Tại nhiều quốc gia, xe khách, đặc biệt là xe giường nằm, đóng vai trò quan trọng trong vận tải hành khách đường dài. Tuy nhiên, những vụ tai nạn nghiêm trọng liên quan đến loại hình xe này trong nhiều năm qua đã thúc đẩy các quốc gia phải thắt chặt quy định về thiết kế, vận hành và kiểm soát an toàn. Mỗi quốc gia có cách tiếp cận riêng, phản ánh điều kiện hạ tầng, năng lực quản lý và văn hóa giao thông đặc thù. Ấn Độ là một trong những quốc gia có những quy định nghiêm ngặt về xe giường nằm.
Ấn Độ có diện tích rộng lớn, dân cư phân bố không đồng đều, tạo nên nhu cầu di chuyển lớn giữa các bang. Mặc dù mạng lưới đường sắt phát triển, tình trạng quá tải và khan vé vào mùa cao điểm thường xuyên xảy ra, cùng với lịch trình cố định, khiến xe khách, đặc biệt là xe giường nằm, trở thành lựa chọn ưu tiên nhờ giá cả phải chăng, sự tiện lợi và linh hoạt trong việc đưa đón.
Theo thống kê của redBus năm 2024, thị trường xe khách liên tỉnh tư nhân tại Ấn Độ phục vụ 44,78 triệu hành khách, với hơn 5.000 nhà xe khai thác, đạt doanh thu ước tính 5,5 tỷ USD. Trong các chuyến đi dài, xe giường nằm được ưa chuộng, chiếm 51% lượng đặt vé và đóng góp tới 72% tổng doanh thu, trong khi xe ghế ngồi chiếm khoảng 28%.
Tuy nhiên, việc di chuyển bằng xe giường nằm tại Ấn Độ tiềm ẩn nhiều rủi ro. Vụ cháy xe khách tại Buldhana vào tháng 7/2023 là một ví dụ điển hình. Chiếc xe đâm vào cột trên cao tốc, lật nghiêng, chặn cửa chính. Rò rỉ nhiên liệu gặp ống xả nóng gây cháy, khiến 25 người thiệt mạng, phần lớn đang ngủ. Tài xế được xác định có nồng độ cồn trong máu và buồn ngủ khi lái xe. Đây là một trong những thảm kịch giao thông nghiêm trọng nhất tại Ấn Độ năm đó.
Sau vụ tai nạn này và nhiều vụ trước đó, chính quyền Ấn Độ đã tăng cường các biện pháp để cải thiện an toàn xe giường nằm. Một trong số đó là việc thực thi nghiêm ngặt tiêu chuẩn AIS-119, có hiệu lực từ năm 2018. Tuy nhiên, do giám sát lỏng lẻo và chế tài chưa đủ mạnh, nhiều xe vẫn “lách luật” trong nhiều năm.
Tiêu chuẩn AIS-119, được cập nhật vào năm 2023, quy định mỗi hàng ghế chỉ được bố trí tối đa hai giường (1×1) hoặc ba giường (2×1). Cách bố trí bốn giường trên một hàng (2×2) bị cấm để đảm bảo không gian thoát hiểm khi có sự cố. Quy định này vẫn cho phép xe có hai tầng giường, miễn là mỗi tầng tuân thủ đúng khoảng cách lối đi và chiều cao quy định.
AIS-119 cũng yêu cầu xe giường nằm phải có ít nhất hai lối thoát hiểm riêng biệt, bao gồm cửa chính và một cửa thoát hiểm khẩn cấp. Cửa thoát hiểm có thể là cửa bên, cửa sập trên trần hoặc cửa sau, miễn là hành khách có thể thoát ra nhanh chóng. Các cửa này phải dễ mở từ bên trong, ngay cả khi mất điện hoặc có khói, và không bị che chắn bởi vật thể nào. Lối đi và vị trí cửa thoát hiểm phải được viền bằng băng phản quang.
Nếu không đủ chỗ cho cửa thoát hiểm lớn, xe được phép trang bị cửa sổ thoát hiểm, kèm theo búa phá kính hoặc tay nắm tháo nhanh. Sơ đồ thoát hiểm phải được gắn rõ ràng trong xe, cùng với hệ thống đèn chiếu sáng khẩn cấp.
Bên cạnh đó, xe giường nằm bắt buộc phải trang bị hệ thống phát hiện và dập cháy, với cảm biến khói hoặc nhiệt ở khoang hành khách, khoang động cơ và ngăn chứa hành lý. Khi phát hiện dấu hiệu bất thường, hệ thống phải cảnh báo bằng âm thanh và ánh sáng trong cabin lái và khu vực hành khách, ngay cả khi xe đã tắt máy. Hệ thống dập cháy tự động tại khoang động cơ phải sử dụng chất chữa cháy không độc và không dẫn điện.
Thiết kế mặt giường không được nghiêng quá 8 độ so với phương ngang để tránh hành khách bị trượt khi xe phanh gấp. Mỗi giường, đặc biệt là giường tầng trên, phải có thanh vịn để hỗ trợ hành khách lên xuống an toàn. Tay vịn cũng cần được bố trí ở các khu vực dễ mất thăng bằng như lối đi, cửa ra vào.
Ngoài ra, tiêu chuẩn AIS-119 yêu cầu các bộ phận như đệm giường, vách ngăn, rèm cửa, trần và sàn xe phải làm từ vật liệu chống cháy, có khả năng tự dập lửa và hạn chế lan khói độc.
Ấn Độ cũng có các quy định cụ thể cho tài xế xe khách, tương tự như nhiều quốc gia khác. Tài xế không được lái xe liên tục quá 5 tiếng và tổng thời gian làm việc mỗi ngày không quá 9 tiếng. Với các chuyến đường dài, đặc biệt vào ban đêm, xe phải có hai tài xế thay phiên nhau. Vi phạm quy định về thời gian lái xe hoặc không bố trí tài xế thay ca đúng quy định, nhà xe có thể bị phạt hoặc đình chỉ hoạt động.
Admin
Nguồn: VnExpress
