Thực trạng đáng báo động về việc nhiều ca ngưng tim ngoại viện dẫn đến tử vong gần đây đã được BS.CK2 Nguyễn Duy Long, Giám đốc Trung tâm Cấp cứu 115 TP HCM, chia sẻ vào ngày 5/8. Ông nhấn mạnh sự cấp thiết của việc nâng cao nhận thức và kỹ năng sơ cấp cứu trong cộng đồng.
Một trong những vấn đề nghiêm trọng là người dân thường không đánh giá đúng mức độ nghiêm trọng của tình trạng nạn nhân để có biện pháp sơ cứu kịp thời tại chỗ. Việc gọi cấp cứu 115 đôi khi bị chậm trễ hoặc thông tin cung cấp không đầy đủ, gây khó khăn cho việc tiếp cận và hỗ trợ y tế.
Bác sĩ Long cũng chỉ ra nhiều trường hợp sơ cứu sai cách, như ép ngực không đúng kỹ thuật, vận chuyển người bị chấn thương đầu cổ mà không cố định cột sống. Thậm chí, một số người còn áp dụng các biện pháp dân gian thiếu khoa học như đắp lá lên vết thương, bôi dầu ăn, nước mắm lên vết bỏng, hoặc cố gắng cho người bị dị vật đường thở uống nước.
Những hành động sai lầm này không những không mang lại hiệu quả mà còn có thể làm tình trạng của nạn nhân trở nên tồi tệ hơn, thậm chí dẫn đến tử vong hoặc tàn tật vĩnh viễn, đặc biệt trong các tình huống nguy kịch như ngưng tim, đột quỵ, tai nạn giao thông, ngộ độc hay hóc dị vật.
Đồng quan điểm, Đại tá, BS.CK2 Nguyễn Văn Tân, Chủ nhiệm Khoa Cấp cứu lưu, Bệnh viện Quân y 175, cho rằng nguyên nhân sâu xa của tình trạng này là do người dân còn thiếu kiến thức, kỹ năng và thái độ đúng đắn về sơ cấp cứu, dẫn đến khả năng tự bảo vệ bản thân và hỗ trợ người khác trong các tình huống khẩn cấp còn hạn chế.
Việt Nam hiện chưa có nền tảng vững chắc để phổ cập kiến thức sơ cấp cứu rộng rãi trong cộng đồng. Kỹ năng này chưa được đưa vào chương trình giảng dạy chính thức ở các trường học phổ thông. Các chương trình huấn luyện sơ cứu định kỳ tại nơi làm việc cũng chưa được quy định bắt buộc, dẫn đến sự thiếu hụt nghiêm trọng về kiến thức cơ bản.
Bên cạnh đó, tâm lý ỷ lại vào nhân viên y tế cũng là một yếu tố khiến nhiều người chủ quan, không chủ động học hỏi. Các hình thức đào tạo sơ cấp cứu hiện nay còn đơn điệu, chưa đa dạng, và truyền thông chưa thực sự làm nổi bật vai trò quan trọng của sơ cấp cứu trong việc cứu người, khiến nhận thức của cộng đồng còn hạn chế.
Theo số liệu thống kê từ Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 1,7 triệu ca tai nạn thương tích, trong đó có hơn 30.000 trường hợp tử vong. Đáng chú ý, phần lớn các trường hợp này xảy ra tại cộng đồng, nơi những người đầu tiên tiếp cận nạn nhân thường không phải là nhân viên y tế chuyên nghiệp.
Để lan tỏa kỹ năng sơ cấp cứu sâu rộng trong cộng đồng, các chuyên gia nhấn mạnh sự cần thiết của sự phối hợp đồng bộ giữa nhiều cơ quan, ban ngành, cùng với khung pháp lý và truyền thông hỗ trợ. Bác sĩ Tân gợi ý việc ứng dụng các công cụ công nghệ như trí tuệ nhân tạo, nền tảng kỹ thuật số, video hướng dẫn sẽ là những trợ thủ đắc lực, đặc biệt trong các tình huống cụ thể cần hướng dẫn trực quan. Đồng thời, việc trang bị bộ dụng cụ y tế cơ bản tại các địa điểm công cộng, trường học, nhà máy, hộ gia đình cũng rất quan trọng.
