Những hình ảnh du khách nam người nước ngoài mặc váy H’Mông tại các điểm du lịch ở Hà Giang (nay thuộc tỉnh Tuyên Quang) đang gây ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng. Anh Lồ A Lợi, 29 tuổi, một người H’Mông làm trong ngành du lịch tại Sa Pa, đã lên tiếng về vấn đề này, cho rằng đây là hành vi sử dụng trang phục sai lệch và kêu gọi bảo vệ văn hóa dân tộc.
Theo anh Lợi, tình trạng này xuất phát từ hai nguyên nhân chính: sự thiếu hiểu biết và hành vi cố tình gây chú ý. Anh cho rằng nhiều người biết rõ việc làm này nhưng vẫn khuyến khích du khách, đặc biệt là nam giới, mặc váy phụ nữ H’Mông như một chiêu trò độc lạ để thu hút tương tác trên mạng xã hội.
Anh Lợi chia sẻ, nhiều người H’Mông cảm thấy bị tổn thương vì trang phục truyền thống luôn có sự phân định rõ ràng về giới tính, đồng thời gắn liền với những giá trị thiêng liêng, nghi lễ và ý nghĩa tâm linh.
Trang phục truyền thống, đối với người H’Mông, không chỉ là quần áo mà còn là một phần linh hồn, bản sắc văn hóa và niềm tự hào dân tộc. Mỗi họa tiết, đường thêu, mảnh vải đều chứa đựng những câu chuyện về lịch sử và tín ngưỡng. Về mặt xã hội, trang phục còn là của hồi môn và minh chứng cho sự khéo léo của người phụ nữ H’Mông, thể hiện vai trò làm vợ, làm mẹ trong tương lai.
Tiến sĩ Trần Hữu Sơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Ứng dụng Văn hóa và Du lịch, nhấn mạnh rằng chiếc váy là biểu tượng văn hóa đặc trưng của người H’Mông, giúp phân biệt các nhóm H’Mông khác nhau như H’Mông Đen, H’Mông Trắng hay H’Mông Lềnh. Trong truyện cổ của người H’Mông, chiếc váy còn được ca ngợi như một vật phẩm quý giá, được Ngọc Hoàng ban phước lành.
Về cơ bản, chiếc váy gắn liền với người phụ nữ H’Mông, nam giới hầu như không mặc, trừ những thầy cúng. Trong đời sống hàng ngày, người H’Mông có thể mặc trang phục như người Kinh, nhưng khi qua đời, cả nam và nữ đều được mặc hoặc xếp váy bên cạnh như một cách hướng về nguồn cội.
Vừ Hường, một người H’Mông làm du lịch ở Hà Giang và là tác giả sách, cho rằng cần bảo tồn và khai thác đúng các giá trị văn hóa truyền thống để phát triển du lịch bền vững. Theo cô, những người làm du lịch cần biết cách truyền tải giá trị văn hóa lịch sử của chiếc váy đến du khách nước ngoài, thay vì biến nó thành trò cười bằng cách cho nam du khách mặc.
Cô Hường nhấn mạnh rằng chiếc váy H’Mông không đơn thuần là vật che thân mà còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc.
Tuy nhiên, Nguyễn Văn Tuấn, đại diện Jasmine Ha Giang, một đơn vị chuyên đón khách quốc tế đến Hà Giang, lại có cái nhìn cởi mở hơn. Ông cho biết khách nam nước ngoài của công ty ông từng mặc váy H’Mông chụp ảnh và khẳng định rằng họ “yêu thích, tự hào mới mặc” và “chưa từng thấy ai có hành vi xúc phạm văn hóa”.
Ông Tuấn cho rằng nếu việc du khách mặc trang phục địa phương bị coi là không tôn trọng văn hóa, thì nên đưa tất cả vào bảo tàng. Ông lý giải rằng du khách luôn có tâm lý hiếu kỳ và muốn trải nghiệm khi đến một quốc gia mới.
