Một báo cáo mới đây trên tạp chí y khoa The Lancet, được thực hiện bởi 27 giáo sư từ các trường đại học hàng đầu của Mỹ, Australia và Thụy Điển, đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về những tác động nghiêm trọng của nhựa đối với sức khỏe con người. Nghiên cứu này được công bố ngay trước thềm vòng đàm phán liên chính phủ về nhựa lần thứ sáu (INC 5.2) tại Geneva, Thụy Sĩ.
Hội nghị INC 5.2, quy tụ hơn 1.000 đại diện từ các quốc gia trên toàn thế giới, diễn ra từ ngày 5 đến 14 tháng 8, với mục tiêu đạt được một hiệp ước toàn cầu nhằm giảm thiểu ô nhiễm nhựa.
Theo Giáo sư, bác sĩ Philip Landrigan từ Đại học Boston, tác giả chính của báo cáo, những ảnh hưởng tiêu cực của nhựa đến sức khỏe con người đang bị đánh giá thấp so với các vấn đề cấp bách khác như biến đổi khí hậu và ô nhiễm không khí.
Nghiên cứu dựa trên dữ liệu dịch tễ học năm 2015 cho thấy nhựa gây ra bệnh tật và tử vong ở mọi lứa tuổi, từ trẻ sơ sinh đến người già, dẫn đến thiệt hại kinh tế liên quan đến sức khỏe lên đến hơn 1.500 tỷ USD mỗi năm. Con số này được tính toán dựa trên chi phí y tế và tổn thất năng suất do bệnh tật gây ra bởi ba hóa chất nhựa phổ biến: bisphenol (BPA), chất chống cháy (PBDE) và chất hóa dẻo (DEHP) tại 38 quốc gia.
Cụ thể, Giáo sư Maureen Cropper từ Đại học Maryland và các cộng sự ước tính rằng hóa chất BPA có liên quan đến 5,4 triệu trường hợp bệnh tim thiếu máu cục bộ và 346.000 ca đột quỵ. Tình trạng này dẫn đến 237.000 ca tử vong do bệnh tim và 194.000 ca tử vong do đột quỵ.
Trong khi đó, DEHP có liên quan đến 164.000 ca tử vong ở những người từ 55–64 tuổi. Tiếp xúc với PBDE trước khi sinh cũng dẫn đến việc mất 11,7 triệu điểm IQ ở trẻ em sinh năm 2015.
Báo cáo cũng chỉ ra rằng các hóa chất độc hại từ nhựa có thể gây suy giảm khả năng sinh sản ở phụ nữ, ảnh hưởng đến chu kỳ sinh sản và suy giảm chức năng nhận thức ở trẻ em. Ngoài ra, chúng còn gây ra các vấn đề sức khỏe khác như kháng insulin, tăng huyết áp, béo phì ở trẻ em, tiểu đường tuýp 2, bệnh tim mạch, đột quỵ và ung thư ở người lớn.
Điều đáng lo ngại là những kết luận trên chỉ dựa trên dữ liệu của ba loại hóa chất nhựa. Trên thực tế, các sản phẩm nhựa chứa tới hơn 16.000 hóa chất khác nhau, từ chất khởi nguyên (monome), xúc tác, hỗ trợ chế biến, đến phụ gia (hóa dẻo, chống cháy, chất độn, chất nhuộm, chất ổn định). Tuy nhiên, dữ liệu về mức độ nguy hiểm của hơn hai phần ba số hóa chất này vẫn chưa được công bố.
Trong số các hóa chất nhựa đã có dữ liệu, khoảng 75% (hơn 4.200 chất) được xác định là “cực kỳ nguy hiểm” do tính độc hại, khả năng tồn tại lâu dài, tích tụ sinh học và khả năng di chuyển của chúng. Gần 1.500 trong số các hóa chất này được biết đến là chất gây ung thư, đột biến hoặc gây độc cho quá trình sinh sản.
Hầu hết các hóa chất nhựa, bao gồm cả chất phụ gia, không liên kết hóa học với gốc polyme. Thay vào đó, chúng được kết nối bằng phương pháp vật lý thông qua quá trình trộn lẫn, do đó có thể dễ dàng giải phóng ra môi trường xung quanh thông qua quá trình thẩm thấu, bay hơi và mài mòn. Các hóa chất này sau đó xâm nhập vào cơ thể con người thông qua đường tiêu hóa, hô hấp và hấp thụ qua da.
Con người tiếp xúc với hóa chất nhựa trong suốt quá trình sản xuất, tiêu dùng và thải bỏ. Đặc biệt, các vật liệu tiếp xúc với thực phẩm như hộp đựng, túi nilon, chai, thiết bị chế biến thực phẩm có nguy cơ giải phóng hóa chất nhựa vào đồ uống và thực phẩm. Gần 1.500 hóa chất nhựa đã được phát hiện là có thể giải phóng vào thực phẩm, với mức độ giải phóng phụ thuộc vào nhiệt độ, thời gian tiếp xúc, cũng như hàm lượng chất béo và độ acid của thực phẩm, đồ uống được chứa.
Một nghiên cứu được công bố vào năm ngoái bởi các giảng viên Đại học New York và bác sĩ Bệnh viện Philadelphia ước tính rằng chi phí liên quan đến bệnh tật do hóa chất nhựa gây ra tương đương 1,22% GDP của Mỹ vào năm 2018. Trong đó, riêng chi phí y tế do phơi nhiễm với “hóa chất vĩnh cửu” PFAS đã lên tới 22 tỷ USD.
Báo cáo so sánh vấn đề ô nhiễm nhựa với các mối nguy sức khỏe khác trong lịch sử như thủy ngân và chì, đồng thời nhấn mạnh rằng luật pháp và chính sách của các quốc gia có thể giúp giảm thiểu tình trạng này. Các chuyên gia kêu gọi các đại biểu từ gần 180 quốc gia tham dự vòng đàm phán tại Geneva đạt được một thỏa thuận chung về một hiệp ước, sau những thất bại trong các vòng đàm phán trước đó.
Sản lượng nhựa đã tăng mạnh từ 2 triệu tấn vào năm 1950 lên 475 triệu tấn vào năm 2022 và dự kiến sẽ tăng gấp ba vào năm 2060. Tuy nhiên, chưa đến 10% tổng lượng nhựa được tái chế, gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe con người, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu.
Vòng đàm phán về hiệp ước nhựa toàn cầu do Liên Hợp Quốc khởi xướng từ năm 2022 đang ở giai đoạn cuối, sau năm vòng đàm phán không thành công trước đó. Một trong những trở ngại lớn nhất là sự phản đối từ các quốc gia sản xuất dầu mỏ, những nước không muốn giảm sản lượng nhựa, vì ngành này được dự báo là nguồn cầu chính đối với dầu mỏ trong tương lai khi các phương tiện giao thông chuyển sang sử dụng điện.
Trước những bằng chứng ngày càng tăng về tác động tiêu cực của nhựa đối với sức khỏe con người và môi trường, việc đạt được một hiệp ước toàn cầu mạnh mẽ và hiệu quả về giảm thiểu ô nhiễm nhựa trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Sự thành công của vòng đàm phán INC 5.2 tại Geneva sẽ có ý nghĩa quan trọng đối với tương lai của hành tinh và sức khỏe của các thế hệ mai sau.
Admin
Nguồn: VnExpress
