với nhồi máu cơ tim:
* Điện tâm đồ (ECG) giúp phát hiện các biến đổi điện học điển hình.
* Xét nghiệm men tim (Troponin I hoặc T) xác định tình trạng tổn thương cơ tim.
* Siêu âm tim và chụp động mạch vành đánh giá mức độ và vị trí tổn thương mạch máu.
Đối với đột quỵ não:
* Chụp CT sọ não giúp phân biệt nhồi máu và xuất huyết não.
* MRI não cung cấp thông tin chính xác hơn về vị trí và mức độ tổn thương mô não.
* Siêu âm Doppler mạch cảnh, điện tâm đồ và xét nghiệm đông máu giúp xác định nguyên nhân và đánh giá nguy cơ tái phát.
**Điều trị**
Điều trị cấp cứu cho hai loại đột quỵ này cũng khác nhau.
Nhồi máu cơ tim cấp:
* Tái thông mạch vành càng sớm càng tốt bằng can thiệp động mạch vành qua da (đặt stent) hoặc dùng thuốc tiêu sợi huyết (nếu không thể can thiệp ngay).
* Sử dụng thuốc chống ngưng tập tiểu cầu, statin và thuốc hạ huyết áp để kiểm soát các yếu tố nguy cơ.
Đột quỵ não:
* Nhồi máu não: Sử dụng thuốc tiêu huyết khối đường tĩnh mạch (rtPA) trong “cửa sổ vàng” 4,5 giờ đầu nếu đủ điều kiện. Một số trường hợp có thể can thiệp lấy huyết khối qua đường mạch máu nếu tắc mạch lớn.
* Xuất huyết não: Kiểm soát huyết áp, giảm áp lực nội sọ và phẫu thuật dẫn lưu máu tụ (nếu có chỉ định).
Sau giai đoạn cấp cứu, cả hai loại đột quỵ đều cần được phục hồi chức năng và theo dõi chặt chẽ để phòng ngừa tái phát.
**Điểm chung và phòng ngừa**
Cả hai tình trạng này đều liên quan đến các yếu tố nguy cơ tim mạch như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, hút thuốc lá, lối sống tĩnh tại và stress kéo dài.
Do đó, biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là kiểm soát các yếu tố nguy cơ, khám sức khỏe định kỳ và tuân thủ điều trị các bệnh lý nền. Đặc biệt, việc nhận diện sớm các triệu chứng cảnh báo và đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế trong “thời gian vàng” là yếu tố then chốt để cứu sống và giảm thiểu di chứng cho người bệnh. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe của bạn và những người thân yêu ngay từ hôm nay.
Admin
Nguồn: VnExpress