Một số đơn vị khai thác tour du lịch cho khách nước ngoài ở Hà Giang cũng đồng tình rằng đây chỉ là một hình thức trải nghiệm văn hóa. Họ cho rằng du khách ngày nay không chỉ muốn tham quan mà còn muốn hòa mình vào cuộc sống của người bản địa, như mặc thử đồ dân tộc, gặt lúa hay chăn trâu.
Tiến sĩ Sơn cho rằng việc nam giới mặc váy “nhìn chung không thuận mắt” và du khách nên tôn trọng nếu người H’Mông bản địa phản đối. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng trong bối cảnh hiện tại, đặc biệt là trong ngành du lịch, mọi người nên có cái nhìn cởi mở hơn nếu du khách chỉ chụp ảnh và không có hành vi lố lăng.
Tiến sĩ Trịnh Lê Anh, Trưởng bộ môn Quản trị sự kiện, khoa Du lịch học, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho rằng việc nam du khách nước ngoài mặc váy H’Mông để chụp ảnh “cho vui” mà thiếu hiểu biết hoặc không được hướng dẫn phù hợp có thể gây phản cảm.
Ông cho rằng đây là ranh giới mong manh giữa tôn vinh và trêu đùa bản sắc. Khi những hình ảnh này lan truyền trên mạng xã hội như một “trò vui” hay “trend câu view”, chiếc váy H’Mông, vốn là biểu tượng của sự nữ tính và bản sắc, có thể bị biến thành đạo cụ gây cười.
Tiến sĩ Lê Anh chia sẻ kinh nghiệm của bản thân khi mặc trang phục dân tộc ở Nhật Bản, Hàn Quốc và Bhutan, nhấn mạnh rằng việc này luôn diễn ra trong bối cảnh được giới thiệu rõ ràng, có quy tắc và tôn trọng ý nghĩa văn hóa. Ông chưa bao giờ mặc trang phục dân tộc nữ, dù chỉ để chụp hình, và khẳng định: “Văn hóa không phải thứ cosplay tùy tiện”.
Vừ Hường mong muốn có sự “cởi mở văn hóa trong khuôn khổ”, tránh những biến tướng gây tổn hại đến cộng đồng địa phương. Cô cho biết người H’Mông đã đổi mới nhà ở để đón khách du lịch, nhưng chiếc váy của phụ nữ H’Mông “không thể để nam giới mặc”, trừ khi đã qua đời. Cô đề xuất chính quyền có chính sách bảo tồn văn hóa vì văn hóa là nền tảng của du lịch.
Tiến sĩ Lê Anh cho rằng việc dung hòa giữa cộng đồng bản địa và những người làm du lịch luôn là một bài toán khó. Với người bản địa, văn hóa là cội rễ, là giá trị thiêng liêng cần gìn giữ. Trong khi đó, một số người làm du lịch, nếu thiếu hiểu biết, có thể xem văn hóa như một “sản phẩm” để thu hút khách, dẫn đến nguy cơ “thương mại hóa bản sắc” hoặc khiến cộng đồng cảm thấy bị xúc phạm.
Ông đề xuất các giải pháp dài hạn như đào tạo bài bản cho hướng dẫn viên và điều hành tour, trang bị kiến thức sâu về văn hóa bản địa. Đồng thời, cộng đồng địa phương cần được trao quyền chủ động trong việc thiết kế các trải nghiệm du lịch, từ việc quyết định ai được mặc trang phục, trong bối cảnh nào, đến cách giải thích ý nghĩa văn hóa.
Cuối cùng, ông kêu gọi các địa phương sớm xây dựng bộ quy tắc ứng xử trong du lịch văn hóa, như một khung hướng dẫn mềm mang tính giáo dục, định hướng hành vi của cả du khách lẫn người làm du lịch, để đảm bảo sự tôn trọng và bảo tồn bản sắc văn hóa trong quá trình phát triển du lịch.
Admin
Nguồn: VnExpress