Bác sĩ Long đề xuất triển khai phổ cập kỹ năng sơ cấp cứu theo ba hướng chính. Thứ nhất, lồng ghép kỹ năng sơ cấp cứu vào chương trình kỹ năng sống tại trường học từ cấp THCS trở lên, đồng thời đào tạo giáo viên nòng cốt để duy trì việc giảng dạy lâu dài. Thứ hai, tổ chức huấn luyện sơ cấp cứu định kỳ tại nơi làm việc, khu dân cư và trên các phương tiện công cộng, đặc biệt tại các cơ sở có nguy cơ cao, đồng thời trang bị túi sơ cấp cứu và thiết bị AED (máy sốc điện tự động) tại những nơi công cộng như tòa nhà lớn, nhà ga, sân vận động. Thứ ba, đẩy mạnh truyền thông theo hướng dễ hiểu, dễ làm, biên soạn tài liệu chuẩn, ngắn gọn, minh họa trực quan như sách bỏ túi, poster, video, kết hợp tập huấn trực tiếp và trực tuyến, có cấp chứng nhận.
Nhiều quốc gia trên thế giới đã triển khai thành công mô hình sơ cấp cứu cộng đồng. Tại Nhật Bản, Đức, học sinh bắt buộc phải hoàn thành khóa học và có chứng chỉ sơ cấp cứu trước khi tốt nghiệp phổ thông hoặc thi bằng lái xe. Một số nơi còn ứng dụng công nghệ thực tế ảo (VR) trong huấn luyện kỹ năng xử trí ngưng tim, tai nạn giao thông, và lắp đặt rộng rãi thiết bị sốc điện tự động tại nơi công cộng, đồng thời trang bị kỹ năng sử dụng cho người dân.
TP HCM đang dần hình thành mạng lưới đào tạo sơ cấp cứu ban đầu, giúp người dân tiếp cận kiến thức và kỹ năng ứng phó trong các tình huống khẩn cấp. Trung tâm Cấp cứu 115 hiện tổ chức các khóa huấn luyện sơ cấp cứu một ngày cho người dân từ 16 tuổi trở lên, với tài liệu chuẩn hóa theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
Chương trình giảng dạy bao gồm hồi sinh tim phổi (CPR), xử lý hóc dị vật, cầm máu – băng bó vết thương, cố định xương gãy, xử trí bỏng, đột quỵ, khó thở, đau thắt ngực, co giật, đuối nước, ngộ độc thực phẩm, say nắng say nóng, và vận chuyển nạn nhân an toàn. Đây là những kỹ năng đơn giản, dễ học mà mọi người dân đều có thể tiếp cận và thực hiện nếu được hướng dẫn bài bản.
Bệnh viện Quân y 175, một trong hai cơ sở tại Việt Nam được cấp phép tổ chức các khóa học sơ cấp cứu, hồi sinh tim phổi theo chuẩn quốc tế của Hiệp hội Tim mạch Mỹ (AHA), cũng đã mở nhiều lớp dạy từ năm 2022 đến nay. Học viên chủ yếu là y bác sĩ các bệnh viện, thành viên đội cấp cứu ngừng tuần hoàn ngoại viện, cấp cứu đường không, đường thủy, cùng với nhiều người dân, nhân viên bảo vệ, hướng dẫn viên du lịch, nhân viên cứu hộ, huấn luyện viên thể hình, nhân viên y tế trường học, cơ quan, doanh nghiệp, và học sinh chuẩn bị du học tại các quốc gia yêu cầu chứng chỉ AHA.
Admin
Nguồn: VnExpress
